Konwencja genewska o Górnym Śląsku
Konwencja genewska o Górnym Śląsku (Konwencja niemiecko-polska dotycząca Górnego Śląska, podpisana w Genewie 15 maja 1922 roku)[1] – umowa międzynarodowa, ratyfikowana ustawą z 24 maja 1922[2], zawarta pomiędzy Polską a Niemcami regulująca kwestie z zakresu gospodarki i ochrony praw mniejszości narodowych na obszarze plebiscytowym Górnego Śląska po jego podziale decyzją Rady Ligi Narodów i Rady Ambasadorów w październiku 1921[3]. Wedle wymogów ustalonych przez Traktat Wersalski w art. 18 zarejestrowana w Sekretariacie Ligi Narodów 21 czerwca 1922[4].
Konwencja została zawarta na 15 lat[5]. Miała na celu ochraniać rynek górnośląski, do tej pory jednolity organizm przemysłowy, który został podzielony granicą. W konsekwencji granica podzieliła kopalnie i zakłady przemysłowe wchodzące w skład jednego koncernu, rozdzieleni zostali kooperanci, odbiorcy, źródła zaopatrzenia i finansowania. Rozcięto system wodociągowy, sieć energetyczną i gazową. Konwencja miała regulować zasady współpracy transgranicznej rozdzielonych części Górnego Śląska, a także gwarantować prawa cywilne i obywatelskie jego mieszkańców. Konwencja rozstrzygała te kwestie w 606 artykułach. Tworzyła organy: Górnośląską Komisję Mieszaną i Górnośląski Trybunał Rozjemczy, o mieszanym składzie polsko-niemieckim pod przewodnictwem międzynarodowym, dla rozstrzygania w trybie arbitrażu sporów związanych z wykonywaniem konwencji.
Obowiązywała do 1937. Jej wygaśnięcie było okazją do rozpoczęcia antypolskiej kampanii propagandowej w prasie niemieckiej[6]. W zakresie praw mniejszości narodowych – niemieckiej w Polsce i polskiej w Niemczech – została zastąpiona wspólną deklaracją polsko-niemiecką[7], obowiązującą do agresji III Rzeszy na Polskę 1 września 1939.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dz.U. 1922 nr 44, poz. 371.
- ↑ Dz.U. 1922 nr 44, poz. 370.
- ↑ Oświadczenie rządowe z dnia 23 maja 1922 r. w sprawie podziału Górnego Śląska (Dz.U. Nr 44, poz. 369).
- ↑ League of Nations Treaty Series, tom 9, s. 465–467.
- ↑ Art.1. #1. konwencji Polsko-niemiecka konwencja Górno-Śląska zawarta w Genewie dnia 15-go maja 1922 r.
- ↑ Jarosław Durka, Prasa niemiecka o wygaśnięciu górnośląskiej konwencji genewskiej w korespondencji Ambasady RP w Berlinie, [w:] Szkice z dziejów autonomii śląskiej w Drugiej Rzeczypospolitej, Katowice 2013, s. 136–156, ISBN 978-83-88838-83-5.
- ↑ Deklaracje polsko – niemieckie w sprawach mniejszościowych.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Polsko-niemiecka konwencja Górno-Śląska zawarta w Genewie dnia 15-go maja 1922 r.
- „Deutsch-polnisches Abkommen über Oberschlesien” (Oberschlesien-Abkommen, OSA) vom 15. Mai 1922, w: Reichsgesetzblatt, 1922, Część II, od strony 238.
- Jarosław Durka, Prasa niemiecka o wygaśnięciu górnośląskiej konwencji genewskiej w korespondencjiAmbasady RP w Berlinie, [w:] Jarosław Durka (red.), Szkice z dziejów autonomii śląskiej w Drugiej Rzeczypospolitej, Katowice 2013, s. 136–156 ISBN 978-83-88838-83-5.
- Stanisław Kutrzeba, Polskie prawo polityczne według traktatów. Część 2, Gdańsk – Górny Śląsk, Kraków 1923
- Polska mniejszość narodowa w Niemczech do 1940 r.. wspolnotapolska.home.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-08)].
- Jan Sandorski, Polska mniejszość narodowa w Niemczech w świetle prawa międzynarodowego
- Marek Maciejewski, Prawne aspekty położenia mniejszości narodowych na Górnym Śląsku w latach 1918–1939 w: Czasopismo Prawno-Historyczne, Tom LXV, Zeszyt 1, Poznań 2013
- Konwencja genewska i jej konsekwencje