Kościół ormiański w Horodence
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Adres |
вулиця Крушельницького 8 |
Wyznanie |
ormiańskie |
Kościół | |
Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny |
od |
Położenie na mapie Ukrainy | |
48°40′07,31″N 25°30′21,02″E/48,668697 25,505839 |
Kościół ormiański pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Horodence – kościół ormiański w Horodence ufundowany w XVIII wieku przez Szczepana Potockiego.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Na początku XVIII stulecia Szczepan Potocki sprowadził do Horodenki kilkanaście rodzin ormiańskich, fundując im w centrum miasta kościół. Świątynia, która otrzymała wezwanie Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny, została wzniesiona z ciosów kamiennych i cegły, na planie zbliżonym do krzyża greckiego. Prawdopodobnie od początku istnienia znajdował się w kościele wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej oraz słynący łaskami obraz św. Kajetana. Obok kościoła wzniesiono dzwonnice, plebanię i budynki gospodarcze. W początkach XX w. parafia, która obejmowała też sąsiednie wsie, liczyła 350 wiernych. Później liczba wiernych stopniowa malała[1].
Po pierwszej wojnie światowej kościół został opuszczony i zaniedbany. W 1928 r. arcybiskup Józef Teodorowicz skierował do parafii w Horodence jako administratora ks. Adama Bogdanowicza, który do 1935 r. prowadził remont świątyni[2]. Ks. Bogdanowicz został w 1940 r. aresztowany we Lwowie przez NKWD i zamordowany[3].
W 1942 r. nowym administrator parafii został ks. Kazimierz Roszko, który równocześnie był kapelanem Armii Krajowej[4]. Brał też czynny udział w ratowaniu Żydów przez wystawianie fałszywych metryk[5]
Ks. Roszko otworzył kościół dla wiernych oraz uratował przed zburzeniem stojącą obok kaplicę Matki Boskiej Loretańskiej. W 1945 r. wyjechał wraz z parafianami na Śląsk, wywożąc obraz św. Kajetana oraz część wyposażenia kościoła. Umieścił je w kościele Trójcy Świętej w Gliwicach, którego został rektorem. Ocalałe archiwalia i zabytki muzealne znajdują się dzisiaj pod opieką Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich w Warszawie. Budynek kościoła w czasie wojny bardzo ucierpiał podczas bombardowania. Ślady po odłamkach i pęknięcia widoczne są do dziś. Zburzeniu uległa pobliska kaplica i plebania. Po wojnie w kościele urządzono magazyn m.in. materiałów budowlanych. W 1998 r. świątynię przejęła Ukraińska Cerkiew Prawosławna. Od tego czasu nie przeprowadzono żadnego remontu. Kościół popada w coraz większą ruinę. Na początku XXI w. starania o odzyskanie kościoła dla kultu rozpoczął (na razie bez skutku) Kościół rzymskokatolicki[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Elżbieta Łysakowska , Kościoły Archidiecezji Lwowskiej - HORODENKA [online], ordynariat.ormianie.pl [dostęp 2022-11-04] (pol.).
- ↑ Tomasz Krzyżowski , Marii Kapri wspomnienia o ks. Adamie Roszko-Bogdanowiczu (1898-1941), „Nasza Przeszłość”, 135, 2021, s. 233–303, DOI: 10.52204/np.2021.135.233-303, ISSN 2720-0590 [dostęp 2022-11-04] (pol.).
- ↑ ADAM HENRYK BOGDANOWICZ DE ROSCO — MARTYROLOGIUM [online], www.swzygmunt.knc.pl [dostęp 2022-11-04] .
- ↑ Roszko, Kazimierz [online], Baza Kresowych Żołnierzy Armii Krajowej [dostęp 2022-11-04] (pol.).
- ↑ Metryki ratujące życie [online], Nowy Kurier Galicyjski, 18 czerwca 2020 [dostęp 2022-11-04] (pol.).
- ↑ Elżbieta Łysakowska , Kościoły Archidiecezji Lwowskiej - HORODENKA [online], ordynariat.ormianie.pl [dostęp 2022-11-04] (pol.).