Krytonosek inkaski
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.
| Scytalopus urubambae[1] | |||
| J.T. Zimmer, 1939 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
krytonosek inkaski | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Krytonosek inkaski[4] (Scytalopus urubambae) – gatunek małego ptaka z rodziny krytonosowatych (Rhinocryptidae). Występuje endemicznie w Andach w Peru. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern).
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Takson ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał amerykański ornitolog John T. Zimmer w 1939 roku na łamach „American Museum Novitates”. Autor nadał mu nazwę Scytalopus magellanicus urubambae, uznając go za podgatunek krytonoska magellańskiego, a jako miejsce typowe podał dolinę rzeki Urubamba w Peru[2][5]. Zimmer i późniejsi autorzy zaliczali wiele taksonów z rodzaju Scytalopus występujących na południe od Wenezueli, aż do Chile i Argentyny do krytonoska magellańskiego. W 1997 roku Krabbe i Schulenberg dokonali rewizji taksonomii Scytalopus magellanicus i podnieśli większość z jego podgatunków do rangi gatunku, m.in. omawianego Scytalopus urubambae[6]. Krytonosek inkaski jest uznawany za gatunek monotypowy[7][8][9].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Scytalopus: gr. σκυταλη skutalē lub σκυταλον skutalon „kij, pałka”; πους pous, ποδος podos „stopa”[10].
- urubambae: łac. urubambae – od Río Urubamba w Peru[11].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Mały ptak, którego dziób jest czarniawy lub czarny. Nogi i stopy od ciemnobrązowych do czarniawych. Występuje niewielki dymorfizm płciowy. Samiec jest w większości ciemnoszary. Szczyt głowy jest nieco ciemniejszy. Ogon i pokrywy nadogonowe rdzawobrązowe. Dolne części ciała nieco jaśniejsze – szare, zad i pokrywy podogonowe rude. Samice są jaśniejsze, mają brązowawy kark. Sterówki są brązowe z ciemnymi prążkami[7].
Długość ciała u różnych autorów: 10 cm lub 11–12 cm; masa ciała jednego zważonego samca: 13 g[7].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Krytonosek inkaski występuje w Andach na niewielkim obszarze doliny górnego biegu rzeki Urubamba w regionie Cuzco. Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 10 tys. km². Występuje w zakresie wysokości od 3500 do 4200 m n.p.m.[12]
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Jego głównym habitatem są wilgotne lasy górskie i skarłowaciałe lasy górskie, a zwłaszcza obszary z dominacją głazów i mchów. Jest bardzo mało informacji o diecie tego gatunku, ale uważa się, że jest gatunkiem owadożernym[7]. Długość pokolenia jest określona na 2,94 lat[12].
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Brak informacji[7].
Status[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN krytonosek inkaski jest uznawany za gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern)[3]. Wielkość populacji jest szacowana na więcej niż 2500 i mniej niż 10 000 dorosłych osobników, gatunek ten jest opisywany jako dość pospolity lub pospolity. Trend populacji jest określony jako stabilny[12].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Scytalopus urubambae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Denis Lepage, Cuzco Tapaculo Scytalopus urubambae [online], Avibase [dostęp 2024-02-18] (ang.).
- ↑ a b Scytalopus urubambae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Scytalopodinae Müller,J, 1846 – krytonoski (wersja: 2021-01-01). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-04-18].
- ↑ John T. Zimmer, Studies of Peruvian birds. No. 32, The genus Scytalopus, „American Museum Novitates”, 1044, 1939, s. 15 (ang.).
- ↑ Krabbe, N., T.S. Schulenberg, Species limits and natural history of Scytalopus tapaculos (Rhinocryptidae), with descriptions of the Ecuadorian taxa, including three new species, „Ornithological Monographs”, 48, Waszyngton 1997, s. 47–88.
- ↑ a b c d e Thomas S. Schulenberg: Vilcabamba Tapaculo Scytalopus urubambae, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. Thomas S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2024-04-18]. (ang.).
- ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 8.1 [online], styczeń 2024 [dostęp 2024-04-18].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v14.1). [dostęp 2024-04-18]. (ang.).
- ↑ Scytalopus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-04-18] (ang.).
- ↑ urubambae, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-04-18] (ang.).
- ↑ a b c Species factsheet: Scytalopus urubambae [online], BirdLife International, 2024 [dostęp 2024-04-18] (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania głosów. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].