Leluja
Leluja – typ wycinanki papierowej o jednoosiowej symetrycznej budowie w formie drzewka z podstawą. Charakterystyczny dla kurpiowskiej Puszczy Zielonej[1].
Leluja ma kompozycję pionową, dwuczłonkową i jest wycięta z jednego kawałka kolorowego papieru. Jest prawdopodobnie najstarszą formą wycinanki kolorowej z papieru glansowanego na tym terenie[2]. Jej górna część może mieć różny kształt: zaokrąglony u góry i przecięty prosto u dołu w formie łuku gotyckiego, jak też w formie koła, prostokąta lub owalu. Wypełnienie jest najczęściej ażurowe[3]. Dolna część, tzw. podstawa, ma zazwyczaj niewielką ilość ażurów, górna, zwana koroną, jest bardziej ażurowa i o bogatej ornamentyce. Wycinanka jest na górze zwieńczona elementem podkreślającym oś symetrii. Leluja występuje w wielu wariantach. Twórczynie nadają jej indywidualną formę, samodzielnie komponując ornamentykę. Jedną z ciekawszy form jest tzw. hostyja, zainspirowana monstrancją używaną w kościelnej liturgii. Pojawiają się w niej motywy religijne: świece, krzyż, serce gorejące czy anioły[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Leluja, [w:] Małgorzata Jendryczko, Eleonora Bergman, Sztuka świata. T. 18, Słownik terminów: L-Ż, Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2013, s. 19, ISBN 978-83-213-4727-1, OCLC 857956061 [dostęp 2021-03-21].
- ↑ Halina Olędzka, Z badań nad kurpiowską wycinanką ludową, „Polska Sztuka Ludowa – Konteksty”, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 1964, s. 166–167, ISSN 1230-6142.
- ↑ Józef Grabowski, Wycinanka ludowa, Warszawa: Wydawnictwo Sztuka, 1955, s. 63.
- ↑ Alicja Mironiuk-Nikolska, Polska sztuka ludowa, Warszawa: Sport i Turystyka--Muza SA, 2010, s. 193–194, ISBN 978-83-7495-847-9, OCLC 690209554 [dostęp 2020-05-18].