Przejdź do zawartości

Lista sztucznych obiektów na Księżycu

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mapa wskazująca niektóre miejsca lądowań

Poniższa tabela zawiera listę obiektów umieszczonych przez człowieka na powierzchni Księżyca. Lista ta nie zawiera małych obiektów, takich jak: retroreflektory, elementy zestawów naukowych umieszczone na Księżycu przez astronautów misji Apollo. Nie zawiera również kilku pamiątkowych lub osobistych przedmiotów pozostawionych przez astronautów, takich jak piłeczka golfowa Alana Sheparda, flagi czy statuetka poległego astronauty pozostawiona przez załogę Apollo 15.

Surveyor 3 na Księżycu, sfotografowany przez Alana Beana podczas misji Apollo 12

Większość elementów statków kosmicznych z programu Apollo pozostawionych na Księżycu to raczej cięższe kawałki. Podczas gdy ludzkość przetransportowała i pozostawiła na Księżycu ponad 170 000 kg kosmicznego złomu, to w tym okresie misje Apollo i Łuna przywiozły na Ziemię tylko 382 kg skał księżycowych. Załoga Apollo 12 przywiozła na Ziemię niektóre elementy sondy kosmicznej Surveyor 3, która wylądowała na Księżycu dwa i pół roku wcześniej.

Mapa pokazująca lokalizację sztucznych obiektów na Księżycu

Jedyne obiekty będące dziełem człowieka i wykonujące ciągle swoje zadanie to reflektory odbijające księżycowego eksperymentu laserowego w ramach programu ALSEP, pozostawione tam przez ekipy Apollo 11, 14 i 15.

Na liście znajdują się obiekty będące dalej niż 90° na zachód albo wschód, to obiekty na drugiej stronie Księżyca niewidocznej z Ziemi. Do obiektów tych należy zaliczyć Ranger 4, Lunar Orbiter 1, Lunar Orbiter 2, Lunar Orbiter 3.

Sztuczny obiekt Zdjęcie Narodowość Data Masa (kg) Stan Umiejscowienie Zdjęcie z orbity
Łuna 2 ZSRR ZSRR 13 września 1959 390,2 Rozbity
zgodnie z planem 		29°N 0°E
Ranger 4
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 26 kwietnia 1962 331 Rozbity
zgodnie z planem 		12,9°S 129,1°W
Ranger 6
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 2 lutego 1964 381 Rozbity
zgodnie z planem 		9,4°N 21,5°E
Ranger 7
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 31 lipca 1964 365,7 Rozbity
zgodnie z planem 		10,6°S 20,6°W
Łuna 5 ZSRR ZSRR 12 maja 1965 1474 Rozbity 1,6°S 25°W
Łuna 7 ZSRR ZSRR 7 paźniernika 1965 1504 Rozbity 9,8°N 47,8°W
Łuna 8 ZSRR ZSRR 6 grudnia 1965 1550 Rozbity 9,6°N 62°W
Ranger 8
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 20 lutego 1965 367 Rozbity
zgodnie z planem 		2,64°N 24,77°E
Ranger 9
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 24 marca 1965 367 Rozbity
zgodnie z planem 		12,79°S 2,36°W
Łuna 9 ZSRR ZSRR 3 lutego 1966 1580 Wylądował 7,13°N 64,37°W
Łuna 10 ZSRR ZSRR 30 maja 1966 1600 Rozbity
zgodnie z planem 		?[1]
Surveyor 1
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 2 czerwca 1966 270 Wylądował 2,45°S 43,22°W [1]
Surveyor 2
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 23 września 1966 292 Rozbity 4,0°S 11,0°W
Lunar Orbiter 1
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 29 października 1966 386 Rozbity
zgodnie z planem 		6,35°N 160,72°E
Łuna 13 ZSRR ZSRR 24 grudnia 1966 1700 Wylądował 18,87°N 63,05°W
Łuna 11 ZSRR ZSRR 1966 lub 1967 1640 Rozbity poza kontrolą po zakończonej misji ?[1]
Łuna 12 ZSRR ZSRR 1967 1670 Rozbity poza kontrolą po zakończonej misji ?[1]
Surveyor 3
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 20 kwietnia 1967 281[2] Wylądował 2,99°S 23,34°W
Surveyor 4
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 17 lipca 1967 283 Rozbity 0,45°N 1,39°W
Surveyor 5
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 11 września 1967 281 Wylądował 1,42°N 23,2°E
Lunar Orbiter 4
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 6 października 1967 386 Rozbity
zgodnie z planem 		?[1]
Lunar Orbiter 3
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 9 października 1967 386 Rozbity
zgodnie z planem 		14,6°N 97,7°W
Lunar Orbiter 2
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 11 października 1967 385 Rozbity
zgodnie z planem 		2,9°N 119,1°E
Surveyor 6
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 10 listopada 1967 282 Wylądował 0,53°S 1,4°W
Surveyor 7
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 10 stycznia 1968 290 Wylądował 40,86°S 11,47°W
Lunar Orbiter 5
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 31 stycznia 1968 386 Rozbity
zgodnie z planem 		2,8°S 83,1°W
Łuna 14 ZSRR ZSRR 1968 1670 Rozbity poza kontrolą po zakończonej misji ?[1]
Apollo 10 Człon zniżania Link do
schematu
członów LM 		Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone nieznana, co najmniej 1969 2211 Nieznany, prawdopodobnie rozbity[3] ?[4]
Apollo 11 LM-5 (Eagle) człon zniżania
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 20 lipca 1969 2034 Wylądował 0,67409°N 23,47298°E[5] [2]
Łuna 15 ZSRR ZSRR 21 lipca 1969 2718 Rozbity 17°N 60°W, Morze Przesileń[7]
Apollo 11 Człon wznoszenia
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone prawdopodobnie 1969 2184 Rozbity
zgodnie z planem lub nadal krąży[8] 		?
Apollo 12 LM-6 (Intrepid) człon zniżania
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 19 listopada 1969 2211 Wylądował 3,01381°S 23,41930°W[9], Ocean Burz LROC page
Apollo 12 LM człon wznoszenia[6]
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 20 listopada 1969 2164 Rozbity
zgodnie z planem 		3,94°S 21,2°W
Apollo 13 S-IVB (S-IVB-508)[10]
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 14 kwietnia 1970[11] 13 454 Rozbity
zgodnie z planem 		2,75°S 27,86°W
Łuna 16 Człon zniżania[12]
ZSRR ZSRR 20 września 1970 < 5727 Wylądował 0,68°S 56,3°E
Łuna 17 i Łunochod 1 ZSRR ZSRR 17 listopada 1970 5600 Wylądował 38,28°N 35,0°W
Łuna 18 ZSRR ZSRR 11 września 1971 5600 Rozbity 3,57°N 56,5°E,Mare Fecunditatis
Apollo 14 S-IVB (S-IVB-509)
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 4 lutego 1971 14 016 Rozbity
zgodnie z planem 		8,09°S 26,02°W LROC page
Apollo 14 LM-8 (Antares) Człon zniżania
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 5 lutego 1971 2144 Wylądował 3,64544°S 17,47139°W[5]
Apollo 14 LM-8 Człon wznoszenia[6] Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 7 lutego 1971 2132 Rozbity
zgodnie z planem 		3,42°S 29,67°W
Apollo 15 S-IVB (S-IVB-510) Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 29 lipca 1971 14 036 Rozbity
zgodnie z planem 		1,51°S 17,48°W
Apollo 15 LM-10 (Falcon) Człon zniżania[13] Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 30 lipca 1971 2809 Wylądował 26,13224°N 3,634°E[5]
Apollo 15 Lunar Roving Vehicle
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 462 Wylądował 26,08°N 3,66°E
Apollo 15 LM-10 Człon (Falcon) wznoszenia[6] Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 3 sierpnia 1971 2132 Rozbity
zgodnie z planem 		26,36°N 0,25°E
Łuna 20 Człon zniżania[12] ZSRR ZSRR 21 lutego 1972 < 5727 Wylądował 3,53°N 56,55°E
Apollo 16 Człon S-IVB (S-IVB-511)
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 1972 14 002 Rozbity
zgodnie z planem 		1,3°N 23,9°W
Apollo 16 LM-11 (Orion) Człon zniżania[14]
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 21 kwietnia 1972 2765 Wylądował 8,97341°S 15,49859°E[5]
Apollo 16 Lunar Roving Vehicle
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 462 Wylądował 8,97°S 15,51°E
Apollo 16 LM-11 (Orion) człon wznoszenia[6] Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone ok. 29 maja 1972[15] 2138 Rozbity
zgodnie z planem 		10°N, 104°E
Łuna 19 ZSRR ZSRR nieznana, co najmniej 1972[16] 5600 Rozbity poza kontrolą po zakończonej misji ?[1]
Apollo 16 subsatelita Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 1972 36 Rozbity
zgodnie z planem 		?[1]
Apollo 17 S-IVB Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 10 grudnia 1972 13 960 Rozbity
zgodnie z planem 		4,21°S 22,31°W
Apollo 17 LM-12 (Challenger) Człon zniżania Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 11 grudnia 1972 2798 Wylądował 20,18809°N 30,77475°E[5] LROC page
Apollo 17 Lunar Roving Vehicle
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 462 Wylądował 20,17°N 30,77°E
Apollo 17 LM-12 (Challenger) Człon wznoszenia[6]
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 15 grudnia 1972 2150 Rozbity
zgodnie z planem 		19,96°N 30,50°E
Łuna 21[17]
ZSRR ZSRR 15 stycznia 1973 4000 Wylądował 25,85°N 30,45°E
Łunochod 2[17]
850
Explorer 35[18]
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone nieznana (wyłączony 24 czerwca 1973) 104,3 Prawdopodobnie rozbity ?[1]
Łuna 23 ZSRR ZSRR 6 listopada 1974 5600 Wylądował ~12°N ~62°E
Łuna 22 ZSRR ZSRR nieznana (wyłączona w listopadzie 1975) 4000 Prawdopodobnie rozbity ?[1]
Łuna 24 Człon zniżania[12] ZSRR ZSRR 18 sierpnia 1976 < 5800 Wylądował 12,75°N 62,2°E
Explorer 49[19] Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone nieznana (wyłączony w sierpniu 1977) 328 Prawdopodobnie rozbity ?[1]
Hiten – orbiter Hagoromo[20]
Japonia 1990 12 Rozbity
(nie potwierdzone) 		?
Hiten
Japonia 10 kwietnia 1993 143 Rozbity
zgodnie z planem 		34,3°S 55,6°E
Lunar Prospector
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 31 lipca 1999 126 Rozbity
zgodnie z planem 		87,7°S 42,1°E
SMART-1[21] ESA 2006 307 Rozbity
zgodnie z planem 		34,24°S 46,12°W
Chandrayaan-1 - impaktor[22]
Indie 14 listopada 2008 35 Rozbity
zgodnie z planem 		89,9°S 0°E[23]
SELENE Rstar (Okina) Japonia 12 lutego 2009 53 Rozbity 28,2°N 159°W
Chang’e 1[24]
Chiny
Chińska Republika Ludowa 		1 marca 2009 2000 Rozbity
zgodnie z planem 		1,5°S 52,36°E, Morze Żyzności
SELENE (Kaguya) główny satelita Japonia 10 lipca 2009 1984 Rozbity
zgodnie z planem 		65,5°S 80,4°E
LCROSS - Impaktor EDUS[25]
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 9 października 2009 2270 Rozbity
zgodnie z planem 		84,674°S 49,693°W,
Krater Cabeus 		Zdjęcie obłoku pyłu 20 sekund
po uderzeniu impaktora w krater[26]
LCROSS - Sonda S-S/C
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 9 października 2009 700 Rozbita
zgodnie z planem 		84,729°S 49,36°W,
Krater Cabeus
GRAIL[27]
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 17 grudnia 2012 132,6 Rozbite
zgodnie z planem 		75,62° N 26,63°W
okolice kraterów Filolaus i Mouchez
Chang’e 3 [28] ChRL Chiny 14 grudnia 2013 1200 Wylądował 44,12°N 19,51°W,
Mare Imbrium
Yutu[28]
ChRL Chiny 120
LADEE[29][30]
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 18 kwietnia 2014 248,2 Rozbita
zgodnie z planem 		wschodnia krawędź krateru Sundman V
Chang’e 4[28]
ChRL Chiny 3 stycznia 2019 1200 Wylądował 45,457°N 177,589°E, krater Von Kármán[31]
Yutu-2[28]
ChRL Chiny 120
Bereszit [32]
Izrael Izrael 11 kwietnia 2019 585 Rozbity 32,5956°N 19,3496°E[33] Morze Jasności[34]
Longjiang-2 (część misji Chang’e 4)[35] ChRL Chiny 31 lipca 2019 47[36] Rozbity zgodnie z planem 16.6956°N 159.5170°E okolica krateru Van Gent[37]
Chandrayaan-2[38]
Indie Indie 6 września 2019 1471 (lądownik: 1196, łazik: 275)[39] Rozbity[40] 70,881°S 22,784°E[41]
Chang’e 5, moduł lądowania[42][43] ChRL Chiny 1 grudnia 2020 1700[44] Wylądował 43.06°N 51.92°W[45]
Chang’e 5, moduł wznoszenia[43]
ChRL Chiny 6 grudnia 2020 Rozbity zgodnie z planem ~30°S 0°E
Chang’e 5-T1, trzeci stopień rakiety Długi Marsz 3C[46][47] ChRL Chiny 4 marca 2022 Rozbity poza kontrolą po zakończonej misji 5,36°N 125,07°W, w pobliżu krateru Hertzsprung[48]
Manfred Memorial Moon Mission[47] Luksemburg Luksemburg 14 Rozbity
Hakuto-R Mission 1[49][50]
Japonia Japonia 25 kwietnia 2023 340[51] Rozbity 47,581°N 44,095°E[49]
Łazik Rashid (Emirates Lunar Mission)[52] Zjednoczone Emiraty Arabskie Zjednoczone Emiraty Arabskie 10
Łuna 25[53]
Rosja Rosja 19 sierpnia 2023 1750[54] Rozbity 57,865°S 61,36°E, brzeg krateru Pontécoulant[55]
lądownik Vikram (misja Chandrayaan-3)[56][57]
Indie Indie 23 sierpnia 2023 1726 Wylądował 69,367621°S 32,348126°E
łazik Pragyan (misja Chandrayaan-3)[56][57]
26
SLIM[58]
Japonia Japonia 19 stycznia 2024 200[59] Wylądował 13,3160°S 25,2510°E, w pobliżu krateru Shioli[60]
LEV-1 2,1[61]
LEV-2 0,25[62]
IM-1[63][64][65]
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 22 lutego 2024 1908 Wylądował 80,13°S 1,44°E[66]
Chang’e 6[67], moduł lądowania ChRL Chiny 1 czerwca 2024 3200[68] Wylądował 41.6385°S 153,852°W, krater Apollo[69]
łazin Jinchan[70] ChRL Chiny 5
Chang’e 6, moduł wznoszenia ChRL Chiny czerwiec 2024 700[68] Rozbity zgodnie z planem ~39°S 180°E[71]
Blue Ghost Mission 1[72][73]
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 2 marca 2025 469 Wylądował 18,56°N 61,81°E, Morze Przesileń[74]
IM-2 Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 6 marca 2025 1908[75] Wylądował 84,7906° S 29,1957° E, Mons Mouton[76]
Hakuto-R Mission 2 (Resilience)[77]
Japonia Japonia 5 czerwca 2025 340 Rozbity 60,4445°N 4,588°W[78]
TENACIOUS
Luksemburg Luksemburg 5
Sumaryczna masa całkowita (kg) 218 829

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g h i j Statek kosmiczny był na księżycowej orbicie, lecz z całą pewnością zszedł z orbity i rozbił się o Księżyc, lokalizacja nie jest znana.
  2. ↑ Apollo 12 przywiózł na Ziemię około 10 kg (spośród 302 kg Surveyora) w celu studiowania efektów ekspozycji detali statku kosmicznego na długie oddziaływanie przestrzeni kosmicznej.
  3. ↑ Finding spacecraft impacts on the Moon [online], The Planetary Society [dostęp 2025-10-10] (ang.).
  4. ↑ Załoga modułu księżycowego misji Apollo 10 dokonała okrążenia Księżyca na wysokości 15 km bez lądowania na jego powierzchni. Następnie wróciła do CSM po uprzednim odrzuceniu członu zniżania, który rozbił się o powierzchnię Księżyca w nieznanym miejscu. Czyli do CSM na orbicie okołoksiężycowej wrócił tylko człon wznoszenia, załoga przesiadła się do modułu dowodzenia a moduł wznoszenia został porzucony i w konsekwencji rozbił się o powierzchnię Księżyca w nieznanym miejscu.
  5. ↑ a b c d e Landing Site Coordinates [online], www.nasa.gov [dostęp 2025-10-10].
  6. ↑ a b c d e f Silnik członu wznoszenia Apollo 10 otrzymał komendę do opuszczenia orbity Księżyca i wejścia na orbitę okołosłoneczną. Człon wznoszenia Apollo 11 zszedł z orbity okołoksiężycowej i rozbił się o powierzchnię Księżyca w nieznanym miejscu. Człon wznoszenia Apollo 16 rozbił się o Księżyc w nieznanym miejscu, kiedy otrzymał komendę zejścia z orbity księżycowej. Człony wznoszenia modułów księżycowych kolejnych wypraw Apollo (12, 14, 15, i 17) po skończonych misjach zostały rozmyślnie rozbite o powierzchnię Księżyca. Kompletny moduł księżycowy Apollo 13 po wypełnieniu roli szalupy ratunkowej na trasie do Księżyca i od Księżyca do orbity okołoziemskiej spłonął po wejściu w atmosferę ziemską. Załoga przed wejściem w atmosferę przesiadła się do modułu dowodzenia.
  7. ↑ Luna Mission [online], Lunar and Planetary Institute (LPI) [dostęp 2025-10-10] (ang.).
  8. ↑ James Meador, Long-term orbit stability of the Apollo 11 “Eagle” Lunar Module Ascent Stage, „Planetary and Space Science”, 205, 2021, s. 105304, DOI: 10.1016/j.pss.2021.105304, ISSN 0032-0633 [dostęp 2025-10-10].
  9. ↑ Landing Site Coordinates [online], www.nasa.gov [dostęp 2025-10-10].
  10. ↑ NASA: Apollo Tables. nssdc.gsfc.nasa.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-14)]. S-IVB uderzył w powierzchnię Księżyca 14 kwietnia o godz. 01:10 UTC przy prędkości 2,58 km/s, 137,1 kilometrów od sejsmometru Apollo 12.
  11. ↑ Ernie Wright, David Ladd, NASA Scientific Visualization Studio | Apollo 13 S-IVB Impact Site [online], NASA Scientific Visualization Studio, 6 kwietnia 2020 [dostęp 2025-10-10] (ang.).
  12. ↑ a b c Program Łuna Próba misji powrotnej; podana masa odnosi się do sumy mas członu zniżania i członu wznoszenia, mimo tego, że na Księżycu pozostał tylko człon opadania.
  13. ↑ Apollo 15: Mission Details - NASA [online], 8 lipca 2009 [dostęp 2025-10-10] (ang.).
  14. ↑ Apollo 16 Fact Sheet | Spaceline [online] [dostęp 2025-10-10] (ang.).
  15. ↑ J. Meador, P.J. Stooke, Apollo 16 Lunar Module Ascent Stage Impact, „54th Lunar and Planetary Science Conference”, 2806, marzec 2023, s. 1025, ISSN 0161-5297 [dostęp 2025-10-10] (ang.).
  16. ↑ https://www.nasa.gov/wp-content/uploads/2018/09/beyond-earth-tagged.pdf?emrc=967232
  17. ↑ a b Lądownik i łazik ważyły 1814 kg; reszta przypuszczalnie po zejściu z orbity rozbiła się o powierzchnię Księżyca.
  18. ↑ Explorer 35 - NASA Science [online], 1 grudnia 2017 [dostęp 2025-10-10] (ang.).
  19. ↑ Explorer 49 - NASA Science [online], 1 grudnia 2017 [dostęp 2025-10-11] (ang.).
  20. ↑ Był umieszczony na orbicie w 1990, przypuszczalnie zszedł z orbity.
  21. ↑ ESA - SMART-1 - SMART-1 impacts Moon [online], www.esa.int, 3 września 2006 [dostęp 2025-10-11] [zarchiwizowane z adresu 2006-09-05] (ang.).
  22. ↑ Chandrayaan-1 starts observations of the Moon [online], www.esa.int [dostęp 2025-10-11] (ang.).
  23. ↑ Impaktor MIP rozbił się w kraterze Shackleton.
  24. ↑ China's lunar probe Chang'e-1 impacts moon [online], www.cnsa.gov.cn [dostęp 2025-10-11].
  25. ↑ NASA probe hits moon south pole looking for water - Yahoo! News [online], news.yahoo.com [dostęp 2025-10-11] [zarchiwizowane z adresu 2009-10-09] (ang.).
  26. ↑ Zdjęcie wykonane przez sondę S-S/C, która rozbiła się 4 minuty później.
  27. ↑ GRAIL Mission Updates [online], Spaceflight101 [dostęp 2025-10-11] [zarchiwizowane z adresu 2015-02-11].
  28. ↑ a b c d Chang'e 3, 4 (CE 3, 4) / Yutu 1, 2 [online], Gunter's Space Page [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  29. ↑ Study of Moon’s Atmosphere Ends With Planned Crash (Published 2014) [online], 18 kwietnia 2014 [dostęp 2025-10-11] (ang.).
  30. ↑ Miriam Kramer, RIP LADEE: NASA Moon Probe Crashes Into Lunar Surface [online], Space, 18 kwietnia 2014 [dostęp 2025-10-11] (ang.).
  31. ↑ Chang'e 4 Lander Coordinates [online], lroc.im-ldi.com [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  32. ↑ Beresheet - NASA Science [online], 22 lutego 2019 [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  33. ↑ Beresheet Crash Site Spotted! [online], lroc.im-ldi.com [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  34. ↑ Beresheet Impact Site Spotted - NASA [online], 15 maja 2019 [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  35. ↑ Lunar Orbiter Longjiang-2 Smashes into Moon [online], The Planetary Society [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  36. ↑ DSLWP A1, A2 (Longjiang 1, 2 / LO 93, 94 / Lunar-OSCAR 93, 94) [online], Gunter's Space Page [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  37. ↑ Longjiang-2 Impact Site Found! [online], lroc.im-ldi.com [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  38. ↑ Chandrayaan-2 [online], www.isro.gov.in [dostęp 2025-10-09].
  39. ↑ Chandrayaan 2 / Vikram [online], Gunter's Space Page [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  40. ↑ Jeff Foust, New details emerge about failed lunar landings, „SpaceNews”, 21 listopada 2019 [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  41. ↑ Vikram Lander Found - NASA [online] [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  42. ↑ Sonda Chang'e 5 wylądowała na Księżycu [online], www.urania.edu.pl [dostęp 2025-10-09].
  43. ↑ a b Chang'e 5, 6 (CE 5, 6) [online], Gunter's Space Page [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  44. ↑ Chao Wang i inni, Exploring the effects of the rocket exhaust of the Chang'E-5 lander on the lunar regolith using LROC NAC and landing camera images, „Icarus”, 403, 2023, s. 115649, DOI: 10.1016/j.icarus.2023.115649, ISSN 0019-1035 [dostęp 2025-10-09].
  45. ↑ Wang i inni, Localization of the Chang’e-5 Lander Using Radio-Tracking and Image-Based Methods, „Remote Sensing”, 13 (4), 2021, DOI: 10.3390/r, ISSN 2072-4292 [dostęp 2025-10-09] [zarchiwizowane z adresu 2025-07-16] (ang.).
  46. ↑ Elon Musk's SpaceX is NOT responsible for the piece of rocket set to crash into the Moon. So who is?, „ABC News”, 14 lutego 2022 [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  47. ↑ a b Tanner Campbell i inni, Physical Characterization of Moon Impactor WE0913A, „The Planetary Science Journal”, 4 (11), 2023, s. 217, DOI: 10.3847/psj/acffb8, ISSN 2632-3338 [dostęp 2025-10-09].
  48. ↑ Pseudo-MPEC for 2014-065B = NORAD 40284 = Chang'e 5-T1 booster = lunar impactor on 2022 Mar 04 [online], projectpluto.com [dostęp 2025-10-09].
  49. ↑ a b NASA’s LRO Views Impact Site of HAKUTO-R Mission 1 Moon Lander - NASA [online], 23 maja 2023 [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  50. ↑ HAKUTO-R [online], lk.astronautilus.pl [dostęp 2025-10-09].
  51. ↑ 民間月面探査プログラム「HAKUTO-R」 Mission1ランダー（月着陸船）の最終デザイン完成 [online], ispace [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  52. ↑ ESA to touch Moon from wheels of UAE Rashid rover [online], www.esa.int [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  53. ↑ Jonathan O'Callaghan, Russian Moon lander crash — what happened, and what’s next?, „Nature”, 2023, DOI: 10.1038/d41586-023-02659-6 [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  54. ↑ Luna 25 (Luna-Glob Lander) [online], Gunter's Space Page [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  55. ↑ NASA’s LRO Observes Crater Likely from Luna 25 Impact - NASA [online], 31 sierpnia 2023 [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  56. ↑ a b Chandrayaan-3 Details [online], www.isro.gov.in [dostęp 2025-10-09].
  57. ↑ a b Chandrayaan 3 / Vikram 2 [online], Gunter's Space Page [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  58. ↑ Smart Lander for Investigating Moon (SLIM) | Spacecraft [online], ISAS [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  59. ↑ Shinichiro Sakai i inni, Moon landing results of SLIM: A smart lander for investigating the Moon, „Acta Astronautica”, 235, 2025, s. 47–54, DOI: 10.1016/j.actaastro.2025.05.047, ISSN 0094-5765 [dostęp 2025-10-09].
  60. ↑ JAXA SLIM Landing [online], lroc.im-ldi.com [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  61. ↑ JAXA | Result and Achievements of the Lunar Excursion Vehicle (LEV-1) on board Smart Lander for Investigating Moon (SLIM) [online], JAXA | Japan Aerospace Exploration Agency [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  62. ↑ JAXA | Palm-Sized Lunar Excursion Vehicle 2(LEV-2） [online], JAXA | Japan Aerospace Exploration Agency [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  63. ↑ IM-1 [online], Intuitive Machines [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  64. ↑ Michael Sheetz, Intuitive Machines lands on the moon in historic first for a U.S. company [online], CNBC, 22 lutego 2024 [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  65. ↑ Nova-C IM-1 (CLPS 2, TO2-IM, Odysseus) [online], Gunter's Space Page [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  66. ↑ Intuitive Machines IM-1 On The Moon! [online], lroc.im-ldi.com [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  67. ↑ About China's lunar mission: Timeline of Chang'e-6 mission [online], www.cnsa.gov.cn [dostęp 2025-10-09].
  68. ↑ a b Chang'e 6 Mission: China Tightens Grip on The ‘Global’ Moon Quest [online], The Wire [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  69. ↑ First Look: Chang'e 6 [online], lroc.im-ldi.com [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  70. ↑ Leonard David, Get an up-close look at China's Chang'e 6 farside moon rover (video) [online], Space, 2 lipca 2024 [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  71. ↑ SegerYU (@SegerYU) on X, „X (formerly Twitter)” [dostęp 2025-10-09] [zarchiwizowane z adresu 2024-09-30] (ang.).
  72. ↑ Blue Ghost Mission 1 [online], Firefly Aerospace [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  73. ↑ NASA Science Continues After Firefly’s First Moon Mission Concludes - NASA [online] [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  74. ↑ Firefly Blue Ghost Landing Region [online], lroc.im-ldi.com [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  75. ↑ https://directory.eoportal.org/satellite-missions/intuitive-machines#missioncapabilities
  76. ↑ IM-2 Athena Seen Obliquely [online], lroc.im-ldi.com [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  77. ↑ HAKUTO-R Missions [online], ispace [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  78. ↑ ispace Mission 2 SMBC x HAKUTO-R Venture Moon Impact Site [online], lroc.im-ldi.com [dostęp 2025-10-09] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lista_sztucznych_obiektów_na_Księżycu&oldid=77997647”