Mecynotarsus serricornis
| Mecynotarsus serricornis | |||
| (Panzer, 1796) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
Mecynotarsus serricornis | ||
| Synonimy | |||
| |||
Mecynotarsus serricornis – gatunek chrząszcza z rodziny nakwiatkowatych i podrodziny Notoxinae. Psammofil. Zamieszkuje południową i środkową część Europy. W Europie Środkowej bardzo rzadki, umieszczany na regionalnych Czerwonych listach.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek ten został opisany po raz pierwszy w 1796 roku przez Georga W.F. Panzera jako Notoxus serricornis[1].
Wygląd
[edytuj | edytuj kod]Chrząszcz o stosunkowo smukłym, delikatnie i drobno punktowanym, wskutek srebrnego i przylegającego owłosienia jedwabiście połyskującym ciele długości od 1,5 do 2,2 mm. Krótka głowa ma krótkie skronie, duże, wyłupiaste, kolistego kształtu oczy złożone, cienkie, u szczytu niepogrubione czułki. Ubarwienie głowy jest brunatne z żółtymi głaszczkami. Przedplecze jest żółtobrunatne, kulistawe z przednim brzegiem przedłużonym ponad głowę w zasłaniający jej większą część róg. Kształt owego rogu jest wrzecionowaty ze słabym przewężeniem u nasady; jego boki mają po 5 lub 6 dużych ząbków, a na jego powierzchni występuje kilka nieregularnych rzędów guzków oraz para łączących się na przedzie listewek. Przed nasadowym przewężeniem przedplecza wyrastają dwie pary skierowanych ku tyłowi szczecinek, a na samym przewężeniu brak przepaski z białych włosków. Pokrywy mają obrys podługowato-owalny, barki zaokrąglone i pozbawione są wcisku za barkami. Barwa pokryw i spodu ciała jest zmienna. Aberracje najjaśniejsze mają całe pokrywy żółtobrunatne i spód ciała jasny. Aberracje ciemne mają spód odwłoka w różnym stopniu przyciemniony, a pokrywy czarnobrunatne z jasną plamą przyszwową u wierzchołka i zwykle rozjaśnionym szwem, czasem też rozjaśnioną nasadą. Odnóża są smukłe; tylna ich para ma przedostatni człon stóp walcowaty i na szczycie niewcięty[2].
Ekologia i występowanie
[edytuj | edytuj kod]Nizinny owad psammofilny, żyjący na drobnoziarnistym piasku na pobrzeżach wód[3], wydmach, piaskowniach i żwirowniach[4][5]; spotykany też w popowodziowych napływkach[3]. Imagines są aktywne głównie od kwietnia do lipca, pojedynczo do września[3][2]. Dnie spędzają zagrzebane w piasku, na jego powierzchnię wychodząc wieczorami[3]. Preferują otwarte rejony piasku, stroniąc od kępek traw[5]. Bywa, że przylatują do światła[4].
Gatunek palearktyczny, rozsiedlony w Europie od jej części południowo-zachodniej, przez południową część Europy Środkowej po północne Bałkany[3]. Stwierdzony został w Portugalii, Hiszpanii, Francji, Niemczech, Szwajcarii, Austrii, Włoszech, Polsce, Białorusi, Czechach, Słowacji, na Węgrzech, Ukrainie, w Bośni i Hercegowinie, Serbii, Czarnogórze, Albanii i Bułgarii, a niepewne doniesienie pochodzi z Rumunii[1].
W Polsce chrząszcz ten jest bardzo rzadki[3][2]. Niemal wszystkie jego stwierdzenia pochodzą z XIX i XX wieku. Jego liczną populację obserwowano w latach 1997–2000 na pojedynczym stanowisku w okolicy Białkowa Kościelnego (Nizina Południowowielkopolska). Stanowisko to zostało zniszczone podczas budowy autostrady A2[4]. W XXI wieku odnotowany został tylko na jednym stanowisku w okolicy górnośląskiej Grabówki. W 2012 roku wpisany został na Czerwoną listę chrząszczy województwa śląskiego z kategorią DD (niedostateczne dane)[5][6].
W 2005 umieszczony został na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej. Bezkręgowce” jako gatunek krytycznie zagrożony[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Mecynotarsus serricornis. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2019-12-22].
- ↑ a b c Daniel Kubisz, Przemysław Szwałko: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 80. Nakwiatkowate - Anthicidae. Toruń: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1998, s. 10-16.
- ↑ a b c d e f B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Katalog Fauny Polski. Tom XXIII, zeszyt 14. Chrząszcze – Coleoptera. Cucujoidea, część 3.. Warszawa: 1987.
- ↑ a b c T. Barłożek, R. Gawroński, K. Komosiński, Sz. Konwerski, R. Matusiak, M. Miłkowski, R. Ruta. Nowe stanowiska Anthicidae (Coleoptera: Tenebrionoidea) w Polsce. „Wiadomości Entomologiczne”. 30 (3), s. 159-169, 2011.
- ↑ a b c Henryk Szołtys, Janusz Grzywocz. Materiały do poznania entomofauny Polski – Coleoptera. „Acta entomologica silesiana”. 22, s. 1–18, 2014.
- ↑ Czesław Greń, Roman Królik, Henryk Szołtys. Czerwona lista chrząszczy (Coleoptera) województwa śląskiego.[w:] J. B. Parusel (red.). Czerwone listy wybranych grup zwierząt bezkręgowych województwa śląskiego. „Raporty Opinie”. 6 (4), s. 37-70., 2012. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska, Katowice.
- ↑ Jan Farkač, David Král, Martin Škorupík: Červený seznam ohrožených druhů České republiky. Bezobratlí. List of threatened species in the Czech Republic. Invertebrates.. Praha: Agentura ochrany přírody a krajiny ČR, 2005. ISBN 80-86064-96-4.