Nałanek czarny
| Anisoplia austriaca | |||
| (Herbst, 1783) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Podplemię | |||
| Rodzaj | |||
| Podrodzaj |
Anisoplia (Autanisoplia) | ||
| Gatunek |
nałanek czarny | ||
| Synonimy | |||
| |||
Nałanek czarny[1][2] (Anisoplia austriaca) – gatunek chrząszcza z rodziny poświętnikowatych i podrodziny rutelowatych. Zamieszkuje zachód palearktycznej Eurazji.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1783 roku przez Johanna Friedricha Wilhelma Herbsta pod nazwą Melolontha austriaca. W 1949 roku wyznaczony został przez Siergieja I. Miedwiediewa gatunkiem typowym podrodzaju Anisoplia (Autanisoplia)[3].
Wyróżnia się w jego obrębie pięć podgatunków[3]:
- Anisoplia austriaca austriaca (Herbst, 1783)
- Anisoplia austriaca hordearia Petrovitz, 1959
- Anisoplia austriaca kurdistana Reitter, 1889
- Anisoplia austriaca major Reitter, 1889
- Anisoplia austriaca persica Petrovitz, 1980
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Chrząszcz o owalnym, wydłużonym w zarysie ciele długości od 12 do 16 mm. Głowa jest czarna, lekko błyszcząca, krótko, rzadko, odstająco owłosiona. Przedplecze również jest czarne z lekkim połyskiem, po bokach i wzdłuż tylnego brzegu rzadko, krótko owłosione, w części pozostałej łyse. Barwa tarczki jest czarna. Pokrywy są żółtobrunatne do brunatnych, u samca często, a u samicy zawsze z kwadratową plamką czarnej barwy przy tarczce. Rzędy są dobrze zaznaczone, a międzyrzędy cechuje stosunkowo równomierne, dołkowate punktowanie. Podłużne zgrubienie krawędzi pokrywy poniżej guza barkowego jest u samicy silnie zaznaczone, żebrowate, a u samca wyrażone słabo. Błoniaste obrzeżenie pokrywy rozciąga się od szczytu do bocznego zgrubienia. Wierzch pokryw jest niemal łysy, a na bocznych brzegach ich barków występują krótkie szczecinki. Krótkie włosy na pygidium ograniczone są do części wierzchołkowej, gdzie tworzą kępkę. Kolor odnóży jest czarny. Przednie odnóża mają stopy u samca krótkie i masywne, z wcięciem u nasady ostatniego członu, u samicy zaś cieńsze i dłuższe, bez takowego wcięcia. Czarną spodnią stronę ciała cechuje długie, gęste i równomierne owłosienie sternitów odwłoka[4].
Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Gatunek palearktyczny o rozmieszczeniu pontyjskim[5]. Podgatunek nominatywny znany jest z Niemiec, Austrii, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Serbii, Czarnogóry, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskich części Rosji i Turcji. A. a. hordearia jest endemitem Rodos. A. a. major objemuje zasięgiem południe europejskiej części Rosji, Gruzję, Azerbejdżan i Iran, A. a. kurdistana Armenię, Azerbejdżan i anatolijską część Turcji, natomiast A. a. persica anatolijską część Turcji i Iran[3]. Na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” umieszczony został jako gatunek bliski zagrożenia wymarciem (NT)[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dušan Čamprag. Fauna szkodliwa buraka cukrowego w Jugosławii (rejony Wojwodiny i wschodniej Chorwacji) i czynniki klimatyczne wpływające na nią. „Polskie Pismo Entomologiczne. Seria B. Entomologia stosowana”. 35-36 (3-4) (24), s. 233-236, 1964.
- ↑ Jolanta Kowalska. Charabąszczowate - zagrożenie i możliwości zwalczania. „Sylwan”. 7, s. 97-105, 2001.
- ↑ a b c Ivan Löbl, Aleš Smetana (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume 3. Scarabaeoidea – Scirtoidea – Dascilloidea – Buprestoidea – Byrrhoidea, Stenstrup: Apollo Books, 2006, s. 251-254, ISBN 87-88757-59-5.
- ↑ Zdzisława Stebnicka: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 28b Żukowate – Scarabaeidae grupa podrodzin: Scarabaeidae pleurosticti. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1978, s. 16-21.
- ↑ B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Chrząszcze – Coleoptera. Scarabaeoidea, Dascilloidea, Byrrhoidea i Parnoidea. 1983, seria: Katalog Fauny Polski t. XXIII z. 9.
- ↑ Jan Farkač, David Král, Martin Škorupík: Červený seznam ohrožených druhů České republiky. Bezobratlí. List of threatened species in the Czech Republic. Invertebrates.. Praha: Agentura ochrany přírody a krajiny ČR, 2005. ISBN 80-86064-96-4.