Noc gwiaździsta

Noc gwiaździsta

Autor	Józef Chełmoński
Data powstania	1888
Medium	olej na płótnie
Wymiary	58 × 73 cm
Miejsce przechowywania
Miejscowość	Kraków
Lokalizacja	Muzeum Narodowe

Noc gwiaździsta – obraz Józefa Chełmońskiego z 1888 wykonany techniką olejną na płótnie, znajdujący się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie.

Opis

Obraz przedstawia nocny krajobraz: niebo gwiaździste oddzielone od wód jeziora wąską, ciemną smugą lądu w głębi kompozycji. Obraz ten stanowi jedno z pierwszych dzieł Chełmońskiego bez postaci ludzkich. Noc gwiaździsta jest niemal monochromatyczna, utrzymana w ciemnym błękicie z jasnymi punkcikami gwiazd.

Historia

Dzieło spotkało się z krytyką, zarzucano Chełmońskiemu niezgodny z rzeczywistością układ gwiazd. Jednak zdaniem krytyka Stanisława Witkiewicza zarzut ten nie dotyczył artystycznej wartości obrazu, ponieważ prawda w sztuce nie zależy od prawdziwości sytuacji przedstawionej. Z takim podejściem nie zgodził się Bolesław Prus, który uznał w swoim felietonie, że takie całkowicie swobodne rozmieszczenie gwiazd jest dopuszczalne tylko w obrazie przedstawiającym koniec świata, a w zwykłym pejzażu jest takim samym skandalem, jak wymalowanie rogów koniowi albo drzew pomarańczowych na szczycie Świnicy. Ponadto zarzucono obrazowi błahość i brak kompozycji, a także nonszalancję.

Chełmoński wysłał Noc gwiaździstą wraz z trzema innymi obrazami na wystawę w warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych, jednak jury po gwałtownych sporach odrzuciło Noc gwiaździstą oraz jeszcze jeden z pozostałych obrazów. Ostatecznie Chełmoński wystawił obraz w prywatnym Salonie Aleksandra Krywulta, ale w 1890 r. trafił on do Zachęty. W tym samym miejscu był wystawiany w 1907 r. w jednej z największych wystaw dzieł Chełmońskiego.

Pierwszymi właścicielami obrazu byli Adam Chełmoński (brat artysty) i jego żona Maria, a później ich córka Maria, która zapisała go synowi Pawłowi Heinzelmanowi. 6 sierpnia 1951 r. obraz został wpisany do rejestru zabytków, a właściciel bez powodzenia próbował sprzedać go Muzeum Narodowemu w Warszawie. Jeszcze w tej samej dekadzie sprzedał go jednak, prawdopodobnie antykwariuszowi Tadeuszowi Wierzejskiemu. W połowie lat 1960. obraz znajdował się w zbiorach antykwariusza Zygmunta Szuszczykiewicza. Następnie jego losy pozostawały nieznane, ale w 2006 r. został zakupiony we wrocławskim antykwariacie Mirosława Zagajewskiego. Obecnie wystawiany przez Muzeum Narodowe w Krakowie na zasadzie depozytu.