Nogal żółtonogi
| Megapodius layardi[1] | |||
| Tristram, 1879 | |||
 Ilustracja z książki A handbook to the game-birds (1897) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
nogal żółtonogi | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Nogal żółtonogi[4] (Megapodius layardi) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny nogali (Megapodiidae). Występuje wyłącznie na wyspach Vanuatu. Jest narażony na wyginięcie.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Dwa syntypowe okazy Megapodius layardi[5] znajdują się w zbiorach National Museums Liverpool w World Museum, z numerami identyfikacyjnymi T9758 (dorosły samiec) i T9759 (dorosła samica). Okazy zostały zebrane na wyspie Vate (Efate) odpowiednio w lipcu i wrześniu 1877 r. przez Edgara Leopolda Layarda i trafiły do kolekcji narodowej w Liverpoolu za pośrednictwem kolekcji kanonika Henry’ego Bakera Tristrama, która została zakupiona w 1896[6]. W kolekcji ptaków w Muzeum Historii Naturalnej w Tring znajdują się trzy kolejne syntypy[7][8].
Nie wyróżnia się podgatunków[9]. Takson ten bywał niekiedy uznawany za podgatunek nogala ciemnego (M. freycinet)[2][10].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała około 42–45 cm. Obie płcie są do siebie podobne. Upierzenie ciemnobrązowawe lub śliwkowoczarne; rozległa, różowawo-czerwona, naga skóra na czole i twarzy; tęczówki brązowe, dziób, nogi i stopy jasnożółte[10].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Nogal żółtonogi jest endemitem Vanuatu. Występuje na większości wysp w północnej i środkowej części tego wyspiarskiego państwa, aż po Efate na południu. Nie jest znany status gatunku na wyspie Tanna w południowej części Vanuatu – albo wymarł, albo nigdy tam nie występował[3].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten występuje do wysokości około 800 m n.p.m.[3][10] Jego głównym naturalnym siedliskiem są subtropikalne lub tropikalne wilgotne lasy nizinne[3] i zarośla[10]. Bywał też niekiedy spotykany w ogrodach i lasach zdegradowanych. Żyje na ziemi; w przypadku zagrożenia woli uciec biegiem niż odfrunąć[10].
Prawdopodobnie sezon lęgowy trwa cały rok, ale głównie od czerwca do sierpnia. Lęgnie się w norach, być może buduje też kopce, ale nie ma na to dowodów. Inkubacja jaj trwa około 45 dni[10].
Zjada owady, larwy, robaki, ślimaki i inne bezkręgowce; także owoce, nasiona itp. Rozgrzebuje wilgotną ściółkę w poszukiwaniu jedzenia[10].
Status[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN nogal żółtonogi jest klasyfikowany jako gatunek narażony na wyginięcie (VU, Vulnerable). Liczebność populacji szacowana jest na 2500–9999 dorosłych osobników. Trend populacji uznawany jest za spadkowy, z powodu zagrożeń związanych ze zmniejszaniem się habitatu[3][11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Megapodius layardi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c D. Lepage: Vanuatu Scrubfowl Megapodius layardi. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-06-20]. (ang.).
- ↑ a b c d e Megapodius layardi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Megapodiidae Lesson, 1831 - nogale - Megapodes (wersja: 2021-04-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-06-20].
- ↑ H.B. Tristram. Notes on Collections of Birds sent from New Caledonia, from Lifu (one of the Loyalty Islands), and from the New Hebrides by E. L. Layard, C.M.G. &c.. „Ibis”. ser. 4 t. 3 (10), s. 194–195, 1879. (ang. • łac.).
- ↑ R. Wagstaffe: Type Specimens of Birds in the Merseyside County Museums (formerly City of Liverpool Museums). Merseyside County Museums, 1978, s. 6. (ang.).
- ↑ Natural History Museum i inni, NHM Bird Collection Type Specimens, [w:] Natural History Museum, 28 listopada 2022, DOI: 10.5519/e876ecp9 [dostęp 2023-06-18] (ang.).
- ↑ Rachel L.M. Warren: Type-specimens of birds in the British Museum (Natural History). T. 1. London: British Museum (Natural History), 1966, s. 156. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-06-20]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g A. Elliott & G.M. Kirwan: Vanuatu Megapode (Megapodius layardi), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-06-20]. (ang.).
- ↑ Tanya Foster, Update on the Vanuatu Megapode Megapodius layardi on Ambrym, Vanuatu, „Bird Conservation International”, 9 (1), 1999, s. 63–71, DOI: 10.1017/S095927090000335X, ISSN 0959-2709 (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania głosów. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).