Normalność roztworu
Normalność roztworu (stężenie normalne, stężenie równoważnikowe) – jeden ze sposobów wyrażenia stężenia substancji w mieszaninie (roztworze), zdefiniowany jako stosunek liczby gramorównoważników tej substancji do objętości roztworu. Stężenie normalne oznaczane jest symbolem N[a], odpowiadającym jednostce val/dm³ bądź mval/cm³[1][2], co czytane jest jako „normalny”, np. roztwór 0,75 N to roztwór „0,75-normalny”[3]. Ze względu na definicję gramorównoważnika, stężenie normalne roztworu może być różne w zależności od przebiegającej reakcji, a dodatkowo jest funkcją temperatury (z uwagi na zależność objętości od temperatury)[4]. Stosowanie normalności roztworu, z powodu nieścisłości tego pojęcia, nie jest zalecane przez Międzynarodową Unię Chemii Czystej i Stosowanej[5].
Stężenie normalne jest najczęściej stosowane w analizie objętościowej[4][6]:
- w alkacymetrii roztwór 1-normalny kwasu lub zasady powoduje odpowiednio odszczepienie lub przyłączenie 1 gramojonu[b] protonów (H+
):- H
2SO
4 ⇄ SO2−
4 + 2H+ - H
3PO
4 ⇄ PO3−
4 + 3H+ - 1-molowy kwas siarkowy jest 2-normalny, ponieważ odszczepia 2 mole protonów, a 1-molowy kwas fosforowy jest 3-normalny
- H
- w redoksometrii roztwór 1-normalny to taki, który jest zdolny do oddania lub pobrania 1 mola elektronów[7][8]
- Br
2 + 2e−
⇄ 2Br− - Fe3+
+ 1e−
⇄ Fe2+ - 1-molowy roztwór bromu jest 2-normalny, ponieważ pobiera 2 mole elektronów, a 1-molowy roztwór jonów żelaza(III) jest 1-normalny
- Br
W medycynie stężenie normalne stosuje się do wyrażania stężenia substancji w płynach ustrojowych (przy czym najczęściej w wymiarze mval/l[c] ze względu na bardzo małe ilości substancji)[9][10].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ W literaturze spotykane jest również oznaczenie stężenia normalnego poprzez małą literę n (Szmal i Lipiec 1988 ↓, Słaby 1979 ↓) bądź Ni (Całus 1975 ↓).
- ↑ Pojęcie „gramojonu” jest obecnie niestosowane i odpowiada w tym przypadku 1 molowi jonu.
- ↑ W języku angielskim stosuje się jednostkę mEq/l (co jest równoważne mval/l).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Encyklopedia techniki. Chemia, Władysław Gajewski (red.), wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1966, s. 623, 674, OCLC 864218327.
- ↑ Henryk Całus: Podstawy obliczeń chemicznych. Wyd. 6. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1975, s. 75.
- ↑ Jan Jasiczak, Ryszard Zieliński. Elementy chemii nieorganicznej i nieorganicznej analizy jakościowej. „Skrypty uczelniane”. 465, s. 105, 1995. Poznań: Akademia Ekonomiczna w Poznaniu. ISSN 0239-6734.
- ↑ a b Henryk Słaby: Stężenia roztworów. W: Obliczenia chemiczne. Zbiór zadań z chemii nieorganicznej i analitycznej wraz z podstawami teoretycznymi. Alfred Śliwa (red.). Wyd. 5. Warszawa, Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 159–160. ISBN 83-01-00009-0.
- ↑ János Inczédy, Tamás Lengyel, Allan M. Ure, Compendium of Analytical Nomenclature. Definitive Rules 1997 (Orange Book), wyd. 3, Blackwell Science, 1998, s. 6-5, ISBN 0-86542-615-5 (ang.).
- ↑ Zdzisław Stefan Szmal, Tadeusz Lipiec: Chemia analityczna z elementami analizy instrumentalnej. Podręcznik dla studentów farmacji. Wyd. 6. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1988, s. 414. ISBN 83-200-1177-9.
- ↑ Jerzy Minczewski, Zygmunt Marczenko: Chemia analityczna. T. 1: Podstawy teoretyczne i analiza jakościowa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 27. ISBN 83-01-13499-2.
- ↑ Gaston Charlot: Analiza nieorganiczna jakościowa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976, s. 29, 38.
- ↑ C.T. Johnston, G.O. Maish, G. Minard, M.A. Croce i inni. Evaluation of an Intravenous Potassium Dosing Algorithm for Hypokalemic Critically Ill Patients. „JPEN J Parenter Enteral Nutr.”, 2015. PMID: 26304602.
- ↑
S.G. Wannamethee, A.G. Shaper, L. Lennon, O. Papacosta i inni. Mild hyponatremia, hypernatremia and incident cardiovascular disease and mortality in older men: A population-based cohort study. „Nutr Metab Cardiovasc Dis.”, 2015. DOI: 10.1016/j.numecd.2015.07.008. PMID: 26298426.
