Notacja Forsytha-Edwardsa

Notacja Forsytha-Edwardsa (ang. Forsyth–Edwards Notation, w skrócie FEN) – zapis szachowy dla określenia pozycji gry szachowej. Celem FEN jest podanie wszystkich niezbędnych informacji do ponownego rozpoczęcia gry od danej pozycji.

FEN bazuje na systemie wymyślonym przez szkockiego dziennikarza Davida Forsytha. Jego system stał się popularny w XIX wieku; Steven J. Edwards rozwinął system by mógł działać z komputerami. FEN jest częścią Portable Game Notation dla szachów, dlatego że definiuje pozycje inne od początkowej.

Definicja

Zapis FEN definiuje daną pozycję gry, a wszystko to jedną linią tekstu i używając tylko znaków ASCII. Zapis FEN ma 6 pól, każde pole jest oddzielone od innych spacją. Polami są:

1. Pozycja bierek (z perspektywy białych). Każda linia jest opisana, zaczynając od ósmej i kończąc na pierwszej; w każdej linii opisuje się od a do h. Tak jak w standardowej notacji algebraicznej każda bierka jest nazwana angielskim skrótem (pion-„P”, skoczek-„N”, goniec-„B”, wieża-„R”, hetman-„Q” oraz król-„K”). Białe bierki są pokazane wielkimi literami, podczas gdy czarne małymi (np. biały hetman to „Q”, a czarny to „q”). Puste pola są notowane używając cyfr od 1 do 8 (liczba pustych pól)a „/” jest używane by pokazać koniec jednej linii.
2. Czyj jest ruch. „w” (ang: white) znaczy, że ruch mają białe, „b” (ang. black) oznacza, że czarne.
3. Możliwość roszady. Jeżeli żadna ze stron nie może roszować notuje się „-”. Jeśli może to notuje się „K” jeżeli jest możliwość roszady od strony króla, albo „Q” jeżeli od strony hetmana. Możliwość czarnych notuje się małymi literami, czyli „k” i „q”. To pole jest zmieniane tylko w razie posunięcia króla bądź wieży, tymczasowy brak możliwości roszady nie modyfikuje tego pola.
4. Możliwość bicia w przelocie na polu docelowym. Jeżeli nie ma możliwości bicia w przelocie notuje się „-”. Notuje się pozycję „za” poruszonym pionem (czyli pozycję docelową, gdyby było bicie w przelocie), nawet gdy nie ma piona w pozycji do wykonania takiego bicia.
5. Liczba połówek ruchów. Tutaj się notuje liczbę posunięć (jeden ruch to dwa posunięcia figur) od ostatniego bicia albo posunięcia piona. Służy do implementacji „zasady 50 posunięć”.
6. Liczba pełnych ruchów, czyli pełny cykl, posunięcie figury białych oraz posunięcie figury czarnych tworzy jeden ruch.

Przykłady

• Pozycja początkowa: rnbqkbnr/pppppppp/8/8/8/8/PPPPPPPP/RNBQKBNR w KQkq - 0 1
• Pozycja po 23. Ge7# w nieśmiertelnej partii: r1bk3r/p2pBpNp/n4n2/1p1NP2P/6P1/3P4/P1P1K3/q5b1 b - - 1 23