Szorstkogrzbiet tropikalny
| Notocitellus adocetus[1] | |||
| Merriam, 1903 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
szorstkogrzbiet tropikalny | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Szorstkogrzbiet tropikalny[4] (Notocitellus adocetus) – gatunek gryzonia z rodziny wiewiórkowatych występujący endemicznie w południowo-zachodnim Meksyku: od wschodnich części stanów Jalisco i Michoacán, poprzez Wyżynę Meksykańską po północną część stanu Guerrero[5][2].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Świstak szorstkogrzbiet tropikalny został po raz pierwszy opisany przez Clinton Hart Merriam w 1903 roku, jako Spermophilus adocetus. W 2009 roku, na podstawie badań filogenetycznych z wykorzystaniem mitochondrialnego genu cytochromu b gatunek został wyodrębniony z rodzaju Spermophilus i umieszczony w rodzaju Notocitellus, którego utworzenie proponował Arthur H. Howell już w 1943 roku[5].
Aktualny podział gatunku:
- N. adocetus adocetus Merriam, 1903 – typowa lokalizacja: La Salada, 64 km na południe od Uruapan, Michoacán, Meksyk[6]
- N. adocetus infernatus Alvarez i Ramirez-Pulido, 1968 – typowa lokalizacja: 14 km na północ od El Infiernillo, Michoacán, Meksyk[2]
Niektórzy zoolodzy wskazują jednak także na trzeci podgatunek:
- N. adocetus arceliae Villa-R., 1942 – typowa lokalizacja: Rancho El Limon, 4 km na południe od Arcelia, Guerrero, Meksyk[7]
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
Nazwa rodzajowa Notocitellus pochodzi od dwóch słów: nōton (gr. νῶτον) – oznaczającego „grzbiet”[8], oraz (łac.) citellus, które pochodzi od łacińskiego określenia susła[9][5]. Niektórzy autorzy wywodzą ten człon od łacińskiego „citus”, czyli słowa podkreślającego szybkość zwierzęcia[10]. Epitet gatunkowy adocetus pochodzi z greki i oznacza „niespodziewany”[2].
Genetyka[edytuj | edytuj kod]
Garnitur chromosomowy szorstkogrzbieta tropikalnego wynosi 32 chromosomy[5].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Futro na części grzbietowej jest szorstkie, co stanowi różnicę w stosunku do futer innych susłów. Umaszczenie siwo-czarne, podpalane[5]. Tułów smukły, długie i wąskie stopy. Ogon bywa niemal tak długi jak łączny wymiar tułowia z głową – w badanych populacjach jego długość stanowiła 78–113% (średnio 90%) długości tułowia i głowy zwierzęcia. Nie odnotowano dymorfizmu płciowego w wymiarach, ale pomiędzy poszczególnymi populacjami zauważalne jest wyraźne zróżnicowanie[2].
| Notocitellus adocetus adocetus kolonia: 4 km od Arceila |
Notocitellus adocetus adocetus kolonia: 2 km od Apatzingan |
Notocitellus adocetus infernatus kolonia: 14 km od El Infiernillo | |
|---|---|---|---|
| długość ciała – od głowy do ogona (mm) | 332 (286–366) | 325 (244–355) | 299 (288–318) |
| ogon (mm) | 154 (145–163) | 146 (120–160) | 130 (112–145) |
| kończyny tylne (mm) | 45 (41–50) | 44 (40–47) | 41 (38–42) |
| uszy (mm) | 17 (16–18) | 15 (14–16) | 16 (14–20) |
| maks. wymiar czaszki (mm) | 45,5 (43,2–47,7) | 45,9 (44,1–48,0) | 42,4 (40,0–44,0) |
Uzębienie o charakterze brachiodontycznym, co oznacza zęby o szerokiej i niskiej koronie. Wzór zębowy: [2].
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Żyje w grupach 2–4 osobników. Prowadzi dzienny tryb życia, z kulminacją aktywności 9.00–11.00. Aktywność jest większa w miesiącach zimowych, bowiem w lokalizacjach, gdzie mieszkają, łatwiej jest wówczas o pożywienie[2].
Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]
Szorstkogrzbiet tropikalny występuje w południowo-zachodnim Meksyku: od wschodnich części stanów Jalisco i Michoacán, poprzez Wyżynę Meksykańską po północną część stanu Guerrero[5][2].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Szorstkogrzbiet tropikalny mieszka w rejonach porośniętych przez rośliny sucholubne kaktusy Cephalocereus hoppenstedtii, jadłoszyn baziowaty z rodziny mimozowatych, Accacia cochlyacanta, Crescentia alata, akację Farnesa, oraz gatunki z rodzaju Pithecellobium. Prawdopodobnie ich owoce, części zielone, nasiona i kiełki stanowią dla N. adocetus podstawę wyżywienia. Jest jednak wszystkożercą, więc nie jest to jego jedyny pokarm[2]. W poszukiwaniu pożywienia potrafi się wspinać na drzewa i krzewy[5].
Siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Szorstkogrzbiet tropikalny prowadzi życie między skałami, budując nory, których forma i lokalizacja może być zróżnicowana. Nora może być zbudowana w formie otwartej pod drzewami lub krzewami, w skalistych jarach, wyschniętych korytach rzek, lub nawet na otwartej przestrzeni. Najczęściej wejście do nory jest budowane w płaszczyźnie poziomej, ale zdarzają się przypadki kopania nor z pionowymi wejściami. Po 40 cm pionowym tunelu dalsze części nory są jednak prowadzone poziomo, z wieloma rozgałęzieniami. System nory kończy się zapasowym wyjściem[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Notocitellus adocetus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l Troy L. Best. Spermophilus adocetus. „Mammalian Species”. 504, s. 1-4, 1995-10-20. American Society of Mammologists. (ang.).
- ↑ Notocitellus adocetus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ a b c d e f g Kristofer M. Helgen, F. Russell Cole, Lauren E. Helgen, Don E. Wilson. Generic Revision in the Holarctic Ground Squirrel Genus Spermophilus. „Journal of Mammalogy”. 90 (2), s. 270-305, 2009. DOI: 10.1644/07-MAMM-A-309.1. (ang.).
- ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Spermophilus adocetus. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 3 listopada 2011]
- ↑ Collections Database. MUSEUM OF VERTEBRATE ZOOLOGY. [dostęp 2011-11-04]. (ang.).
- ↑ noto-. [w:] Webster's New World College Dictionary [on-line]. Wiley Publishing, Inc., Cleveland, Ohio, 2010. [dostęp 2011-11-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-17)]. (ang.).
- ↑ Edmund Carrol Jaeger: A source-book of biological names and terms. Springfield, Illinois: Charles C. Thomas, 1955. ISBN 0-398-06179-3.
- ↑ Krzysztof Próchnicki, Piotr Duda, Tadeusz Grądziel, Stefan Męczyński, Ryszard Styka, Jan Smiełowski: Suseł perełkowany. Świebodzin: Wydawnictwo Klubu Przyrodników, 2008, s. 140, seria: Monografie przyrodnicze. ISBN 978-83-87846-56-5.