O żegludze
.jpg) Siódma strona rękopisu De navigatione z 1464 | |
| Autor | |
|---|---|
| Tematyka |
żeglarstwo |
| Typ utworu | |
| Data powstania |
około 1464 |
| Wydanie oryginalne | |
| Język |
włoski |
| Data wydania |
2003 |
O żegludze (wł. De navigatione) – traktat żeglarski w języku włoskim napisany przez Benedetta Cotruglego około 1464 roku[1].
Dzieło[edytuj | edytuj kod]
Cel powstania[edytuj | edytuj kod]
Dzieło miało za zadanie dawać praktyczne wskazówki żeglarzom i zostało napisane w wyniku rozmyślań Cotruglego na temat wykształcenia ówczesnych marynarzy, którzy w większości nie potrafili dokonywać prostych kalkulacji, na przykład pozwalających wyliczyć pozostałą do przepłynięcia odległość. Traktat miał być uogólnieniem spostrzeżeń odnośnie do niebezpieczeństw, jakie czyhają na ludzi powierzających swoje życie ludziom niewykształconym. W swoim dziele Cotrugli dał wyraz przekonaniu, wbrew powszechnie panującemu w średniowieczu poglądowi, że konieczne jest powiązanie teorii z praktyką. Według Cotruglego wykształcony marynarz jest dla niego tak samo wybitnym autorytetem jak filozof lub astronom[2].
Budowa i treść[edytuj | edytuj kod]
Autor, omawiając dziedzinę żeglarstwa, powoływał się na licznych autorów starożytnych, jak i mu współczesnych, własne doświadczenia, współczesnych mu marynarzy, jak i ludowe przysłowia. Według badaczy w czterech księgach, podzielonych na rozdziały, cytuje ponad 60 autorów tekstów traktujących o morzu. W pierwszej księdze został wyłożony temat geografii mórz, wysp i portów. W drugiej omówione są rodzaje żeglugi od najdawniejszych czasów oraz zasady doboru i zadania załogi statku. W księdze trzeciej został zawarty opis przyrządów żeglarskich (busoli), wiatrów i znaków na niebie ułatwiających żeglowanie oraz prognozowania nadejścia sztormu. Ostatnia księga, niepełna i składająca się tylko z dwóch rozdziałów, zawiera opis wybrzeży i portów Morza Śródziemnego od Gibraltaru do północnych wybrzeży Adriatyku, urywając się na opisie portu w Akwilei. Traktat zawiera także dedykację, napisaną w języku łacińskim, dla Senatu Wenecji[2][3].
Odnalezienie[edytuj | edytuj kod]
Traktat ten był uważany za zaginiony, jednak w 1990 została odnaleziona jego kopia na Uniwersytecie Yale dzięki pracy Paula Oskara Kristellera. W 2003 kopię tę wydał w Chorwacji, we włoskiej wersji językowej, Damir Salopka. Badacze spekulują na temat przyczyny niepełnego opisu zagadnień w ostatniej części dzieła. Prawdopodobnie autor nie dokończył swojego dzieła, za czym przemawiają liczne błędy w całym tekście, które mogły spowodować, iż nie doczekało się ono właściwego wydania w okresie renesansu[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Bonarek i Wróbel 2007 ↓, s. 14.
- ↑ a b Bonarek i Wróbel 2007 ↓, s. 15–16.
- ↑ Falchetta 2009 ↓, s. 33.
- ↑ Bonarek i Wróbel 2007 ↓, s. 14–15.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jacek Bonarek, Piotr Wróbel: Benedykt Cotruglio i jego dzieło. W: Benedykt Cotruglio: Księga o sztuce handlu. Kraków: Towarzystwo wydawnicze „Historia Iagiellonica”, 2007. ISBN 978-83-88737-54-1.
- Piero Falchetta: IL TRATTATO DE NAVIGATIONE DI BENEDETTO COTRUGLI (1464 – 1465) EDIZIONE COMMENTATA DEL MS. SCHOENBERG 473 CON IL TESTO DEL MS. 557 DI YALE. Academia, 2009. [dostęp 2017-06-22]. (wł.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Cotrugli, Benedetto, d. 1468: De navigatione liber. [w:] The Beinecke Rare Book & Manuscript Library [on-line]. Yale University Library. [dostęp 2017-06-22]. (ang.).