O obowiązkach Bibliotekarza

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Rozprawa O obowiązkach Bibliotekarza to druga, po opracowaniu Joachima Lelewela Bibliograficznych ksiąg dwoje, praca poświęcona kwestiom techniki bibliotecznej[1]. Została wydana we Lwowie w 1829 r. w nakładzie 150 egzemplarzy. Jej powstanie było związane z funkcją pełnioną przez autora, Stanisława Dunin Borkowskiego, w bibliotece otwartego w 1827 r. Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie. Został on powołany przez fundatora, Józefa Maksymiliana Ossolińskiego, na stanowisko jednego z dwóch „reprezentantów potomności” (wcześniej był zastępcą reprezentanta). Według założeń Ossolińskiego mieli oni doprowadzić do uruchomienia fundacji i dbać o jej rozwój; Dunin Borkowski uczestniczył zwłaszcza w początkowych etapach tworzenia Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Zaangażował się w prace związane z przebudową i adaptacją budynku zakupionego na cele biblioteki[1][2].

Rękopis O obowiązkach Bibliotekarza autor przekazał Bibliotece Uniwersyteckiej we Lwowie. Liczył on 12 kart papieru aktowego o formacie 24,5×20,5 cm, był opatrzony exlibrisem biblioteki o numerze 459, filigranami Peter Zöhn, austriackim orłem i podobizną cesarza Franciszka Józefa I z napisem w otoku Franciscus Primus Kaiser und Koenig. Według zachowanych na rękopisie adnotacji, został on 3 marca 1829 r. przedstawiony cenzorowi do aprobaty, a po jej udzieleniu (6 marca) wydrukowany przed końcem kwietnia w drukarni Józefa Schnaydera[1][3]. Podtytułem dziełka było jednocześnie uzasadnienie jego napisania: według autora była to „Rzecz napisana w roku 1827 z powodu uporządkować i otworzyć się maiącey biblioteki imienia Ossolińskich”[3].

O obowiązkach Bibliotekarza rozpoczyna się od podziękowania Stanom Galicyjskim za przekazanie 60 tysięcy złotych na Bibliotekę oraz „Naylepszemu z Monarchów, który ią swym przywilejem na wieczne czasy ustalić raczył”[4]. Dalej pisze autor o dwóch podstawowych obowiązkach bibliotekarzy tworzących nową bibliotekę: znalezienie odpowiedniego miejsca dla przechowywania książek oraz ich uporządkowanie i skatalogowanie[5]. Najwłaściwszym miejscem na magazyn byłoby według Dunina Borkowskiego miejsce suche i jasne, najlepiej na piętrze; jeśli byłoby to niemożliwe, to powinien bibliotekarz zadbać o osuszenie murów „namaszczeniem kilkakrotnem oliwą wrzącą”. Regały wykonane z drewna odpornego na robactwo powinny być ustawione z dala od ścian, a pomieszczenie często wietrzone. Książki należy trzepać kilka razy w roku i nacierać proszkiem z ałunu. Jeśli mimo to pojawiłoby się robactwo, wówczas książki należy natrzeć siarką, najlepiej „w miesiącu Marcu, kiedy robactwo z iay wyłazić poczyna”. Bibliotekarz musi też znaleźć sposób na ochronę księgozbioru przed gryzoniami[6]. Jednak „nayważnieyszem i naytrudnieyszem Bibliotekarza dziełem” jest oczywiście właściwe uporządkowanie i opisanie powierzonych mu książek. Pisze autor, że jest to praca, której bibliotekarz powinien poświęcić wszystkie usiłowania swojego życia, a katalogi nazywa najważniejszym dziełem biblioteki[7]. Podaje też Dunin (powołując się na niemieckiego bibliografa Friedricha Adolfa Eberta) najlepszy jego zdaniem sposób na tworzenie katalogu: każdą książkę spisać według tytułu na osobnej kartce w takiej kolejności, w jakiej książki są ułożone w szafach. Karty powinny być sygnowane kolejnymi numerami, a numery z kart nadawane książkom. Następnie układa bibliotekarz karty z tytułami według dziedzin, jakich książki dotyczą. Każda klasa nauk zostaje oznaczona dużą literą, a sekcja (np. prawo dzieli się na cywilne, karne, rzymskie itp.) – rzymską cyfrą; obiema tymi danymi zostają też oznaczone szafy. Książki układa się i sygnuje na nowo według klas i sekcji, nadając im numery od pierwszego w każdej sekcji w taki sposób, że na grzbiecie znajduje się litera klasy, numer sekcji oraz arabski numer, jaki książka zajmuje w sekcji. Jednemu dziełu (nawet wielotomowemu) przysługuje tylko jeden numer. Jeśli w przyszłości biblioteka nabędzie książki, które powinny zostać umieszczone pomiędzy już posiadanymi, wtedy otrzymuje numer katalogowy książki sąsiadującej z dodaną małą literą (np. 10a, 10aa, 10ab itd.). Rozwiązuje to problem dodatkowych katalogów, ponieważ w ten sposób pomiędzy książkami o numerach 10 i 11 można pomieścić 625 nowych nabytków[a]. Obok katalogu naukowego warto zdaniem Dunina Borkowskiego zrobić również katalog alfabetyczny[b]. Dzieła autorów anonimowych winno się zapisywać pod nazwą tytułu, a książki wydane pod pseudonimem dwukrotnie: pod prawdziwym nazwiskiem autora i pod literą, od której zaczyna się używany pseudonim[9]. Szczytem bibliotekarskiego kunsztu byłoby według Borkowskiego przygotowanie katalogu tematycznego[10]. Autor kończy wywód wezwaniem bibliotekarzy do ciągłego poszerzania wiedzy, znajomości całego księgozbioru (bez względu na jego osobiste zainteresowania) i grzeczności wobec gości biblioteki, ponieważ „sława Biblioteki powinna być sławą iego osobistą”[11].

O obowiązkach Bibliotekarza zostało omówione w 1926 r. w „Przewodniku Bibljograficznym” przez profesora Uniwersytetu Lwowskiego, dr. Wiktora Hahna[8]. Autor wysoko ocenił pracę Borkowskiego i znajomość literatury tematu, zwłaszcza, że ten nie był fachowcem w opisywanej dziedzinie (był mineralogiem). Hahn dostrzegł, że niektóre dane są już przestarzałe, ale ocenił, że w czasie, gdy rozprawa Borkowskiego powstała, jego wskazówki były poważne i pożądane. Podzielił też opinię o zdarzających się wśród bibliotekarzy przypadkach przetrzymywania książek z bibliotek w domach całymi latami; stąd też poparł stuletni postulat Borkowskiego, aby włączać książki do zasobu najpóźniej po pół roku od ich zakupienia.

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ To rozwiązanie zostało w Bibliotece Ossolińskich zastosowane[8].
  2. ↑ Katalog alfabetyczny kartkowy został ukończony w 1846 r.[8]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Wstęp, [w:] Zygmunt Mocarski, O obowiązkach Bibljotekarza przez Stanisława Dunina-Borkowskiego, Poznań: Wydawnictwo Poznańsko-Pomorskiego Koła Związku Bibljotekarzy Polskich, 1929 [dostęp 2019-10-31].
  2. ↑ K. Kantecki, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich do roku 1829, „Ateneum” 1877, t. 4 (8), z. 11, s. 272, 274, 277, T. Mańkowski, Dzieje gmachu Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich, Lwów 1927, s. 43, 47, 60, 81, 86.
  3. ↑ a b Dunin Borkowski 1929 ↓, s. 1.
  4. ↑ Dunin Borkowski 1929 ↓, s. 3–4.
  5. ↑ Dunin Borkowski 1929 ↓, s. 4–5.
  6. ↑ Dunin Borkowski 1929 ↓, s. 5–7.
  7. ↑ Dunin Borkowski 1929 ↓, s. 9–10.
  8. ↑ a b c W. Hahn, Stanisława Dunin-Borkowskiego: O obowiązkach Bibljotekarza, „Przewodnik Bibljograficzny” 1926, nr 6, s. 245–247.
  9. ↑ Dunin Borkowski 1929 ↓, s. 15–23.
  10. ↑ Dunin Borkowski 1929 ↓, s. 31–35.
  11. ↑ Dunin Borkowski 1929 ↓, s. 35–38.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Stanisław Dunin Borkowski: O obowiązkach Bibljotekarza przez Stanisława Dunina-Borkowskiego. Poznań: Wydawnictwo Poznańsko-Pomorskiego Koła Związku Bibljotekarzy Polskich, 1929. [dostęp 2019-10-31].

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=O_obowiązkach_Bibliotekarza&oldid=67712474”