Oceannik czarnobrzuchy
| Fregetta tropica[1] | |||
| (Gould, 1844) | |||
 Oceannik czarnobrzuchy sfotografowany u wybrzeży Kapsztadu (RPA) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
oceannik czarnobrzuchy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Oceannik czarnobrzuchy[4] (Fregetta tropica) – gatunek ptaka oceanicznego z rodziny oceanników (Oceanitidae). Nie jest zagrożony wyginięciem.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]
Takson ten jako pierwszy opisał John Gould w 1844 roku na łamach czasopisma „The Annals and Magazine of Natural History, including Zoology, Botany, and Geology”. Nowemu gatunkowi nadał nazwę Thalassidroma tropica[5]. Obecnie gatunek umieszczany jest w rodzaju Fregetta[4][6]. W tym samym artykule Gould opisał też dwa kolejne gatunki: Thalassidroma melanogaster i Thalassidroma leucogaster[5], jak się jednak później okazało, opisane przez niego ptaki to również były oceanniki czarnobrzuche (gatunek ten charakteryzuje się dużą zmiennością osobniczą w upierzeniu[2]), zatem nazwy te traktowane są jako synonimy Fregetta tropica[7].
Oceannik czarnobrzuchy bywał czasami łączony w jeden gatunek z blisko spokrewnionym oceannikiem białobrzuchym (F. grallaria)[2].
Obecnie wyróżnia się dwa podgatunki F. tropica:
Ważność podgatunku melanoleuca bywała kwestionowana[2].
Występowanie i biotop
[edytuj | edytuj kod]Występuje pospolicie na oceanach półkuli południowej[8]. Poza sezonem lęgowym zapuszcza się dalej na północ – w subtropikalne i tropikalne rejony Oceanu Atlantyckiego, Indyjskiego i Spokojnego[3]. Podczas migracji ptaki najłatwiej zaobserwować na zachód od Przylądka Dobrej Nadziei (w październiku, listopadzie oraz ponownie w lutym)[8].
Poszczególne podgatunki w sezonie lęgowym zamieszkują[6]:
- F. t. tropica – wyspy subantarktyczne
- F. t. melanoleuca – wyspy Tristan da Cunha i Gough
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała około 20 cm[8]. Masa ciała może wynosić od 45 do 65 g[9]. Upierzenie wierzchu ciemne[9]. Spód biały z czarnym pasem biegnącym od piersi przez cały brzuch aż do pokryw podogonowych[8]. Białe plamy na spodniej stronie skrzydeł oraz kuprze[8][9]. Brak dymorfizmu płciowego[8].
Ekologia i zachowanie
[edytuj | edytuj kod]- Tryb życia
Ptak przystosowany do życia na otwartym oceanie – spotykany w pobliżu statków wodnych w małych grupach, najczęściej wtedy leci tuż nad lustrem wody przed lub wzdłuż burty statku (rzadko nurkuje)[8].
- Pożywienie
Pokarm stanowią małe ryby, kałamarnice i skorupiaki[8][9].
- Lęgi
Gniazduje w koloniach[9]. Samica składa 1 białe jajo w podziemnej norze lub trudno dostępnej szczelinie skalnej ściany klifu[8]. Pisklę nie jest ogrzewane przez dorosłe ptaki po wykluciu, ciepło zapewnia mu izolacyjna warstwa grubego puchu oraz ciepłe powietrze w jamie[8]. Nory lęgowe odwiedzane są przez ptaki tylko w nocy[9].
Status
[edytuj | edytuj kod]Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje oceannika czarnobrzuchego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. W 2004 roku jego liczebność szacowano na około 500 tysięcy osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Fregetta tropica, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e Black-bellied Storm-petrel (Fregetta tropica). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-02)]. (ang.).
- ↑ a b c Fregetta tropica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Oceanitidae Forbes, 1882 - oceanniki - Austral Storm-Petrels (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-30].
- ↑ a b John Gould. On the Family Procellaridae, with descriptions of Ten new Species. „The Annals and Magazine of Natural History, including Zoology, Botany, and Geology”. XIII, s. 366–367, 1844. (ang.).
- ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
- ↑ D. Lepage: Black-bellied Storm-Petrel Fregetta tropica (Gould, 1844). [w:] Avibase – Światowa baza danych ptaków [on-line]. [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j David Alderton, Encyklopedia ptaków świata, Warszawa: Wydawnictwo Dragon, 2020, s. 208, ISBN 978-83-8172-650-4 (pol.).
- ↑ a b c d e f Ptaki. Encyklopedia, Warszawa: PWN, 2009, s. 151, ISBN 978-83-01-15733-3 (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).