Ornitopter Boratiniego
Ornitopter Boratyniego (Latający smok Boratyniego) – skrzydłowiec zaprojektowany przez Tytusa Boratyniego, pierwsza polska aerodyna. Model „Latającego smoka” wzbił się w powietrze w 1648[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Działający na dworze Władysława IV Wazy spolszczony Włoch Tytus Liwiusz Boratyni (Tito Livio Burattini) prowadził liczne próby z cięższymi od powietrza maszynami latającymi, po pierwszych nieudanych próbach doszedł do wniosku, że najbardziej praktyczna będzie konstrukcja skrzydłowca (ornitoptera)[2]. W 1647 napisał traktat Il volare non e imposible come fin hora universalmente e state creduto (Latanie nie jest niemożliwe, tak jak dotychczas powszechnie sądzono) w którym opisał dwuosobowy skrzydłowiec w kształcie smoka oraz wspomniał o możliwości zbudowania balonu przy użyciu gazu lżejszego od powietrza[2]. „Latający smok” Boratyniego miał być napędzany dwoma głównymi skrzydłami napędowymi, czterema skrzydłami nośnymi i miał być sterowany dwoma skrzydełkami napędowymi[2]. Wszystkie skrzydła miały być sprzężone ze sobą i napędzane przez siłę mięśni jednego z dwóch pasażerów Smoka którzy mieli pracować na zmianę[2]. Kadłub aerodyny wykonany był z drewna i fiszbinów, był kryty płótnem[2]. W razie lądowania na wodzie kadłub mógł się na niej unosić jak łódka, a w przypadku uszkodzenia skrzydeł na Smoku umieszczono rozkładany za pomocą sprężyn spadochron[2]. Przez rozpoczęciem konstrukcji maszyny Boratyni starał się o uzyskanie od króla pięciuset talarów na jej konstrukcję[2].
Na przełomie 1647/1648 Boratyni zbudował model Smoka o długości około 150 centymetrów, model napędzany był napiętymi sprężynami przenoszącymi energię do skrzydeł za pomocą systemu kół i dźwigni[2]. Pierwszy lot modelu, z kotem na pokładzie, odbył się w 1648, w czasie drugiego lotu doszło do uszkodzenia mechanizmu i model z nieruchomymi skrzydłami spadł na ziemię[2].
W późniejszym czasie Boratyni zbudował jeszcze jeden model Smoka, który był łatwo rozkładany na części, ten model został przesłany do Francji jako dowód, że była to konstrukcja oryginalna, a nie bazująca na wcześniejszej maszynie latającej autorstwa d'Essona z Reims[2].
Maszyna latająca Boratyniego wspominana jest przez ówczesnych mu uczonych takich jak Christiaan Huygens, Marin Mersenne, Gilles Roberval, Theodore Haak czy Johann Joachim Becher[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Bolesław Orłowski: Tytus Liwiusz Burattini. [w:] Inżynierowie polscy XIX i XX wieku, 100 najwybitniejszych polskich twórców techniki (red. Józef Piłatowicz) [on-line]. Polskie Towarzystwo Historii Techniki, 2001. s. 24 - 26. [dostęp 2014-02-21]. (pol.).
- Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893–1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Jacek Żukowski: Latający smok i amfibia, czyli jak Władysław IV o księżycu konferował. wilanow-palac.pl. [dostęp 2013-08-09]. (pol.).
- Boratyni "Latający Smok", 1648. samolotypolskie.pl. [dostęp 2013-08-09]. (pol.).
- Karolina Targosz, "Latający smok" Tita Livia Burattiniego
- Model "latającego smoka" Tita Livia Burattiniego i nieznane reperkusje jego projektu