Pajęcznica

Pajęcznica
	; Pajęcznica liliowata
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	szparagowate
Podrodzina	agawowe
Rodzaj	pajęcznica
	Nazwa systematyczna
	Anthericum L.; Sp. Pl. 310. 1 Mai 1753
	Typ nomenklatoryczny
	Anthericum ramosum L.
Synonimy
	Endogona Raf.; Liliago Presl; Pessularia Salisb.; Phalangites Bubani; Phalangium;
	Endogona Raf.; Liliago Presl; Pessularia Salisb.; Phalangites Bubani; Phalangium;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pajęcznica (Anthericum L.) – rodzaj roślin z rodziny szparagowatych. Tradycyjnie zaliczano tu 65 gatunków, w większości afrykańskich, ale większość z nich przeklasyfikowana została do rodzaju zielistka (Chlorophytum)^[5]. Obejmuje 8 gatunków^[6], przy czym przynależność tu czterech gatunków wschodnioafrykańskich podawana jest w wątpliwość^[5]. Wątpliwości nie budzi przynależność do rodzaju czterech gatunków występujących w Europie, z zasięgami obejmującymi także Azję Mniejszą i północno-zachodnią Afrykę^[6]^[7]. Do flory Polski należą dwa gatunki: pajęcznica liliowata A. liliago i pajęcznica gałęzista A. ramosum^[8].

Pajęcznica liliowata bywa uprawiana jako roślina ozdobna^[5].

Systematyka

Jeden z wielu rodzajów z dawnej rodziny liliowatych (Liliaceae) (system Cronquista z 1981), który wraz z najbliższymi krewnymi jest w ostatnich kilkunastu latach bardzo różnie ujmowany przez taksonomów. Preferujący wyróżnianie wielu drobnych rodzin (np. system Reveala z lat 1993–1999) wyodrębniali rodzinę pajęcznicowatych Anthericaceae J. Agardh. W pierwszych wersjach systemu APG (1998, 2003) rodzaj zaliczany był do rodziny agawowate (Agavaceae), która w wersji z 2009 została zdegradowana do rangi podrodziny^[2].

Na podstawie badań molekularnych dowiedziono, że rodzaj zachować może charakter monofiletyczny tylko po jego ograniczeniu do gatunków europejskich. Gatunki te tworzą bowiem klad siostrzany do linii rozwojowej obejmującej gatunki afrykańskie Anthericum wraz z przedstawicielami rodzaju zielistka (Chlorophytum)^[7].

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Jeden z rodzajów podrodziny agawowych (Agavoideae) w obrębie szparagowatych (Asparagaceae s.l.). W obrębie podrodziny wchodzi w skład grupy liczącej w sumie 8 rodzajów, stanowiącej klad siostrzany dla dwóch rodzajów – Herreria i Herreriopsis. W systemie APG I i APG II rodzaj wyodrębniany był w rodzinie agawowatych Agavaceae^[2].

Wykaz gatunków^[6]

Występujące w Europie, Afryce północno-zachodniej i Azji Mniejszej:

Anthericum baeticum (Boiss.) Boiss.
Anthericum × confusum Domin
Anthericum liliago L. – pajęcznica liliowata
Anthericum maurum Rothm.
Anthericum ramosum L. – pajęcznica gałęzista

Występujące w Afryce Wschodniej:

Anthericum angustifolium Hochst. ex A.Rich.
Anthericum corymbosum Baker
Anthericum jamesii Baker
Anthericum neghellense (Cufod.) Bjorå & Sebsebe

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-09-10] (ang.).
↑ C. Linnaeus: Species plantarum: exhibentes plantas rite cognitas, ad genera relatas, cum differentiis specificis, nominibus trivialibus, synonymis selectis, locis natalibus, secundum systema sexuale digestas. T. 1. Holmiae: Impensis Laurentii Salvii, 1753, s. 310. (łac.).
↑ ^a ^b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-20].
↑ ^a ^b ^c David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 56, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c Anthericum L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-05-22].
↑ ^a ^b Hoell, Gry: The genera Anthericum and Chlorophytum (Anthericaceae), evolution and delimitation. [w:] Hovedoppgave i botanikk (Cand.scient.) [on-line]. Universitetet i Oslo, 2005. [dostęp 2010-09-10].
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 33, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-09-10] (ang.).

[Linnaeus-3] C. Linnaeus: Species plantarum: exhibentes plantas rite cognitas, ad genera relatas, cum differentiis specificis, nominibus trivialibus, synonymis selectis, locis natalibus, secundum systema sexuale digestas. T. 1. Holmiae: Impensis Laurentii Salvii, 1753, s. 310. (łac.).

[A-4] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-20].

[mabb-5] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 56, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[powo-6] Anthericum L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-05-22].

[hoell-7] Hoell, Gry: The genera Anthericum and Chlorophytum (Anthericaceae), evolution and delimitation. [w:] Hovedoppgave i botanikk (Cand.scient.) [on-line]. Universitetet i Oslo, 2005. [dostęp 2010-09-10].

[checklist-8] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 33, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]