Paul Pruyser

Paul W. Pruyser

Data i miejsce urodzenia	29 maja 1916 Amsterdam
Data i miejsce śmierci	9 kwietnia 1987 Topeka
Zawód, zajęcie	psycholog kliniczny, psycholog religii

Paul W. Pruyser (ur. 29 maja 1916 w Amsterdamie, zm. 9 kwietnia 1987 w Topeka) – amerykański psycholog kliniczny związany przez długie lata z Menninger Foundation. Jeden z najbardziej znanych autorów psychologicznych teorii dotyczących religii. Największy wpływ wywarli na niego James, Freud, Otto i Winnicott. W roku jego śmierci APA (Amerykańskie Stowarzyszenie Psychologów) uczciło jego pamięć między innymi referatem Wiliama H. Smitha z Menninger Foundation.

Na jego poglądy i przekonania w dużej mierze wpływ miał fakt, że od dziecka wychowywał się bez ojca, który wcześnie zmarł. W wielu dziełach Pruyser poruszał temat poszukiwania znaczenia faktu utraty ojca. Paul wcześnie został posłany do kalwinistycznej szkoły, gdzie zetknął się z surową i zimną atmosferą, odmienną od tej panującej w jego domu rodzinnym. W okresie dorastania autor zbuntował się przeciwko tradycji reformatorów i odrzucił ich poglądy. W trakcie okupacji Holandii był członkiem podziemia i w trakcie tej działalności poznał swoją przyszłą żonę Jansje.

Model psychologiczno-kulturowy

Stworzył psychologiczno-kulturowy model traktujący o trzech „światach”, w których żyją ludzie: Autystyczny, Iluzjonistyczny i Realistyczny.

Świat autystyczny	Świat iluzjonistyczny	Świat realistyczny
Fantazja nieukierunkowana Myślenie w kategoriach wszechmocy Nieopanowane kaprysy Wolne skojarzenia Obrazy niewyrażalne Byty lub fakty Halucynacyjne potrzeby prywatne Symptomy Sny Sterylność Obiekt wewnętrzny (image)	Fantazja ukierunkowana Myślenie typu poszukiwawczego Uporządkowana wyobraźnia Związki inspirowane Obrazy dające się zwerbalizować Byty lub fakty Wyobrażeniowe potrzeby kulturowe Symbole Zabawa Twórczość Obiekty transcendentalne, których pierwowzorem jest dziecięcy obiekt przejściowy	Percepcja zmysłowa Testowanie rzeczywistości Twarde, niezaprzeczalne fakty Związki logiczne Odniesienia do rzeczy namacalnych Rzeczywiste byty lub fakty Potrzeby rzeczywiste Znaki, wskaźniki Praca Zaradność Obiekty zewnętrzne

Religia w trzech światach

Według duchowych teorii Pruyser’a, religia może funkcjonować w każdym ze światów, jednak jedynie w świecie iluzjonistycznym staje się wartościowa. Świat iluzji, na który składają się procesy psychiczne zawierające w sobie treści pochodzące z grupowych wyobrażeń, wzorów kulturowych, symboli, rytuałów i religii, zajmuje się tworzeniem i utrzymaniem równowagi pomiędzy światem wewnętrznym i zewnętrznym. Religia jednak może przestać spełniać swoje role jeśli przejdzie do świata autystycznego lub realistycznego.

Duchowny jako diagnosta

W swojej książce The Minister as Diagnostician (1976) potwierdził teologiczną wiedzę i autorytet kliniczny szpitalnych kapelanów w interdyscyplinarnych zespołach opieki zdrowotnej, przedstawił następujące zmienne: (1) świadomość świętości, (2) opatrzność, (3) wiara, rozumiana subiektywnie, (4) łaska i wdzięczność, (5) skrucha, (6) komunia, (7) powołanie.

Wybrana bibliografia autorska

• A dynamic psychology of religion, New York 1968
• Between belief and unbelief, New York 1974
• The Minister as Diagnostician, Philadelphia 1976
• The play of imagination, New York 1983

Bibliografia

• Paul W. Pruyser. The Minister as Diagnostician: Personal Problems in Pastoral Perspective. Philadelphia: Westminster Press, 1976. ISBN 0-664-24123-9.
• Paul W. Pruyser (2001). Procesy intelektualne w religii. Przełożył Paweł M. Socha. NOMOS. Kwartalnik Religioznawczy, Nr 32/33, s. 31–64. Rozdział 3. z książki Dynamic psychology of religion, New York 1968: Harper & Row.
• H. Newton Malony, Bernard Spilka (2001). W uznaniu dla Paula Pruysera. Na podstawie wstępu do zbioru prac P. W. Pruysera Religion in psychodynamic perspective. The contributions of Paul w. Pruyser, Oxford University Press, Oxford-New York 1991, przełożyła Ewa Srebro. NOMOS. Kwartalnik Religioznawczy, Nr 32/33, s. 15–30.
• David M. Wulff: Psychologia religii. Klasyczna i współczesna. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1999, s. 297–300. ISBN 83-02-07030-0.