Pogrom w Przedborzu

Pogrom w Przedbórzu

Państwo	Polska
Miejsce	Przedbórz
Data	27 maja 1945
Liczba zabitych	9
Sprawca	oddział Narodowych Sił Zbrojnych dowodzony przez Władysława Kołacińskiego
Położenie na mapie Polski w latach 1945–1951 miejsce zdarzenia
51°05′16″N 19°52′26″E

Pogrom w Przedborzu – zbrodnia popełniona na żydowskich mieszkańcach miasteczka Przedbórz 27 maja 1945 roku przez oddział Narodowych Sił Zbrojnych. Jego ofiarą padło od siedmiu do trzynastu osób.

W artykule naukowym na temat pogromu Joanna Tokarska-Bakir podkreśla, że zamordowano wszystkich Żydów, jakich udało się wówczas odszukać, i ten fakt sprawia, że w przypadku Przedborza można mówić o czystce etnicznej. Przy życiu pozostawiono tylko doktora Juliusza Kamińskiego, znajomego, wcześniej lekarza w oddziale NSZ Władysława Kołacińskiego „Żbika”.

Według opisu w „Księdze Pamięci Przedborza – 33 lata po zagładzie” ofiary były ukrywającymi się u okolicznych chłopów żydowskimi mieszkańcami Przedborza, którzy po wojnie mieszkali dla bezpieczeństwa w budynku dawnej restauracji jednego z nich, Becalela Wyszyńskiego.

Według wersji dowódcy oddziału, który dokonał mordu, Władysława Kołacińskiego ps. „Żbik” ofiary były wyselekcjonowanymi spośród 300 mieszkających w mieście Żydów rzekomo „płatnymi agentami Moskwy”. Historycy uznali te rewelacje za nieprawdziwe. Po wojnie w Przedborzu przebywało nie więcej niż kilkunastu ocalałych Żydów. Z kolei Instytut Pamięci Narodowej stwierdził jednoznacznie, że zamordowani Żydzi nie byli funkcjonariuszami komunistycznymi. W mordzie oddziałowi „Żbika” pomagali pracownicy Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego.

Pod budynek zamieszkały przez Żydów podjechał samochód ciężarowy, sprawcy związali ich i wywieźli do lasu, gdzie ich rozstrzelali; zrabowali również ich mienie.

Nazwiska ofiar wg różnych źródeł to Alter Litmanowicz, Mojżesz Wiernik, Rajzla Salcberg, Estera Kornowa, Józefa Korn i Mendel Fogel; ewentualnie Litmanowicz, Litzband, Aleksandrowicz, Schwartz, 3 NN, w tym 2 kobiety.