Przejdź do zawartości

Pomnik Wdzięczności w Dąbrowie Górniczej

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pomnik Wdzięczności
w Dąbrowie Górniczej
pomnik przyjaźni żołnierzy polskich
i radzieckich
Ilustracja
Stan na 2009 rok
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Dąbrowa Górnicza

Miejsce

Łosień, zbieg ulic Łaskowej i Gołonoskiej

Typ obiektu

dwa posągi na cokole

Projektant

Stanisław Hochuł

Fundator

Huta Katowice

Materiał

blacha stalowo-miedziana

Całkowita wysokość

ponad 4,5 m

Data odsłonięcia

21 stycznia 1984

Data likwidacji

28 czerwca 2018 (demontaż)

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Pomnik Wdzięcznościw Dąbrowie Górniczej”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Pomnik Wdzięcznościw Dąbrowie Górniczej”
Położenie na mapie Dąbrowy Górniczej
Mapa konturowa Dąbrowy Górniczej, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Pomnik Wdzięcznościw Dąbrowie Górniczej”
Ziemia50°21′03,2″N 19°20′04,8″E/50,350889 19,334667

Pomnik Wdzięczności w Dąbrowie Górniczej (pierwotnie pomnik przyjaźni żołnierzy polskich i radzieckich[1][2], pot. Bolek i Lolek[3][4]) – pomnik pamięci żołnierzy Armii Czerwonej, zaprojektowany przez Stanisława Hochuła, który znajdował się w latach 1984–2018 w Dąbrowie Górniczej-Łośniu, przy rondzie u zbiegu ulic Łaskowej i Gołonoskiej[1][5].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Monument na cześć żołnierzy Armii Czerwonej[4][3] ufundowany przez Hutę Katowice[3] zaprojektował rzeźbiarz Stanisław Hochuł[4][6]. Pomnik odsłonięto 21 stycznia 1984 roku[2][4][6][7][1][8]; był pierwotnie poświęcony żołnierzom 59 Armii Radzieckiej i Czwartego Korpusu Pancernego Gwardii[8][6][9][2], poległych w walce z Niemcami[5] o wyzwolenie Łosienia[3][2] (według innego źródła upamiętniono żołnierzy 80 Lubańskiej Dywizji Piechoty 59 Armii 1 Frontu Ukraińskiego[7]). W tychże działaniach zginęło kilkudziesięciu żołnierzy radzieckich, a także furman, który wiózł rannych do Niegowonic[2]. Pomnik stanowił swoisty zamiennik obelisku odsłoniętego w 1945 roku, który znajdował się na Krakówce i został usunięty podczas budowy koksowni Przyjaźń[2].

W latach 90. XX wieku po przemianach demokratycznych w Polsce były propozycje rozbiórki pomnika[9][2], który pomimo to pozostawiono, stanowił on jeden z najbardziej charakterystycznych punktów dzielnicy[8][10][2]. Obiekt figurował na liście miejsc pamięci narodowej województwa śląskiego[2] pod sygnaturą MP 11/16[11], został jednak z niej skreślony „na podstawie Oświadczenia Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa o stanie i statusie rosyjskich miejsc pamięci w Polsce z 13 października 2015 r.”[12]

Na skutek obowiązywania ustawy dekomunizacyjnej[3][5] 4 czerwca 2018 roku podjęto pierwszą próbę jego usunięcia[8][13] z posesji należącej do parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Dąbrowie Górniczej[6], ostatecznie obiekt został zdemontowany 28 czerwca 2018 roku i przekazany Instytutowi Pamięci Narodowej[8], który przypuszczalnie przekaże go do Podborska[4], gdzie tworzone jest Muzeum Zimnej Wojny[3][5].

Architektura

[edytuj | edytuj kod]

Pomnik w formie dwóch wolno stojących rzeźb o wysokości 4,5 m[7], wykonanych z blachy stalowo-miedzianej, umieszczonych na cokole[1] przedstawiał dwóch podobnych do siebie maszerujących[7] żołnierzy[8][4][5] Armii Czerwonej[6] w płaszczach, z hełmami na głowach oraz z przewieszonymi przez ramiona karabinami[7]. Przed statuami znajdowała się tablica wmurowana 27 stycznia 2006 roku[2] z inskrypcją o brzmieniu: CZEŚĆ I CHWAŁA / BOHATEROM / POLEGŁYM W WALKACH / O WYZWOLENIE / DĄBROWY GÓRNICZEJ, która zastąpiła wcześniejszą zniszczoną tablicę[4][2]. Monument otaczały wysokie drzewa[1].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e fe, mn, am, jm: Komu się podoba „pupa” na os. Tysiąclecia?. [w:] wyborcza.pl Katowice [on-line]. Agora SA, 2008-11-22. [dostęp 2018-06-29].
  2. ↑ a b c d e f g h i j k Pomniki – tablice historyczne – mogiły. Łęka – Łosień – Tucznawa – Ujejsce – Kazdębie. Dariusz Nowak. [dostęp 2018-06-29].
  3. ↑ a b c d e f Pomnik żołnierzy Armii Czerwonej w Dąbrowie Górniczej obalony!. [w:] Fakt24 [on-line]. Ringier Axel Springer Polska, 2018-06-29. [dostęp 2018-06-29].
  4. ↑ a b c d e f g Agnieszka Stefaniak-Zubko, Piotr Purzyński: Zdemontowano pomnik żołnierzy Armii Czerwonej. „Bolek i Lolek” z Łośnia przeprowadzają się do Podborska. [w:] wyborcza.pl Sosnowiec [on-line]. Agora SA, 2018-06-28. [dostęp 2018-06-29].
  5. ↑ a b c d e PAS: Dąbrowa Górnicza: symbol Łośnia – pomnik żołnierzy Armii Radzieckiej – zniknie w poniedziałek. [w:] Dziennik Zachodni [on-line]. Polska Press, 2018-06-03. [dostęp 2018-06-29].
  6. ↑ a b c d e Piotr Purzyński: Urząd przypomina parafii o konieczności rozbiórki pomnika Wdzięczności Armii Radzieckiej. [w:] wyborcza.pl Sosnowiec [on-line]. Agora SA, 2018-03-09. [dostęp 2018-06-29].
  7. ↑ a b c d e Lucyna Salij-Pająk: Spacerem po najciekawszych obiektach Dąbrowy Górniczej. [w:] „Krajoznawca Górnośląski” nr 18 [on-line]. Regionalna Pracownia Krajoznawcza PTTK, 2003-12. [dostęp 2018-06-29].
  8. ↑ a b c d e f Anna Rykulska: Zdemontowano pomnik żołnierzy Armii Czerwonej. Pierwszą próbę przerwała policja. „Twoje Zagłębie”, 2018-06-28. [dostęp 2018-06-29].
  9. ↑ a b Piotr Sobierajski: Dąbrowa Górnicza: Prezentacja dzielnic: Łosień – tutaj dobrze się mieszka. [w:] naszemiasto.pl Dąbrowa Górnicza [on-line]. Polska Press, 2012-02-20. [dostęp 2018-06-29].
  10. ↑ Dąbrowa Górnicza: Prezentacja dzielnic: Łosień – tutaj dobrze się mieszka. dabrowagornicza.naszemiasto.pl. [dostęp 2013-01-23]. (pol.).
  11. ↑ Miejsca Pamięci – Gmina Dąbrowa Górnicza. [w:] WikiZagłębie [on-line]. Forum dla Zagłębia Dąbrowskiego. [dostęp 2018-06-29].
  12. ↑ Ewidencja miejsc pamięci województwa śląskiego. Śląski Urząd Wojewódzki. [dostęp 2018-06-29].
  13. ↑ Dąbrowa Górnicza: Demontaż pomnika Armii Czerwonej. [w:] „Do Rzeczy” [on-line]. Orle Pióro, 2018-06-28. [dostęp 2018-06-29].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pomnik_Wdzięczności_w_Dąbrowie_Górniczej&oldid=73011485”