Pomnik Męczenników Terroru Komunistycznego 1944–1956
 Widok ogólny upamiętnienia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Miejsce |
ul. Fosa/Dolina Służewiecka |
| Projektant |
Maciej Szańkowski, Sławomir Korzeniowski |
| Całkowita wysokość |
8 m |
| Data odsłonięcia |
26 września 1993 |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°10′20,6″N 21°02′38,2″E/52,172389 21,043944
| |
Pomnik Męczenników Terroru Komunistycznego 1944–1956 – monument znajdujący się w Warszawie w dzielnicy Ursynów obok kościoła św. Katarzyny.
Opis[edytuj | edytuj kod]
Pomysłodawcą budowy pomnika był ksiądz Józef Maj, a projekt wykonał Maciej Szańkowski we współpracy z Sławomirem Korzeniowskim. Fundatorem była parafia św. Katarzyny, Społeczno-Kościelny Komitet Uczczenia Ofiar Terroru Władzy z lat 1944−1956, Urząd m.st. Warszawy oraz Wojsko Polskie. Dwuetapowy konkurs na projekt pomnika rozstrzygnięto w 1991. Monument został odsłonięty 26 września 1993.
Pomnik składa się z 8-metrowego krzyża, kilku rozrzuconych głazów wraz z fragmentem rozerwanej kraty z brązu – symbol odzyskanej wolności – rozmieszczonych na planie elipsoidalnego kręgu. W głazie pełniącym funkcję ołtarza wmurowano urnę z prochami. W mur otaczający monument wkomponowano łuski od pocisków z nazwami ponad 400 miejsc kaźni z całej Polski[1].
Na pomniku umieszczono napis o treści:
Pomnik ten wzniesiono w latach 1986–1993, by nie zapomniano ceny oporu Polaków wobec komunistycznej władzy z lat 1945–1956. Niech los setek tysięcy zabitych, milionów uwięzionych lub skrzywdzonych tylko dlatego, że w godzinie próby ocalili godność własną, nie weszli na drogę zdrady Boga i Ojczyzny, będzie dumą Narodu Polskiego i przestrogą dla rządzących.
oraz wiersz napisany przez więźnia Mokotowa Tadeusza Porayskiego.
Pomnik stanął w miejscu gdzie od 1945 Urząd Bezpieczeństwa grzebał ofiary mordów politycznych dokonywanych w więzieniu na Mokotowie. Szacuje się, że pochowano tu około dwóch tysięcy ciał. Miejscowa ludność w symboliczny sposób kładła kamienie w miejscach tajnych pochówków, stąd forma monumentu w postaci symbolicznych głazów. Jako kamień węgielny został wykorzystany znaleziony na nowym cmentarzu służewskim kamień, na którym nieznana ręka zaznaczyła miejsce pochówku kilku chłopców z Szarych Szeregów, zamordowanych w wyniku wyroku z 1953[2].
Ok. 1947 zaprzestano zwożenia ciał na Służew i większość nowych ofiar grzebano w zbiorowych mogiłach w kwaterze Ł na Cmentarzu Powązkowskim[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Irena Grzesiuk-Olszewska: Warszawska rzeźba pomnikowa. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003, s. 178. ISBN 83-88973-59-2.
- ↑ Jubileusz 25-lecia posługi w parafii Św. Katarzyny ks. Józefa Romana Maja. Warszawa: Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam”, 2010, s. 11. ISBN 978-83-7232-905-9.
- ↑ Małgorzata Szejnert, Śród żywych duchów, Kraków: Wydawnictwo Znak, 2012, ISBN 978-83-240-2212-0, OCLC 833924742.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Irena Grzesiuk-Olszewska: Warszawska rzeźba pomnikowa. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003, s. 178-179. ISBN 83-88973-59-2.
- Paweł Giergoń: Warszawa – Pomnik Męczenników Terroru Komunistycznego 1944–1956. sztuka.net. [dostęp 2013-10-12].