Portal:Astronomia/Sylwetka 10 2007
Jan Heweliusz (Johannes Hevelius; ur. 28 stycznia 1611 w Gdańsku - zm. 28 stycznia 1687 tamże) - gdański astronom.
W roku 1630 zaczął studiować prawo w Lejdzie, potem w latach 1632-1643 często podróżował, do Szwajcarii, Londynu i Paryża, gdzie poznał wielu astronomów, a wśród nich Pierre'a Gassendiego (1592-1655). W roku 1634 wrócił do Gdańska, aby skończyć studia prawnicze i jednocześnie pracować w browarze będącym rodzinną własnością. Wtedy też zaczął w pełni interesować się astronomią. W roku 1639 poświęcił część majątku rodzinnego na budowę własnego obserwatorium astronomicznego. Jan Heweliusz zmarł 28 stycznia 1687, w dniu swoich 76 urodzin.
Heweliusz był znanym i szanowanym astronomem. W roku 1664 został przyjęty do angielskiego Royal Society, a w 1666 zaoferowano mu główną pozycję w nowo zbudowanym obserwatorium w Paryżu. W następstwie odmowy Heweliusza, pozycję tę przyjął Cassini. Heweliusz przeprowadził wiele obserwacji księżycowych, planetarnych i słonecznych. 22 listopada 1644 zaobserwował fazy planety Merkury. Wyniki obserwacji słonecznych były opublikowane jako dodatki do jego Selenografii (1647), Cometografii (1668) oraz Machinae Coelistis (1679). Heweliusz wykorzystał własne obserwacje plam słonecznych do określenia okresu obrotów słońca, z dokładnością większą niż osiągniętą przez poprzedników. Dał nazwę faculae jasnym regionom wokół plam słonecznych, która jest używana także dzisiaj. Jego wyniki obserwacji plam słonecznych z lat 1642-1679 mają dzisiaj szczególne znaczenie, jako że obejmują pierwszą część tak zwanego Maunder Minimum aktywności słonecznej, oraz okresu bezpośrednio go poprzedzającego.