Portret chłopca (Józio Feldman)

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Portret chłopca
Ilustracja
Autor

Stanisław Wyspiański

Rodzaj

portret

Data powstania

1905

Medium

pastel na papierze

Wymiary

38 × 38 cm, 45,5 × 45,5 cm w ramie

Miejsce przechowywania
Miejscowość

Kraków

Lokalizacja

Muzeum Narodowe

Portret chłopca (znany także pod tytułem Portret Józia Feldmana) – obraz Stanisława Wyspiańskiego wykonany techniką pastelową w 1905 roku[1]. Znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie[1].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Obraz pochodzi z kolekcji rodziny Feldmanów[2]. W 1956 roku został podarowany przez Marię Feldmanową Muzeum Narodowemu w Krakowie[2]. Na obrazie Stanisław Wyspiański przedstawił sześcioletniego syna swojego przyjaciela Wilhelma Feldmana – Józefa[3][4].

Opis[edytuj | edytuj kod]

Obraz przedstawia chłopca w półpostaci, zwróconego twarzą w stronę widza. Charakteryzują go duże, niebieskie oczy oraz jasne włosy przycięte do ramion, z opadającą na czole grzywką. Chłopiec jest ubrany w białą koszulę oraz błękitną kamizelkę ozdobioną czerwonymi chwostami[5]. W literaturze strój ten jest identyfikowany jako krakowski[6][5]. Józio delikatnie pochylony podpiera lewą ręką brodę i policzek, jednocześnie zakrywając usta. Oczy chłopca, zwrócone bezpośrednio na widza, odgrywają istotną rolę w interpretacji obrazu[7].

Analiza[edytuj | edytuj kod]

Portrety Stanisława Wyspiańskiego charakteryzują się migawkowym ujęciem sceny, w której wykadrowany model przyjmuje naturalną pozę[8][9].

A chwyta je migawkowo, w jakiemś ruchu charakterystycznym, lub chwili przeżycia duchowego, iż czynią nam wrażenie nie portretów, lecz na gorącym uczynku pochwyconych wyrywków z dramatów, których nie znamy początku i końca[8].

Na obrazie chłopca przedstawiono od czubka głowy do łokcia w centrum pola obrazowego. Jego postać wypełnia znaczną część obrazu, stanowiąc jego główny motyw. Kompozycyjnemu wyróżnieniu postaci sprzyja także jasne, jednolite tło[10][3].

Interpretacja[edytuj | edytuj kod]

W portretach Stanisław Wyspiański często przedstawiał dzieci na neutralnym tle[11]. Zastosowanie jednolitej przestrzeni pozwalało artyście skoncentrować uwagę widza na temacie przedstawienia oraz wzmocnić psychologiczny wymiar obrazu[3]. Na obrazie Józio wydaje się zmęczony, co może potwierdzać gest wspierającej głowę ręki oraz podkrążone oczy[10][3]. Wyraz jego oczu, który w literaturze bywa także interpretowany jako smutny, refleksyjny czy melancholijny, może świadczyć o jego przedwczesnej dojrzałości[5]. Również może wskazywać na wewnętrzny świat (uczuć, myśli) chłopca, który dla widzów pozostaje nieprzenikniony[12]. W historii sztuki taki sposób portretowania charakteryzował wizerunki osób dorosłych[13].

Melancholia, zamyślenie, tęskne oczekiwanie, delikatny gest ręki uchwycić miały coś z istoty chłopców i dziewczynek, jakiś rys ich wewnętrznej natury. Natura ta pozostawała wprawdzie nie do końca jawna, bo skryta w głębinach jaźni, niemniej jednak objawiała się jakoś na zewnątrz miną lub pozą. Dorosłość owych „masek” wskazywać więc miała naprawdę - prawdę o osobowym, myślącym, czującym i zindywidualizowanym bytowaniu dziecka[12].

Wystawy[edytuj | edytuj kod]

Portret chłopca (Józio Feldman) pojawiał się na wystawach tematycznych oraz monograficznych, tj. poświęconych twórczości Stanisława Wyspiańskiego. Oto wybrane z nich:

  1. ,,Sami złożycie stos...". Pogrzeb Stanisława Wyspiańskiego, 08.12.2007 – 09.03.2008, Muzeum Narodowe w Krakowie,
  2. Wyspiański, 28.11.2017 – 05.05.2019, Muzeum Narodowe w Krakowie,
  3. Skarbiec Wyspiańskiego, 11.10.2019 – 01.03.2020, Muzeum Narodowe w Krakowie[1][14].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Portret chłopca [online], Zbiory Cyfrowe MNK [dostęp 2023-07-02] (pol.).
  2. ↑ a b Danuta Godyń, Magdalena Laskowska (red.), Wyspiański. Katalog wystawy dzieł ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie, Kraków 2021, s. 359, ISBN 978-83-7581-385-2.
  3. ↑ a b c d Marta Romanowska, Stanisław Wyspiański, Olszanica 2009, s. 51, ISBN 978-83-7576-048-4.
  4. ↑ Luba Ristujczina, Stanisław Wyspiański. Artysta i wizjoner, Warszawa 2021, s. 206, ISBN 978-83-8222-345-3.
  5. ↑ a b c Ristujczina 2021 ↓, s. 207.
  6. ↑ Stanisław Wyspiański. Wystawa Jubileuszowa 1907-1957. Grudzień 1957-listopad 1958, Kraków 1958, s. 58.
  7. ↑ Ristujczina 2021 ↓, s. 95.
  8. ↑ a b Stanisław Przybyszewski, Tadeusz Żuk-Skarżewski, Stanisław Wyspiański. Dzieła malarskie, Bydgoszcz 1925, s. 64.
  9. ↑ Feliks Kopera, Dzieje malarstwa w Polsce. Malarstwo w Polsce XIX i XX wieku, Oświęcim 2017, s. 414, ISBN 978-83-65855-97-8.
  10. ↑ a b Andrzej Rajch, Zbiory Muzeum Stanisława Wyspiańskiego w kamienicy Szołayskich w Krakowie ze szczególnym uwzględnieniem portretów dziecięcych, „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” (23), 2007, s. 326, ISSN 0137-2866.
  11. ↑ Irena Kossowska, Łukasz Kossowski, Malarstwo polskie. Symbolizm i Młoda Polska, Warszawa 2011, s. 178, ISBN 978-83-213-4597-0.
  12. ↑ a b Wojciech Bałus, Dziecko-tajemnica. Stanisława Wyspiańskiego ,,Dziewczynka przed dzbankiem z kwiatami”, „Teksty Drugie” (6), Warszawa 2007, s. 206, ISSN 0867-0633.
  13. ↑ Bałus 2007 ↓, s. 204.
  14. ↑ Anna Kowalczyk, Krystyna Stefaniak (red.), ,,Sami złożycie stos": pogrzeb Stanisława Wyspiańskiego. Wystawa w Muzeum Narodowym w Krakowie, grudzień 2007-marzec 2008, Kraków 2007, s. 90, ISBN 978-83-89424-92-1.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Wojciech Bałus, Dziecko-tajemnica. Stanisława Wyspiańskiego ,,Dziewczynka przed dzbankiem z kwiatami”, „Teksty Drugie” (6), Warszawa 2007, s. 198-206, ISSN 0867-0633.
  • Danuta Godyń, Magdalena Laskowska (red.), Wyspiański. Katalog wystawy dzieł ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie, Kraków 2021, ISBN 978-83-7581-385-2.
  • Feliks Kopera, Dzieje malarstwa w Polsce. Malarstwo w Polsce XIX i XX wieku, Oświęcim 2017, ISBN 978-83-65855-97-8.
  • Irena Kossowska, Łukasz Kossowski, Malarstwo polskie. Symbolizm i Młoda Polska, Warszawa 2011, ISBN 978-83-213-4597-0.
  • Anna Kowalczyk, Krystyna Stefaniak (red.), ,,Sami złożycie stos": pogrzeb Stanisława Wyspiańskiego. Wystawa w Muzeum Narodowym w Krakowie, grudzień 2007-marzec 2008, Kraków 2007, ISBN 978-83-89424-92-1.
  • Stanisław Przybyszewski, Tadeusz Żuk-Skarżewski, Stanisław Wyspiański. Dzieła malarskie, Bydgoszcz 1925.
  • Andrzej Rajch, Zbiory Muzeum Stanisława Wyspiańskiego w kamienicy Szołayskich w Krakowie ze szczególnym uwzględnieniem portretów dziecięcych, „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” (23), 2007, s. 317-328, ISSN 0137-2866.
  • Luba Ristujczina, Stanisław Wyspiański. Artysta i wizjoner, Warszawa 2021, ISBN 978-83-8222-345-3.
  • Marta Romanowska, Stanisław Wyspiański, Olszanica 2009, ISBN 978-83-7576-048-4.
  • Stanisław Wyspiański. Wystawa Jubileuszowa 1907-1957. Grudzień 1957-listopad 1958, Kraków 1958.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Portret_chłopca_(Józio_Feldman)&oldid=71221042”