Auschwitz Protocols
Auschwitz Protocols[1][2], Auschwitz Reports[2][1] – zbiór raportów naocznych świadków z lat 1943–1944 dotyczących masowej zbrodni, która miała miejsce w obozie koncentracyjnym Auschwitz w okupowanej przez Niemców Polsce w czasie II wojny światowej[3][4].
Geneza
[edytuj | edytuj kod]Raporty są zbiorem trzech relacji uciekinierów z obozu w Auschwitz, które w 1944 roku zebrane zostały przez Amerykańską Radę do Spraw Uchodźców Wojennych (ang. United States War Refugee Board) i zarchiwizowane w raporcie liczącym w sumie 121 stron zatytułowanym „German Extermination Camps – Auschwitz and Birkenau” (pol. Niemiecki obóz eksterminacji – Auschwitz i Birkenau) skatalogowanym pod sygnaturą OF 5477[5]. Zostały one wykorzystane po zakończeniu II wojny światowej jako dokument oskarżenia o sygnaturze 022-L w procesach norymberskich[6]. Raportów z Auschwitz było więcej (m.in. Raporty Pileckiego) jednak zachodniej opinii publicznej najbardziej znane były trzy, które po wojnie nazwano po ang. Auschwitz Protocols[1].
Opis
[edytuj | edytuj kod]Raporty zostały opracowane przez więźniów, uciekinierów z obozu Auschwitz-Birkenau i prezentowane są w kolejności ich znaczenia z punktu widzenia aliantów zachodnich, a nie w kolejności chronologicznej[7]. Autorami raportów byli: Rudolf Vrba i Alfred Wetzler (Vrba-Wetzler raport), Arnost Rosin i Czesław Mordowicz (raport Rosin-Mordowicz) oraz Jerzy Tabeau („raport polskiego majora”)[7]. Pełne raporty zostały opublikowane po raz pierwszy w tej formie przez Amerykańską Radę do Spraw Uchodźców Wojennych (ang. United States War Refugee Board) 26 listopada 1944 pod tytułem Niemieckie obozy zagłady-Auschwitz i Birkenau[2][5]. Zostały one później przedłożone jako dowody w procesie norymberskim pod nazwą dokument nr 022-L, a znajdują się obecnie w archiwach Wojennej Rady do Spraw Uchodźców w Presidential Library and Museum Franklina D. Roosevelta w Hyde Parku w Nowym Jorku[5][2].
Za twórcę terminu oficjalnie uznaje Randolpha L. Brahama, który użył go w 1981 roku w dokumencie opisującym politykę ludobójstwa oraz deportację Żydów z Węgier[2]. W zależności od różnych źródeł termin „Auschwitz Protocols” jest różnie stosowany. Czasami używany jest tylko w odniesieniu do raportu Vrby-Wetzlera. Encyklopedia Holokaustu wymienia dwa raporty Vrby-Wetzlera oraz uznawany za dodatek do niego raport Rosina-Mordowicza, zupełnie pomijając przy tym raport Jerzego Tabeau[1].
Raporty doprowadziły do ujawnienia zachodniej opinii publicznej w 1944 prawdy o przeznaczeniu obozu Auschwitz-Birkenau. 16 czerwca przedstawił je amerykański rząd, a trzy dni później omówiło je na swojej antenie radio BBC[1]. Zawartość protokołów została także szczegółowo przedstawiona przez „The New York Times” w dniu 26 listopada 1944 roku.
Zawartość
[edytuj | edytuj kod]- Raport Vrba-Wetzler, wraz ze szkicami liczący ok. 40 stron. Napisany około 24 kwietnia 1944 roku, przez dwóch słowackich Żydów, uciekinierów z Auschwitz – Rudolfa Vrbę oraz Alfreda Israela Wetzlera. Uciekli oni z Auschwitz 7–11 kwietnia 1944 roku[8]. Ich raport został nazwany „Nr 1. Obóz zagłady w Auschwitz” oraz „Oświęcim Birkenau na Górnym Śląsku”.
- „Raport polskiego majora”, liczący 19 stron, napisany przez Jerzego Tabeau, który osadzony był w Oświęcimiu pod pseudonimem Jerzy Wesołowski. Uciekł on wraz z Romanem Cieliczko w dniu 19 listopada 1943 roku. Zoltán Szabó pisze, że Tabeau skompilował swój raport pomiędzy grudniem 1943, a styczniem 1944. Był on kopiowany w Genewie przy użyciu maszyny do pisania i w sierpniu 1944 roku dystrybuowany przez Rząd RP na uchodźstwie[9]. Raport został przedstawiony w protokołach jako „No 2. Transport (Relacja polskiego majora)”.
- Raport Rosina-Mordowicza zawierał siedem stron napisanych przez słowackich więźniów Arnosta Rosina oraz Czesława Mordowicza, którzy uciekli z Auschwitz w dniu 27 maja 1944 roku[8]. Został on przedstawiony jako dodatek do raportu Vrba-Wetzler.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Rozett 2013 ↓, s. 124–125.
- ↑ a b c d e Vrba 2006 ↓.
- ↑ Szabó 2011 ↓, s. 85–120.
- ↑ Świebocki 1991 ↓.
- ↑ a b c Praca Zbiorowa 1944 ↓.
- ↑ Praca Zbiorowa 1946 ↓, s. 433.
- ↑ a b Szabó 2011 ↓, s. 94.
- ↑ a b Szabó 2011 ↓, s. 91.
- ↑ Szabó 2011 ↓, s. 90.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Praca Zbiorowa: German Extermination Camps Auschwitz And Birkenau. Washington: United States War Refugee Board, 1944.
- Praca Zbiorowa: Trial of the Major War Criminals before the International Military Tribunal “The Blue Series”, vol XXXVII – Documents and other material in Evidence, Numbers 257-F to 180-L. Nuremberg: International Military Tribunal, 1946, s. 433.
- Robert Rozett: Encyclopedia of the Holocaust hasło Auschwitz Protocols. Routledge, 2013. ISBN 978-1-135-96950-9.
- Henryk Świebocki: Zeszyty Oświęcimskie IV „Raporty uciekinierów z KL Auschwitz”. Oświęcim: PMWŚ, 1991. ISBN 83-85047-60-3.
- Zoltán Szabó: The Auschwitz Reports: Who Got Them, and When?. W: Randolph L Braham, William J Vanden Huevel: The Auschwitz Reports And The Holocaust In Hungary. Columbia University Press, 2011. ISBN 978-0-88033-688-8.
- Rudolf Vrba: I Escaped from Auschwitz rozdz. „The Significance of the Vrba-Wetzler Report on Auschwitz-Birkenau”. New Jork: Robson, 2006. ISBN 978-1-86105-927-7.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Oryginalne skany „Raportów z Auschwitz” z archiwów United States War Refugee Board z 1944 roku. Plik PDF.
- Oryginalne skany akt procesowych Międzynarodowego Trybunału w Norymberdze wymieniające dokument „German Extermination Camps – Auschwitz and Birkenau” US War Refuge Board jako dokument 022-L z 1946 roku. Plik PDF 28,7 MB.
- Raport Vrby i Wetzlera (ang.)