Przypowieść o talentach
Przypowieść o talentach, Przypowieść o minach – jedna z najbardziej znanych przypowieści Jezusa. Pojawia się w Mt 25,14-30 i Łk 19,12-27. Różnice pomiędzy wersjami w tych dwóch Ewangeliach są na tyle znaczne, iż jest prawdopodobne, że nie pochodzą z tego samego źródła[1].
Przypowieść o talentach
[edytuj | edytuj kod]
Przypowieść z Ewangelii Mateusza opowiada o panu, który wyrusza w podróż i zostawia swą własność sługom. Jeden otrzymuje 5 talentów, drugi 2, a trzeci jeden talent, według ich zdolności.
Po powrocie, pan pyta sługi o ich zarząd nad powierzoną własnością. Pierwsi dwaj podwoili stan posiadania i otrzymali odpowiednią nagrodę:
Dobrze, sługo dobry i wierny! Byłeś wierny w rzeczach niewielu, nad wieloma cię postawię: wejdź do radości twego pana!
Trzeci człowiek zmarnował swój talent i otrzymał karę:
Przyszedł i ten, który otrzymał jeden talent, i rzekł: "Panie, wiedziałem, żeś jest człowiek twardy: chcesz żąć tam, gdzie nie posiałeś, i zbierać tam, gdzieś nie rozsypał. Bojąc się więc, poszedłem i ukryłem twój talent w ziemi. Oto masz swoją własność!"
Odrzekł mu pan jego: "Sługo zły i gnuśny! Wiedziałeś, że chcę żąć tam, gdzie nie posiałem, i zbierać tam, gdziem nie rozsypał. Powinieneś więc był oddać moje pieniądze bankierom, a ja po powrocie byłbym z zyskiem odebrał swoją własność. Dlatego odbierzcie mu ten talent, a dajcie temu, który ma dziesięć talentów. Każdemu bowiem, kto ma, będzie dodane, tak że nadmiar mieć będzie. Temu zaś, kto nie ma, zabiorą nawet to, co ma. A sługę nieużytecznego wyrzućcie na zewnątrz – w ciemności! Tam będzie płacz i zgrzytanie zębów".
Kontekstem przypowieści jest mowa dotycząca paruzji Chrystusa, a kara spotykająca trzeciego sługę jest utożsamiona z sądem ostatecznym[2]. Przypowieść interpretowano w historii na różne sposoby. Martin Dibelius utożsamiał trzeciego sługę z ludem żydowskim, któremu powierzono liczne dary, które jednak nie wydały właściwych owoców. Charles Harold Dodd widział w nim faryzeuszy, którzy szukali osobistego bezpieczeństwa w restrykcyjnym wypełnianiu prawa, jednak ich religia uległa skoncentrowanemu na sobie zawężeniu, przez co stała się bezowocna. Joachim Jeremias natomiast za sługi uważał uczonych w Piśmie, a za powierzony im skarb Słowo Boże. Postawę trzeciego sługi utożsamia z opisaną w wersecie Łk 11,52, gdzie uczonym w Piśmie Jezus zarzuca, że z powierzonego im klucza poznania nie korzystają ani oni sami, ani nie otwierają drogi do zbawienia innym[3].
Przypowieść o minach
[edytuj | edytuj kod]Istnieją pewne różnice między przypowieścią o talentach (Ewangelia Mateusza) a przypowieścią o minach (Ewangelia Łukasza).
W przypowieści o minach:
- Pan udał się po uzyskanie godności królewskiej.
- W opowiadaniu występuje 10 sług, każdy z nich otrzymuje 1 minę.
- Słudzy przejawiali wrogość wobec pana: "Wysłali za nim poselstwo z oświadczeniem: Nie chcemy, żeby ten królował nad nami".
- Na końcu przypowieści o minach pan wydaje srogie polecenie: "Tych zaś przeciwników moich, którzy nie chcieli, żebym panował nad nimi, przyprowadźcie tu i pościnajcie w moich oczach".
Zdaniem Joachima Jeremiasa wersja znajdująca się w Ewangelii Łukasza powstała w wyniku połączenia pierwotnie niezależnych przypowieści o powierzonych pieniądzach i o pretendencie do tronu. Łukasz odnosi ją do odwlekania się paruzji (por. Łk 19,11), co rozumie, jako danie czasu uczniom na wykazanie się[4]. Eric Franklin rozumie przypowieść jako odnoszącą się do radykalizmu oczekiwań Jezusa związanych z przychodzeniem Królestwa Bożego. Trzeci sługa nie wywiązuje się z zobowiązań wobec swego pana, choć zna jego charakter. Powstrzymują go od tego strach i chęć zabezpieczenia samego siebie. Chociaż radykalny charakter oczekiwań władcy (Łk 19,21) mógłby go usprawiedliwiać, ponosi jednak konsekwencje. Tym bardziej odpowiedzialność poniosą ci, którzy nie wywiązują się z zobowiązań wobec tego, którego należy raczej miłować niż obawiać się, i który udziela skarbu niebędącego niegodziwą mamoną, a życiem Królestwa[5].
Wersja przypowieści zawarta w Ewangelii Nazarejczyków
[edytuj | edytuj kod]Inną wersją przypowieści o talentach zawiera apokryficzna Ewangelia Nazarejczyków. Zgodnie z nią pierwszy sługa wielokrotnie pomnożył powierzone pieniądze, za co otrzymał pochwałę, drugi ukrył je, za co został jedynie zganiony, trzeci natomiast roztrwonił je z prostytutkami i flecistkami, za co został wtrącony do więzienia. Zdaniem Joachima Jeremiasa ta wersja przypowieści, w której niewierność utożsamiono z hulaszczym trybem życia, stanowi wyraz moralizatorskiego uproszczenia przesłania przypowieści dokonanego w Kościele judeochrześcijańskim[6].
Talenty i miny
[edytuj | edytuj kod]Talent był powszechnie stosowaną miarą za czasów Jezusa, był równy 60 minom.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Arland J. Hultgren, The Parables of Jesus: A Commentary, Eerdmans Publishing, 2002, ISBN 0-8028-6077-X, pp. 271-281.
- ↑ Joachim Jeremias: Die Gleichnisse Jesu. Wyd. 11. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 1998, s. 57. ISBN 3-525-53514-7.
- ↑ Joachim Jeremias: Die Gleichnisse Jesu. Wyd. 11. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 1998, s. 59. ISBN 3-525-53514-7.
- ↑ Joachim Jeremias: Die Gleichnisse Jesu. Wyd. 11. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 1998, s. 56–57. ISBN 3-525-53514-7.
- ↑ Eric Franklin: Luke. W: The Oxford Bible Commentary. John Barton, John Muddiman (red.). New York: Oxford University Press, 2001, s. 952. ISBN 978-0-19-875500-5.
- ↑ Joachim Jeremias: Die Gleichnisse Jesu. Wyd. 11. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 1998, s. 55–56. ISBN 3-525-53514-7.