QALY
QALY (z ang. quality-adjusted life year) – wskaźnik stanu zdrowia osoby lub grupy, wyrażający długość życia skorygowaną o jego jakość[1][2]. Metoda ta stanowi jeden ze sposobów szacowania użyteczności procedur opieki zdrowotnej i systemu ochrony zdrowia[3].
Zasady wyliczania QALY[edytuj | edytuj kod]
QALY opiera się na (1) liczbie lat życia po zastosowaniu danej interwencji medycznej oraz na (2) jakości tych lat życia (na skali 0–1)[1]. Wynik jest uzyskiwany poprzez pomnożenie obu współczynników.
Pierwsza zmienna oznacza liczbę lat, które pacjent przeżyje po danej procedurze (na przykład, jeśli będzie to 7 lat, współczynnik ten wyniesie 7)[1].
Druga zmienna oznacza subiektywne odczucie satysfakcji z życia w skali od 0 (śmierć) do 1 (pełne zdrowie). Uwzględnia ona w sposób spójny status zdrowotny, psychospołeczny oraz socjologiczny badanej osoby. Uzyskuje się ją pytając pacjenta na ile lat życia w pełnym zdrowiu zamieniłby 10 lat życia przy obecnym stanie zdrowia? Przykładowo, jeśli osoba sparaliżowana wolałaby żyć 1 rok w całkowitym zdrowiu (zamiast 10 lat przy obecnym stanie zdrowia) to stan zdrowia ma dla niej wartość 0,1[4].
Wydłużenie życia chorego o 6 lat przy jego wartości 0,3 daje zysk 1,8 QALY (6 × 0,3). Warto zauważyć, że wydłużając życie o mniejszą liczbę lat, ale za to bardziej poprawiając jego jakość można uzyskać wyższy wskaźnik QALY. Jest to sposób umożliwiający porównywanie różnych procedur medycznych.
Ekonomia[edytuj | edytuj kod]
Przy porównywalnych wynikach QALY kilku procedur medycznych wybierana powinna zostawać ta, która kosztuje najmniej. W tym kontekście jednostki te odgrywają rolę w analizie ekonomicznej.
W szerszym aspekcie jednostki QALY są wykorzystywane w metodzie CEA (ang. cost-effectiveness analysis).
Celem analizy kosztów-użyteczności jest określenie, jakiej różnicy kosztów porównywanych programów odpowiada różnica w zyskanych latach życia skorygowanych o jakość. Służy do tego tzw. inkrementalny współczynnik użyteczności kosztów (ICUR – ang. incremental cost-utility ratio).
W przypadku, gdy program ochrony zdrowia A jest droższy, ale przynosi lepsze wyniki kliniczne niż program B, ICUR wskazuje, jaki jest dodatkowy koszt uzyskania dodatkowego roku życia w pełnym zdrowiu w przypadku zastąpienia programu B programem A.
Kontrowersje[edytuj | edytuj kod]
Ocena trafności wskaźnika QALY jest dyskusyjna. Część osób ma wątpliwości, czy etyczne jest przekładanie jakości życia nad jego długość. Analiza użyteczności życia powinna być interpretowana ostrożnie, choćby z powodu zmienności wyników u tego samego chorego w obrębie czasu. Ponadto w ankietach, które często są wykorzystywane do ustalania jakości życia przy danym schorzeniu, wyłącznie osoby zdrowe przekładają jakość życia nad czas jego trwania[5].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c https://www.nice.org.uk/Glossary?letter=Q [Dostęp: 16.06.2018]
- ↑ Gromulska L, Wysocki MJ, Goryński P. Lata przeżyte w zdrowiu (Healthy life years, HLY) - zalecany przez Unię Europejską syntetyczny wskaźnik sytuacji zdrowotnej ludności. „Przegląd Epidemiologiczny”. 62 (4), s. 811–20, 2008. PMID: 19209744. [dostęp 2014-01-26].
- ↑ National Institute for Health and Care Excellence: Measuring effectiveness and cost effectiveness: the QALY. [dostęp 2014-01-25]. (ang.).
- ↑ Wartość 0,1 uzyskano w następujący sposób - chory woli żyć 1 rok zamiast 10 lat = 10% = 0,1
- ↑ Ile kosztuje życie? – Adam Leszczyński
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Problems and solutions in calculating quality-adjusted life years (QALYs)
- Choroby wewnętrzne : podręcznik multimedialny oparty na zasadach EBM, [T. 2]. Kraków: Medycyna Praktyczna, 2006, s. 2341-2345. ISBN 83-7430-069-8.
- Czech: Farmakoekonomika. Ekonomiczna ocena programów ochrony zdrowia. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2004.
- Orlewska, Nowakowska: Farmakoekonomika dla studentów i absolwentów akademii medycznych. Poznań: Wydawnictwo Akademii Medycznej w Poznaniu, 2004.
- Wytyczne przeprowadzania oceny technologii medycznych (HTA). 2007.
