RD-115

RD-115 – radiostacja desantowa wz.115. Wóz łączności opracowany według wytycznych Szefostwa Badań i Techniki Wojskowej LWP. Dokumentację radiostacji we wszystkich wariantach opracował WIŁ w Zegrzu. Produkcja (montaż) w ZR im. M. Kasprzaka w Warszawie. Miał to być wóz łączności wysokiej mobilności – możliwe było jego złożenie do wysokości około 1,3 metra tak aby móc go desantować z dowolnego samolotu transportowego na spadochronie za tyły wroga.

Pojazd miał zastąpić używane do tej pory mobilne radiostacje R-104M na samochodzie GAZ-69E oraz bardziej rozbudowane wozy dowodzenia R-125M, także z radiostacją KF R-104M oraz radiostacjami UKF R-105M lub R-108M lub R-109M.

Egzemplarze serii prototypowej oraz pierwsze serie odmiany docelowej RD-115 były produkowane na podwoziu GAZ-69E. Na wyposażeniu Wojska Polskiego od 1970 roku. W związku z ograniczonymi możliwościami taktycznymi nawet w porównaniu z poprzednikiem (czyli R-125M), opracowano zmodernizowany wóz dowodzenia RD-115Z z rozbudowanym systemem komutacji, możliwością podłączenia polowej linii telefonicznej oraz z możliwością zasilania zewnętrznego z sieci prądu przemiennego (220 V 50 Hz lub 400 Hz) oraz prądu stałego 26 V (wojskowe agregaty).

Radiostacja RD-115Z jest zamontowana na samochodzie osobowo – terenowym typu UAZ-469B wyposażonym w instalację przeciwzakłóceniową i System Odbioru Mocy (SOM) składający się z prądnicy GSK-1500Z lub w późniejszych odmianach alternatora A-220.

Nie jest do końca jasne czy zmiana nośnika była ściśle powiązana ze zmianą systemu zadaniowego. Brak jest jednak dowodów na montowanie w okresie przejściowym systemu RD-115Z na GAZ-69E lub systemu RD-115 na UAZ-469.

W 1977 r. Szefostwo Badań i Rozwoju Techniki Wojskowej opracowało „ Wymagania Techniczno – Taktyczne na radiostację RD-115ZT1 (zwaną WD-43) zamontowaną na samochodzie osobowo – terenowym UAZ-469B dla szefa OPL pododdziałów zmechanizowanych (p.z.) i pododdziałów czołgów (p.cz.) oraz dowódców pododdziałów ogniowych OPL w p.z. p.cz. oraz Szefów służb zabezpieczenia technicznego (ZT). Kolegium Głównego Inspektora Techniki WP na posiedzeniu w 1978 przyjęło, że od 1980 należy wprowadzać radiostacje RD-115Z.

Radiostację produkowano w kilku wersjach – m.in.: RD-115, RD-115Z, RD-115ZT, RD-115ZT1 (WD-43), RD-115ZT/E R-115ZMT.

Przeznaczenie

Radiostacja jest przeznaczona do zapewnienia łączności radiowej w sieciach dowodzenia i współdziałania. Zapewnia ona nieutajnioną łączność telefoniczną poprzez radiostacje R-130, R-123, R-107 i linię przewodową oraz łączność telegraficzną kluczem, a także łączność telefoniczną utajnioną (niektóre wersje) poprzez radiostację i linie przewodowe.

Wyposażenie

W skład wyposażenia RD-115 na podwoziu GAZ-69E wchodzą:

Radiostacja KF – R-130. (R-130 seria 03; R-130M)
Radiostacja UKF – R-107.
Wzmacniacz mocy – UM-3 do radiostacji R-107.
Zestaw komutacji i łączności wewnętrznej:
- pulpit operatora łączności;
- pulpit dowódcy;
Urządzenia zasilające w składzie:
- blok zasilania (tablica rozdzielcza do napięć 6 V / 12 V / 24 V lub w innym wykonaniu 12 V / 24 V) – umożliwiała ładowanie akumulatorów głównych oraz akumulatorów radiostacji R-107;
- prądnica GSK-1500 z regulatorem RK-1500;
- akumulatory główne 6SE-155 oraz 2KNP-20;
- nie było możliwości zasilania/ładowania akumulatorów z sieci zewnętrznej;
System antenowy w składzie:
- maszt teleskopowy typ A-104 o wysokości 10 m – ręczny;
- antena quazimagnetyczna
- antena prętowa 2,5 m na przedniej szybie samochodu;

W skład wyposażenia RD-115Z na podwoziu UAZ-469 wchodzą:

Radiostacja KF – R-130. (R-130 seria 03; R-130M)
Radiostacja UKF – R-123. (R-123M; R-123MT; R-123Z)
Radiostacja UKF – R-107. (R-107M)
Telefoniczny aparat polowy TA-57.
Zestaw komutacji i łączności wewnętrznej (UTWR – urządzenie taktycznego współdziałania radiostacji) typu ZR-0:
- pulpit operatora łączności PC-0;
- blok komutacji i dopasowania PM-0;
- pulpit dowódcy PK-0;
- Blok filtrów liniowych FL-1
Pulpit wynośny PW-1.
Urządzenia zasilające w składzie:
- blok zasilania BZ-15; (w późniejszych wersjach BZ-15A lub BZ-15B umożliwiające zasilanie urządzenia utajniającego UTS (urządzenie telefonii specjalnej) typu T-219)
- pojemnik PA-1 z akumulatorami 2 × 6SE 136;
- tablica zabezpieczająca wejścia sieci TZWS-1; (w późniejszych wersjach TZWS-2 umożliwiające współpracę z UTS T-219)
- prostownik PR-24/25;
- pojemnik PA-2 na akumulatory 2KNP-20 – pojemnik był jednocześnie urządzeniem ładującym akumulatory dla radiostacji R-107/107M;
System antenowy w składzie:
- maszt teleskopowy typ A-104 o wysokości 10 m – ręczny;
- antena quazimagnetyczna
- antena dipol symetryczny;
- antena masztowa typu AMD-123
- antena prętowa 4 m;
- antena prętowa 2,7 m;
- filtr rozgałęziony do jednoczesnej pracy rdst. R-123 i R-107 na wspólnej antenie.

Skład załogi

Załoga radiostacji składa się z trzech osób. W skład załogi radiostacji wchodzą:

I wariant

oficer – dysponent radiostacji
dowódca radiostacji – starszy operator łączności
kierowca

II wariant

dowódca radiostacji – starszy operator łączności
operator łączności
kierowca

Zasilanie RD-115

Radiostacja może być zasilana z trzech rodzajów źródeł:

z sieci pokładowej prądu stałego o napięciu 26 V z dwóch akumulatorów pokładowych o pojemności 120-135 Ah;
z zewnętrznej sieci prądu przemiennego o napięciu 220 V 50 Hz;
z systemu odbioru mocy SOM od silnika samochodu.
z sieci zewnętrznej prądu stałego 26 V (agregat prądotwórczy) – podłączonej bezpośrednio do zacisków prostownika PR24/25

Anteny i zasięgi łączności

Przy pracy radiostacji R-130:

antena quazimagnetyczna – do 100 km;
antena dipol symetryczny – do 350 km;
antena prętowa 4 m – 20 – 50 km;

Przy pracy radiostacji R-123

antena prętowa 4 m – 15 – 20 km;
antena AMD-123 – 40 – 60 km;

Przy pracy radiostacji R-107

antena prętowa 4 m – 5 – 7 km;
antena prętowa 2,7 m – 4 - 6 km;
antena masztowa AMD-123 – 15 – 20 km

Pozostałe dane techniczne

Urządzenia łączności przystosowane są do pracy w zakresie temperatury otaczającego powietrza od –30ºC do +50ºC. Ciężar radiostacji wraz z trzyosobową załogą nie przekracza 2490 kg. Radiostacja jest przystosowana do desantowania.(Masa zestawu w wersji R115ZMT wynosi 2930 kg – nie jest przystosowana do desantowania)

Radiostacja R-115ZMT – miejsce pracy operatora łączności (R130, R107, pulpit PC-0). Drugi operator obsługiwał R123Z i R809M2. Dowódca radiostacji obsługiwał radiotelefon Radmor i pulpit PK-0

Wersja R-115ZMT

Wersja ZMT była próbą zrobienia małej aparatowni łączności. Wersja ta była zamontowana na podwoziu UAZ-452, które nie nadawało się do desantu z samolotów, w związku z powyższym utraciła literkę "D" w nazwie. Wyprodukowana została w śladowej liczbie, pozostając w fazie prototypu. Wóz ten nie rozpowszechnił się ze względu najprawdopodobniej na kiepskie właściwości trakcyjne a także taktyczno-bojowe. Na etaty wszedł w jego miejsce wóz dowodzenia R-5 na podwoziu BRDM-2, który choć możliwości techniczne miał zdecydowanie słabsze to zarówno opancerzenie jak i właściwości trakcyjne na głowę pobiły R-115ZMT

Przeznaczenie

Radiostacja przeznaczona była do zapewnienia współdziałania wojsk zmechanizowanych z lotnictwem w zakresie taktycznych działań rozpoznania.

Istotne zmiany

Dodano następujące elementy:

radiostacja R809M2 – do łączności ze wsparciem lotniczym;
antena stożkowo-dyskowa do łączności z samolotami;
zespół spalinowo-elektryczny AB-1/230;
radiotelefon logistyczny Radmor
przyrząd rozpoznania skażeń promieniotwórczych DP3B
system sygnalizacji świetlnej
stanowisko trzeciego operatora
zamontowany na stałe maszt teleskopowy o wys. 10 m
zastosowano radiostację R-123Z – przystosowaną do współpracy z UTS (systemem "utrudniającym" możliwość przechwycenia korespondencji)

Zmodyfikowano

zestaw komutacji i łączności wewnętrznej (UTWR) dopasowując go do 3 stanowisk oraz 4 radiostacji.
wprowadzono możliwość zastosowania w miejsce radiostacji R-107 radiostacji TuberozaT-2 z przystawką cyfrową

Zrezygnowano

z anteny quasimagnetycznej zastępując ją dwoma zamiennie stosowanymi antenami prętowymi (rozwiązanie bardzo niepraktyczne – w ruchu anteny ulegały usterkom).

Bibliografia

Dane o R-115ZMT za www.nietoperz.militarni.pl
Radiostacja RD-115 opis techniczny i eksploatacja – Warszawa 1974
Radiostacja RD-115Z opis techniczny i eksploatacja – Warszawa 1978
Technika Wojska Polskiego – Dom Wydawniczy Bellona – Warszawa 1998