Rezerwat przyrody Veľká skala
Państwo | |
---|---|
Kraj | |
Mezoregion | |
Data utworzenia |
1984 |
Powierzchnia |
59,2 ha |
Położenie na mapie kraju trenczyńskiego | |
Położenie na mapie Słowacji | |
48,633611°N 18,574444°E/48,633611 18,574444 |
Rezerwat przyrody Veľká skala (słow. Národná prírodná rezervácia Veľká skala) – rezerwat przyrody w grupie górskiej Ptacznika w zachodniej Słowacji. Powierzchnia 59,2 ha.
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Rezerwat znajduje się w zachodniej części pasma Wysokiego Ptacznika. Obejmuje bardzo strome, w wielu miejscach skaliste, wschodnie stoki trzeciorzędnego szczytu Veľká skala (820 m n.p.m.), wznoszącego się w ramieniu odchodzącym w kierunku północnym od szczytu Buchlov (1040 m n.p.m.). Stoki te opadają ku wąskiej, głębokiej Bystričianskiej dolinie. Położony jest w granicach katastralnych wsi Bystričany w powiecie Prievidza w kraju trenczyńskim.
Rezerwat leży w granicach Obszaru Chronionego Krajobrazu Ponitrie.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Rezerwat został powołany rozporządzeniem Ministerstwa Kultury Słowackiej Republiki Socjalistycznej nr 47/1984-32 z dnia 30 kwietnia 1984 r. (z terminem obowiązywania od 1 maja 1984 r.). W rezerwacie obowiązuje 5. (najwyższy) stopień ochrony.
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Rezerwat obejmuje fragment stromego zbocza Bystričianskiej doliny od jej dna (ok. 500–560 m n.p.m.) aż po szczyt Veľkej skaly (820 m n.p.m.), zbudowany ze skał andezytowych. W rzeźbie, charakterystycznej dla gór pochodzenia wulkanicznego, reprezentowane są skalne ściany, turnie w formie wież o płaskich wierzchołkach, strome jary, gołoborza, piargi i stożki nasypowe. Prawdopodobnie takie ukształtowanie terenu, niekorzystne dla gospodarki leśnej, pozwoliło zachować ten fragment gór Ptacznik w pierwotnym stanie. W najniższych położeniach na wietrzejącym andezytowym podłożu rosną lasy dębowo-grabowe z dębem bezszypułkowym, grabem i wiązem górskim, przechodzące w wyższych położeniach w pierwotne buczyny. Na stosunkowo niewielkiej przestrzeni można tu znaleźć zarówno bukowe lasy rumowiskowe z udziałem lipy drobnolistnej i brzozy brodawkowatej jak i żyzne buczyny.
Z punktu widzenia fitogeografii szczególnie cenne są reliktowe stanowiska sosny pospolitej na wysokich półkach skalnych i samotnych turniach. Jest to prawdopodobnie jedno z najbardziej na południe wysuniętych naturalnych stanowisk sosny na Słowacji, jak i jedno z niewielu takich naturalnych stanowisk na obszarze pasa słowackich gór o pochodzeniu wulkanicznym.
W lasach w granicach rezerwatu znajdziemy drzewa na wszystkich etapach rozwoju, od siewek po osobniki u kresu fizycznego rozwoju. Rośnie tu m.in. buk o obwodzie 430 cm w pierśnicy, lipa o obwodzie 425 cm oraz wiąz górski (brzost) o obwodzie 440 cm. Znajdziemy tu liczne gatunki grzybów a także bezkręgowców, których występowanie związane jest z pierwotnymi lasami obfitującymi w rozkładające się drewno.
Turystyka
[edytuj | edytuj kod]Teren rezerwatu nie jest dopuszczony do zwiedzania turystycznego. Jego dolnym skrajem, drogą biegnącą dnem Bystričianskiej doliny, wiodą niebieskie znaki szlaku turystycznego ze wsi Bystričany przez Jaseňovą Skałę na Ptacznik.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Barański MirosławJ.: Ptacznik – najwyższy w Ptaczniku, w: „Gazeta Górska” R. XXV, nr 2 (98), wiosna 2017, s. 34-37;
- Jasík Marián, Polák Pavol: Pralesy CHKO Ponitrie, w: „Krásy Slovenska” R. 90, nr 5-6/2013, s. 22-25;
- Králik Ivan, Školna Peter, Štrba Ján i in.: Kremnické vrchy. Vtáčnik. Turistický sprievodca ČSSR, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1989;
- Vtáčnik. Horná Nitra. Turistická mapa 1:50 000, 4 wydanie, VKÚ Harmanec 2010, ISBN 978-80-8042-516-6;
- Informacja o rezerwacie na stronie Enviroportalu [1].