Ruchy roślin
Ruchy roślin związane są z wrażliwością tkanek na pobudzenie przez różne bodźce, np. światło, temperaturę, wodę, substancje chemiczne. Zdolność komórek do reagowania na bodźce to pobudliwość.
Reakcje wzrostowe roślin wielokomórkowych wywołane bodźcem ukierunkowanym.
Tropizmy spowodowane są działalnością hormonów roślinnych – auksyn. Hormony te wytwarzane są w stożkach wzrostu i powodują szybsze wydłużanie się komórek oraz wyginanie się organu roślinnego w kierunku bodźca poprzez gromadzenie się po odpowiedniej stronie pędu. Jeżeli organ kieruje się do miejsca o większej intensywności działania bodźca wówczas ruch ten nazywamy tropizmem dodatnim, natomiast wychylanie się w przeciwnym kierunku – tropizmem ujemnym[1].
- Fototropizm to ruch powodujący wyginanie się organu roślinnego w kierunku światła. Fototropizmem dodatnim cechuje się pęd roślin, podczas gdy fototropizm ujemny jest typowy dla korzeni.
- Geotropizm to ruch wywołany reakcją organu na działanie siły ciężkości. Geotropizm dodatni – ruch w kierunku do wnętrza Ziemi jest charakterystyczny dla korzeni, geotropizm ujemny – w kierunku przeciwnym do siły ciążenia – dla łodyg.
- Hydrotropizm to ruch służący poszukiwaniu większych ilości wody. Hydrotropizm dodatni wykazują korzenie, a hydrotropizm ujemny – łodygi roślin.
- Chemotropizm – ruch spowodowany przez czynniki chemiczne.
- Termotropizm – ruch wywołany temperaturą.
- Tigmotropizm – ruch powodowany przez bodźce mechaniczne, np. dotyk. Wrażliwe są np. wąsy dzięki którym rośliny mogą się przyczepiać do podpór.
- Elektrotropizm – wywołany przez potencjał elektryczny.
- Traumotropizm – powodowany przez zranienia.
Ruchy wygięciowe organów roślinnych spowodowane bodźcem bezkierunkowym. Są to ruchy roślin niezależne od kierunku działania bodźca, mogą być wywołane zarówno przez bodźce kierunkowe, jak i rozproszone. Tropizmy to przede wszystkim ruchy wzrostowe, natomiast nastie to głównie ruchy turgorowe, wywołane zmianami turgoru (otwieranie się komórek szparkowych) jak również wzrostowe (epinastie – otwieranie się kwiatów, czy hiponastie zamykanie się kwiatów)[2].
- Sejsmonastia oraz haptonastia – ruch wywołany bodźcami mechanicznymi (np. dotknięcie liścia mimozy, powoduje ich natychmiastowe złożenie[3]),
- Termonastia – ruch wywołany zmianami temperatury otoczenia (np. otwieranie i zamykanie się kwiatów krokusa),
- Fotonastia – ruch wywołany zmianami natężenia światła (np. otwieranie i zamykanie się kwiatów maciejki), odmianą jest nyktynastia,
- Chemonastia – ruch wywołany bodźcami chemicznymi (np. ruch włosków roślin mięsożernych).
Ruchy całych komórek (np. glonów lub organelli komórkowych – chloroplastów) w poszukiwaniu najlepszych warunków środowiska. Występują taksje dodatnie - w kierunku źródła bodźca, oraz taksje ujemne – w kierunku przeciwnym.
- Fototaksja – ruch komórek w poszukiwaniu najlepszych warunków świetlnych (np. glony, chloroplasty).
- Chemotaksja – ruch komórek w poszukiwaniu najlepszych warunków chemicznych (np. gamety roślin).
Ruchy organów będące skutkiem nierównomiernego wysychania lub nasiąkania martwych włókien ścian i błon komórkowych.
- Higrochazja – ruch następujący w wyniku pobierania wody przez komórki.
- Kserochazja – ruch następujący w wyniku utraty wody przez komórki.
Wykonywane przez młode pędy i liście, są to kołowe lub wahadłowe ruchy spowodowane nierównomiernym wzrostem poszczególnych części organu[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Kopcewicz Jan, Lewak Stanisław, 2002, Fizjologia Roślin, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 589
- ↑ Kopcewicz Jan, Lewak Stanisław, 2002, Fizjologia Roślin, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 597
- ↑ Marek Ples, Wstydliwa roślina, „Biologia w Szkole”, Forum Media Polska Sp. z o.o., str. 52-56.
- ↑ Kopcewicz Jan, Lewak Stanisław, 2002, Fizjologia Roślin, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 599