Ryżorek kretowaty

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ryżorek kretowaty
Oryzorictes hova[1]
A. Grandidier, 1870[2]
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Rząd

afrosorkowce

Rodzina

tenrekowate

Podrodzina

ryżorki

Rodzaj

ryżorek

Gatunek

ryżorek kretowaty

Synonimy
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Ryżorek kretowaty[5] (Oryzorictes hova) – gatunek ssaka z podrodziny ryżorków (Oryzorictinae) w obrębie rodziny tenrekowatych (Tenrecidae).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1870 roku francuski przyrodnik Alfred Grandidier na łamach czasopisma Revue et Magasin de Zoologie pure et Appliquée[2]. Miejsce typowe według oryginalnego opisu to „Ankaye i Antsianak” (w oryg. fr. Ankaye et Antsianak)[2]; ograniczone w 19911 roku do Ankay (18°S 49°E/-18,420000 48,750000[6]), wzdłuż rzeki Mangoro, w pobliżu Lac Alaotra i Antsianaka, w regionie na wschód od Lac Alaotra, na Madagaskarze[7][8][9]. Holotyp pochodzi ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu i jest to źle zachowana zamontowana skóra (sygnatura MNHN-ZM-MO 1887-874), głowa z kośćmi usunięta i zakonserwowana, ciało wraz z dwoma innymi bardzo młodymi okazami jest zakonserwowane w alkoholu[10]. Badania z 2018 roku wykazały jednak rozbieżności między holotypem a oryginalnym opisem Grandidiera, i autorzy kwestionują autentyczność rzekomego holotypu O. hova[6].

Takson Oryzorictes talpoides znany z zapisów z północno-zachodniego Madagaskaru i obecnie traktowany jako synonim O. hova, może reprezentować odrębny gatunek na podstawie morfologicznych cech czaszkowo-zębowych, różnic siedliskowych i możliwą izolację geograficzną[11]. Prowadzone są dodatkowe badania, aby formalnie opisać i nazwać te gatunki[11][12].

Gatunek monotypowy[11][12].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Oryzorictes: gr. ορυζα oruza ‘ryż’; oρυκτης oruktēs ‘kopacz’[13].
  • hova: Hova rdzenny klan z Madagaskaru[14].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Ryżorek kretowaty występuje na terenach bagnistych na Madagaskarze, zamieszkując w rozproszonych populacjach Northern Highlands, północną część (w tym Nosy Mangabe), zachodnią część (region Marovoay), Central Highlands oraz wschodnią i południowo-wschodnią część[11][12][8].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 95–124 mm, długość ogona 38–62 mm, długość ucha 8–16 mm, długość tylnej stopy 11–20 mm; masa ciała 28–59 g[12][15]. Wzór zębowy: I C P M (x2) = 40[12].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

  • Zwyczaje i aktywność - większość życia spędza pod ziemią. Jego przednie łapy idealnie nadają się do kopania w ziemi. Choć O. hova pokazuje się na powierzchni tylko nocą, przypuszcza się, że pod ziemią jest aktywny również za dnia. Jest poważnym szkodnikiem dla mieszkańców Madagaskaru, ponieważ niszczy uprawiany tam ryż.
  • Pożywienie: bezkręgowce glebowe, mięczaki, skorupiaki.

Status zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern ‘najmniejszej troski’)[4].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Oryzorictes hova, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c A. Grandidier. Description de quelques animaux nouveaux découverts a Madagascar en novembre 1869. „Revue et Magasin de Zoologie pure et Appliquée”. 2e Série. 22, s. 50, 1870. (fr.). 
  3. G. Grandidier, G. Petit, Description d’une Espece nouvelle d’Insectivore Malgache, suivie de remarques critiques sur le genre Oryzoryctes, „Bulletin du Museum national d’histoire naturelle”, 2 (2e Série), 1930, s. 498 (fr.).
  4. a b P.J. Stephenson, V. Soarimalala, S. Goodman, Oryzorictes hova, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-1 [dostęp 2021-05-29] (ang.).
  5. Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 19. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  6. a b K.M. Everson, K.B.P. Hildebrandt, S.M. Goodman & L.E. Olson. Caught in the act: Incipient speciation across a latitudinal gradient in a semifossorial mammal from Madagascar, the mole tenrec Oryzorictes hova (Tenrecidae). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 126, s. 74–84, 2018. DOI: 10.1016/j.ympev.2018.02.024. (ang.). 
  7. Pierre Viette, Principales localités où des insectes ont été recueillis à Madagascar, Paris: Muséum national d’Histoire naturelle, 1991 (Faune de Madagascar, supplément 2), s. 1–88 (fr.).
  8. a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Species Oryzorictes hova. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-29].
  9. N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Oryzorictes hova A. Grandidier, 1870. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-16]. (ang.).
  10. P. Rode. Catalogue des types de mammifères du Muséum national d’Histoire naturelle. Ordre des insectivores (suite et fin). „Bulletin du Muséum national d’histoire naturelle”. 2e série. 14 (6), s. 384, 1942. (fr.). 
  11. a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 106. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  12. a b c d e P. Jenkins: Family Tenrecidae (Tenrecs). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 166. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
  13. T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 485, 1904. (ang.). 
  14. hova, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-08-16] (ang.).
  15. Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 70. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).