Sevim Arbana
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Rodzaj działalności |
działalność na rzecz praw człowieka i praw kobiet |
| założycielka | |
| Przynależność |
Useful to Albanian Women |
| Okres urzędowania |
od 1993 |
Sevim Arbana (ur. 1951) – albańska działaczka na rzecz praw człowieka oraz praw kobiet, w 2005 roku nominowana do Pokojowej Nagrody Nobla.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Podczas rządów Envera Hodży w Albanii, rodzina Sevim Arbany była represjonowana przez władze; ona sama z powodów politycznych miała problem z kontynuacją nauki na Akademii Sztuk Pięknych w Tiranie[1].
W 1991 roku została zatrzymana przez jugosłowiańską milicję na terenie Kosowa z powodu swojej działalności społecznej[1]. W 1993 roku założyła pozarządową organizację Useful to Albanian Women[2][3], która zajmuje się pomocą kobietom będącymi ofiarami przemocy domowej bądź wykorzystywania seksualnego[4], porzuconymi przez partnerów oraz zmagającymi się z trudną sytuacją ekonomiczną[1][5].
Z jej inicjatywy powstał także jeden z ośrodków rehabilitacyjnych dla dzieci oraz zbudowano szklarnię, w której hodowano kwiaty, rozdawane następnie ludziom w celu szerzenia przesłania pokoju w trakcie wojny w Kosowie. Arbana przeprowadziła także kampanię sprzeciwiającą się handlowi ludźmi w Albanii[1][5]. Podczas trwającej w latach 1996–1999 wojny w Kosowie pomogła ponad 3,8 tys. kosowskim Albańczykom poprzez zapewnienie im żywności, schronienia i pomocy humanitarnej; pomocy udzielano także ofiarom trwającej wojny[1][5]. Po zakończeniu konfliktu Arbana założyła ruch pokojowy Women Bridge for Peace and Understanding[1][4], współpracujący z różnymi grupami etnicznymi zamieszkującymi Serbię, Czarnogórę, Macedonię Północną, Kosowo oraz Albanię[5].
W 2005 roku została nominowana do Pokojowej Nagrody Nobla[1][2][4]. Współpracowała z Erionem Veliajem, zanim ten zaangażował się w działalność polityczną[1].
Poza działalnością społeczną była krytyczką literatury i publikowała liczne artykuły oraz pisała powieści[3]. Pracuje też w wydawnictwie Naim Frasheri[3].
Kontrowersje[edytuj | edytuj kod]
29 stycznia 2019 roku Sevim Arbana poinformowała w jednym z programów telewizyjnych o incydencie z udziałem premiera Ediego Ramy; w czerwcu 2013 (na około tydzień przed wyborami parlamentarnymi) w jednym z hoteli polityk miał uszczypnąć kobietę, doprowadzając ją do płaczu[2][6][7][4]. Rama pozwał działaczkę społeczną na kwotę 1 miliona leków za zniesławienie[7][4]; według Arbany, przytoczony przez nią incydent był powszechnie znany w świadomości społeczeństwa[2]. Dorian Matlija, obrońca Sevim Arbany, argumentował, że sprawa została wniesiona nie przez samego premiera, a w jego imieniu zrobiła to prokurator Enkelejda Mca[2]. Sam Edi Rama był szeroko krytykowany z powodu wykorzystania procesów sądowych do uciszenia krytyków[2][4].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Jej ojciec w 1939 roku wstąpił do albańskiego ruchu oporu walczącego przeciwko włoskiej okupacji, a w 1943 roku do Legaliteti; po II wojnie światowej był represjonowany przez władze komunistyczne, m.in. został skazany na okres 10 lat pozbawienia wolności, gdyż uznano go za wroga ludu[1][4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i The Balkanista Meets Sevim Arbana. thebalkanista.com, 2018-04-29. [dostęp 2023-04-20]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Alice Taylor: Crime Human Rights Activist to Face Albanian Prime Minister in Defamation Court Case. exit.al, 2021-02-28. [dostęp 2021-02-28]. (ang.).
- ↑ a b c Sevim Arbana. wef.org.in. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Alice Elizabeth Taylor: Rama Sues Nobel Peace Prize Nominee and Human Rights Activist for Defamation. exit.al, 2019-09-15. [dostęp 2022-07-03]. (ang.).
- ↑ a b c d Sevim Arbana (Albania). wikipeacewomen.org. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
- ↑ Sevim Arbana: Pashë Ramën kur pickoi me dhunë një ministre. balkanweb.com, 2019-01-28. (alb.).
- ↑ a b Nashi Brooker: Rendering Albanian Women Invisible: Challenging the Norm. exit.al, 2020-06-04. [dostęp 2022-05-17]. (ang.).