Przejdź do zawartości

Skowrończyk krótkopalcowy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skowrończyk krótkopalcowy
Calandrella brachydactyla[1]
(Leisler, 1814)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

skowronki

Rodzaj

Calandrella

Gatunek

skowrończyk krótkopalcowy

Synonimy
  • Alauda brachydactila Leisler, 1814[2]
  • Phileremos moreatica Mühle 1844[3]
  • Calandrella hermonensis Tristram, 1865[3]
  • Alauda longipennis Eversmann, 1848[3]
  • Calandrella cinerea puii Yamashina, 1939[3]
Podgatunki
  • C. b. brachydactyla (Leisler, 1814)
  • C. b. hungarica Horváth, 1956
  • C. b. rubiginosa Fromholz, 1913
  • C. b. hermonensis Tristram, 1865
  • C. b. woltersi Kumerloeve, 1969
  • C. b. artemisiana Banjkowski, 1913
  • C. b. longipennis (Eversmann, 1848)
  • C. b. orientalis Sushkin, 1925
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg występowania
Mapa występowania

     w sezonie lęgowym

     występuje przez cały rok

     przeloty

     zimowiska

Jaja z kolekcji muzealnej

Skowrończyk krótkopalcowy (Calandrella brachydactyla) – gatunek małego ptaka z rodziny skowronków (Alaudidae). Występuje od południowej Europy po środkową Azję oraz na północnym i północno-zachodnim wybrzeżu Afryki. Zimuje w Afryce, środkowej Azji oraz od Półwyspu Arabskiego po północno-zachodnie Indie. Do Polski zalatuje sporadycznie. Do 2021 roku stwierdzony 20 razy (obserwowano 21 osobników).

Podgatunki i występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia 8 podgatunków C. brachydactyla:[5][6]

  • C. brachydactyla brachydactyla – południowa Europa i śródziemnomorskie wyspy, prawdopodobnie północno-zachodnia Afryka.
  • C. brachydactyla hungaricaWęgry i północna Serbia.
  • C. brachydactyla rubiginosa – północna Afryka.
  • C. brachydactyla hermonensis – południowa Turcja i Syria do północno-wschodniego Egiptu.
  • C. brachydactyla woltersi – południowa Turcja i północno-zachodnia Syria.
  • C. brachydactyla artemisiana – środkowa Turcja i Kaukaz Południowy do północno-zachodniego Iranu.
  • C. brachydactyla longipennisUkraina i południowa Rosja do południowo-środkowej Syberii i południowej Mongolii.
  • C. brachydactyla orientalis – środkowa Syberia, północna Mongolia i północne Chiny.

Podgatunek C. brachydactyla orientalis bywa synonimizowany z C. brachydactyla longipennis, gdyż różnice między nimi są nieznaczne[5]. Takson C. brachydactyla dukhunensis, uznawany dawniej za podgatunek skowrończyka krótkopalcowego, został wyodrębniony w osobny gatunek o nazwie skowrończyk smugowany (Calandrella dukhunensis)[5].

Wygląd

[edytuj | edytuj kod]

Mały, o niepozornym ubarwieniu. Krępa sylwetka z dużą głową. Jasnobrązowy, z kreskowanym wierzchem i białym spodem. Spód ogona czarny, z białymi obrzeżeniami. U niektórych występuje mała, czarna kreska z boku piersi[7]. Czarny pasek oczny. Ptaki w Hiszpanii i północnej Afryce mają rdzawe ciemię[7]. Żółty, mocny dziób i czarny pasek na pokrywach skrzydłowych, są charakterystyczne dla tego gatunku. W locie z wierzchu możemy zaobserwować również dwa inne, tym razem żółte paski na pokrywach naskrzydłowych[7].

Głos skowrończyka krótkopalcowego.

Suche "drit, będące bardziej skoczne, niż u skowronka, podobne do oknówki i "trlip", brzmiące jak świergotek polny. Wydaje również podobne do skowrończyka małego "drrr-t-t". Wydaje dwie wersje piosenki. Krótki, świergotliwy głos i zwrotki trwające 1-2s. Początek jest chaotyczny, później przyspiesza i kończy się klekoczącym albo trelującym końcem. Zwrotki trwają 5-30 s. Może również wplątywać naśladownictwa. Piosenka podobna do skowronka i skowrończyka małego, ale jeśli ten drugi nie wplecie naśladownictwa lub niespójność, łatwiej rozpoznać gatunek[7].

Wymiary

[edytuj | edytuj kod]

Długość:

  • ciała 14–16 cm[7]
  • ogona 5–6 cm[8]

Rozpiętość skrzydeł 25–30 cm[8]

waga 20–26 g[8]

Ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Biotop

[edytuj | edytuj kod]

Suche tereny otwarte, pola uprawne, jałowe równiny oraz stepy[8].

Sposób gniazdowania

[edytuj | edytuj kod]

Pojedynczo lub w koloniach, liczących kilka ptaków. Monogamiczny[8].

Gniazdo

[edytuj | edytuj kod]

W niewielkim zagłębieniu, znajdującym się w ziemi, zasłonięte roślinnością. Wyścielone jest liśćmi, łodygami, korzonkami traw i innych roślin, piórami i materiałem roślinnym. Buduje je tylko samica[8].

Wyprowadza dwa lęgi w ciągu roku[8].

Głowa i nogi.

Znosi od 3 do 5 jaj w okresie od kwietnia, aż do lipca[8]. Wyjątkowo również 6 jaj[8]. Mają one eliptyczny kształt. Ich zabarwienie jest żółtawe z plamkami.

Wysiadywanie, opieka i wylot z gniazda

[edytuj | edytuj kod]

Inkubacja trwa około 13 dni, prowadzi ją tylko samica[8]. Pisklęta po wykluciu karmione są bezkręgowcami przez oboje rodziców. Młode bardzo szybko opuszczają gniazdo, po 9 lub 10 dniach od wyklucia, ale lotne są dopiero w 12 albo 13 dniu życia[8]. Po tym okresie nadal są pod opieką.

Pożywienie

[edytuj | edytuj kod]

Owady, bezkręgowce, nasiona zbóż, chwastów, owoce, zielone części roślin. Wygrzebuje je z gleby[8].

Status i ochrona

[edytuj | edytuj kod]

IUCN uznaje skowrończyka krótkopalcowego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). W 2015 roku organizacja BirdLife International szacowała liczebność populacji europejskiej wraz z całą Turcją i krajami Kaukazu Południowego na 4 730 000 – 9 050 000 par lęgowych. Globalny trend liczebności nie jest znany[9].

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[10].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Calandrella brachydactyla, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. Juana i inni, Greater Short-toed Lark (''Calandrella brachydactyla''), [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [online], Lynx Edicions, Barcelona, 2020 [zarchiwizowane z adresu 2020-05-07].
  3. a b c d D. Lepage, Greater Short-toed Lark ''Calandrella brachydactyla'', [w:] Avibase [online] [dostęp 2023-01-22] (ang.).
  4. Calandrella brachydactyla, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. a b c Eduardo de Juana, Francisco Suárez, Guy M. Kirwan, Greater Short-toed Lark (Calandrella brachydactyla), „Birds of the World”, Cornell Lab of Ornithology, 2020, DOI10.2173/bow.gstlar1.01 [dostęp 2023-02-15].
  6. IOC World Bird List 5.1, „IOC World Bird List Datasets”, DOI10.14344/ioc.ml.5.1 [dostęp 2023-02-15].
  7. a b c d e Lars Svensson i inni, Ptaki Europy i obszaru śródziemnomorskiego, Wydanie III, poprawione i zaktualizowane, Przewodnik Collinsa, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2023, s. 260,261, ISBN 978-83-7763-647-3 [dostęp 2024-02-11].
  8. a b c d e f g h i j k l Michał Radziszewski i inni red., Ilustrowana encyklopedia ptaków Polski: przewodnik ornitologa, Bełchatów : Warszawa: Fenix ; PZWL Wydawnictwo Lekarskie Sp. z o.o, 2022, s. 240, ISBN 978-83-65808-48-6 [dostęp 2024-02-11].
  9. Calandrella brachydactyla: BirdLife International, „IUCN Red List of Threatened Species”, 2018, DOI10.2305/iucn.uk.2018-2.rlts.t103766207a132042070.en [dostęp 2023-02-15].
  10. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Niepozorne, brązowe ubarwienie, wtapia go w teren.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]