Skórnica czerwonawa
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
skórnica czerwonawa |
| Nazwa systematyczna | |
| Dermatocarpon miniatum (L.) W. Mann Lich. Bohem. Observ. Dispos.: 66 (1825) | |
_(4502463061).jpg)
Skórnica czerwonawa, wnętrznik czerwonawy (Dermatocarpon miniatum (L.) W. Mann) – gatunek grzybów należący do rodziny brodawnicowatych (Verrucariaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Verrucariaceae, Verrucariales, Chaetothyriomycetidae, Eurotiomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1753 r. Karol Linneusz nadając mu nazwę Lichen miniatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1825 r. Wenzeslaus Mann, przenosząc go do rodzaju Dermatocarpon[1].
- Caloplaca saxicola subsp. miniata (Hoffm.) Clauzade & Cl. Roux 1985
- Capnia miniata (L.) A. St.-Hil. 1805
- Endocarpon miniatum (L.) P. Gaertn., G. Mey. & Scherb. 1801
- Entosthelia miniata (L.) Hue 1915
- Epistictum miniatum (L.) Trevis. 1869
- Lichen miniatus L 1753
- Lobaria miniata (L.) Hoffm. 1796
- Rhodocarpon miniatum (L.) Lönnr. 1858
- Umbilicaria miniata (L.) Baumg. 1790[3].
Nazwy polskie według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[4].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Plecha jedno lub kilku listkowa o średnicy 1–7 cm, sztywna i krucha, o brzegach zaokrąglonych, płatowato wcinanych lub karbowanych. Czasami składa się z wielu odcinków dachówkowato na siebie zachodzących. Do podłoża przyczepiona jest w jednym tylko miejscu. Zewnętrzna powierzchnia ma barwę od szarobrunatnej do czerwonobrunatnej i często jest obficie biało oprószona. Dolna powierzchnia ma barwę od cielistoróżowej do brunatnej. Reakcje barwne: hymenium I + niebieskie do fioletowego[4].
Dolna i górna kora plechy ma taką samą grubość 4–8,5 μm[5]. W plesze występują liczne, zagłębione perytecja. Ich wystająca z plechy część (egzotecjum) ma średnicę około 0,2 mm. Ekscypulum ma średnicę ok. 200 μm, jest jasne i tylko przy samej ostioli brunatne. W hymenium występują dwutunikowe, maczużkowate worki oraz wstawki. W jednym worku powstaje po 8 jednokomórkowych, elipsoidalnych askospor o rozmiarach 6-16 × 5–8 μm[4].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Gatunek szeroko rozprzestrzeniony, najliczniej występuje na półkuli północnej, ale notowany jest na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy i Australii[6]. W Polsce jest pospolity w górach i na wyżynach, gdzie występuje na różnego rodzaju skałach, częściej na wapiennych, rzadziej na krzemianowych. Ma jednak określone wymagania; rośnie na miejscach przynajmniej słonecznych lub nieco zacienionych, jeśli dość często zwilżane są one wodą. Na nizinach jest bardzo rzadki, występuje tylko czasami na głazach narzutowych[4].
W Polsce znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status VU – gatunek wysokiego ryzyka wymarcia w niektórych rejonach[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2019-12-17] (ang.).
- ↑ Wiesław Fałtynowicz, Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski, Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003, ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2014-04-27] (ang.).
- ↑ a b c d Hanna Wójciak, Porosty, mszaki, paprotniki, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, ISBN 978-83-7073-552-4.
- ↑ Dermatocarpon miniatum [online], Consortium of North American Lichen Herbaria [dostęp 2014-06-09].
- ↑ Występowanie skórnicy czerwonawej na świecie (mapa) [online], Discover Life [dostęp 2014-04-16].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.