Gazel: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja nieprzejrzana]

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 09:10, 12 cze 2016

Gazel (gazela, ghazal, gazal) – liryczny utwór poetycki, znany przede wszystkim w literaturze perskiej, głównie rozwinięty w języku urdu; monorytmiczny i monorymiczny, składa się z 4 – 15 bajtów (bejtów) czyli podwójnych półwersów, zwanych także sher, z których każdy stanowi osobną całość.W ostatnim bajcie często wymieniony przydomek literacki autora. Mistrzem gazel w języku perskim był Hafez, XIV-wieczny najwybitniejszy poeta perski, mistrz opisów przyrody i miłości ("Gazele wybrane Hafiza" 1957). W języku urdu za mistrza gazel uchodzi Mirza Ghalib (Mirza Asadullah beg Khan, 1797-1869).

Formą tą rządzą następujące reguły:

Beher: czyli powtarzalnego w każdym dystychu tego samego metrum.
Radif: czyli refrenu; w każdym kuplecie (z wyjątkiem pierwszego, o czym za chwilę) drugi wers musi się kończyć tym samym wyrazem lub frazą, co do zasady musi być dokładnym powtórzeniem wyrazu lub frazy w tej samej formie gramatycznej.
Qaafiyaa (kaafijaa): czyli monorymu, który powtarza się przez cały gazel; rym ten występuje w każdym drugiem wersie każdego dystychu i poprzedza bezpośrednio radif.
Matla: matlą nazywa się pierwszy dwuwers, różni się on od pozostałych formalnie tym, że radif powtarza się w nim na końcu każdego wersu.
Maqta (makta): czyli koniecznego odwołania się do autora ghazala, które musi wystąpić w ostatnim dwuwersie, jako podanie jego imienia lub pseudonimu, wprost, albo metaforycznie.

Znani śpiewacy gazeli

Ciekawostki

Śpiewane gazele można usłyszeć w indyjskim filmie z 1999 roku "Sarfarosh" i w 1971 z 2007 roku.

Gazele w literaturze europejskiej

Gazele były naśladowane przez poetów europejskich, zwłaszcza przez romantyków, w tym przez najwybitniejszego słoweńskiego poetę France Prešerena. Również Johann Wolfgang Goethe^[1] naśladował formę gazelu w tomie Dywan Zachodu i Wschodu. Przykładem jest następujący wiersz:

In tausend Formen....
In tausend Formen magst du dich verstecken,
Doch, Allerliebste, gleich erkenn' ich dich;
Du magst mit Zauberschleiern dich bedecken,
Allgegenwärt'ge, gleich erkenn' ich dich.
An der Zypresse reinstem, jungem Streben,
Allschöngewachsne, gleich erkenn' ich dich;
In des Kanales reinem Wellenleben,
Allschmeichelhafte, wohl erkenn' ich dich.

Wenn steigend sich der Wasserstrahl entfaltet,
Allspielende, wie froh erkenn' ich dich;
Wenn Wolke sich gestaltend umgestaltet,
Allmannigfalt'ge, dort erkenn' ich dich.

Zobacz też

Poezja urdu

Linki zewnętrzne

Ghazal w PoeWiki

↑ Teresa Kostkiewiczowa, Gazela [w:] Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literackich, Wrocław 2002.

[1] Teresa Kostkiewiczowa, Gazela [w:] Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literackich, Wrocław 2002.

[1]

@@ Linia 94: / Linia 94: @@
 === Linki zewnętrzne ===
 * [http://poewiki.org/index.php?title=Ghazal Ghazal w PoeWiki]
+{{Przypisy}}
 [[Kategoria:Gatunki literackie]]