Carpentras

Carpentras

miejscowość i gmina
Herb
Państwo	Francja
Region	Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże
Departament	Vaucluse
Okręg	Carpentras
Kod INSEE	84031
Powierzchnia	37,89
Populacja (1990) • liczba ludności	24 212
• gęstość	639
Kod pocztowy	84200
Położenie na mapie Francji Carpentras
44°03′N 5°03′E
Strona internetowa

{{Jednostka administracyjna infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | alt zdjęcia =

Carpentras – miejscowość i gmina we Francji, w regionie Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże, w departamencie Vaucluse. Stolica hrabstwa Venessain.

Według danych na rok 1990 gminę zamieszkiwały 24 212 osoby, a gęstość zaludnienia wynosiła 639 osób/km² (wśród 963 gmin regionu Prowansja-Alpy-W. Lazurowe Carpentras plasuje się na 30. miejscu pod względem liczby ludności, natomiast pod względem powierzchni na miejscu 234.).

Geografia

Miasto leży na równinie, na południe od masywu Ventoux. Od wschodu jest ograniczone przez góry Vaucluse, od zachodu przez niewielki masyw Dentelle de Montmirail, południowa cześć masywu Ventoux. Miasto leży około 25km na połnocny-wschód od Awinionu, stolicy departamentu Vaucluse.

Klimat

Klimat śródziemnomorski. Lata są gorące i z okresem suszy, czasami przerywanym gwałtownymi burzami. Zimy są łagodne, raczej suche a opady śniegu rzadkie. Jesienią i wiosną wystepują gwałtowne deszcze, czasami przemieniające się w oberwanie chmury. Roczne nasłonecznienie wynosi około 2800 godzin.

Charakterystyczne są gwałtowne wiatry północne i północno-zachodnie – nazywane mistralem, osuszające atmosferę i gleby, i przynoszące okresy słonecznej pogody.

Dentelles de Montmirail - widok z Carpentras

Dane meteorologiczne dla Carpentras
Miesiąc	I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI	XII	Srednia
Minimalna Srednia Temperatur (°C)	0,4	1	3,8	6,7	10,6	13,9	16,4	15,9	12,6	9,3	4,5	1,5	8,1
Maksymalna Srednia Temperatur (°C)	10,7	12,4	16,4	19,5	24,2	28,3	31,9	31,3	26,1	20,8	14,5	11	20,6
Rekord zimna (°C)	−15,4	−12,8	−11,8	−2,5	0,1	4,4	7,6	6,7	2,2	−3,1	−9	−12	−15,4
Rekord gorąca (°C)	21	23,1	28,1	30,8	35,4	38,3	41,6	41,9	35,2	31	24,9	21,5	41,9
Nasłonecznienie (godz.)	149,3	174,3	231,7	240,6	279,8	325,9	361,7	322,8	251,3	185,5	152,1	136,8	2 811,8
Opady (mm)	42	34,4	41,5	63,1	58,2	39,5	24,8	49,9	95	87,5	64,7	47,6	648,2

Ventoux widok z Carpentras

Za : MeteoFrance okres 1981-2010

Relief

Centrum historyczne miasta jest położone na wzgórzu tworzącym rodzaj plateau, u podstawy którego płynie niewielka rzeka Auzon. Pozostałe dzielnice położone są na okolicznych terenach, lekko pofałdowanych.

Hydrografia

Poza Auzon, w północnej części, miasto przecięte jest XVIII wiecznym kanałem nawadniającym dostarczającym wodę dla okolicznych upraw. Kanał przecina dolinę rzeki Auzon na zabytkowym akwedukcie.

Akwedukt kanału

Komunikacja

Miasto jest połączone z Awinionem drogą szybkiego ruchu jak również linią kolejową - połączenie z Awinionem i stacją ekspresów Avignon TGV.

Dobrze rozwinięta jest siec dróg i połaczeń autobusowych z okolicznymi miejscowościami, stanowiąc bazę wypadową do lokalnych atrakcji turystycznych.

Historia

Prehistoria i Starozytność

Wedlug Pliniusza, ludem pierwotnie zamieszkującym okolice Carpenctoracte byli Meminii i miasto było znaczące gospodarczo. Po podboju przez Rzymian w 120 pne, staje się waznym ośrodkiem na drodze biegnącej do połnocnej Galii. Ośrodek rozwija się i wraz z chrystianizacją staje się siedziba biskupstwa. Będzie nim na zmiane z Venasque – obronną osadą na szczycie stromego wzniesienia - zależnie od wydarzeń historycznych.

Z tego okresu pozostał łuk rzymski upamietniąjcy zwycięstwa rzymskie prawdopodobnie Augusta lub Tyberiusza z początku naszej ery. Łuk widoczny jest na zapleczu katedry St. Siffrein.

Sredniowiecze

Barokowa fasada katedry wraz z gotycką dzwonnicą

W 1155, Raymond V de Toulouse, marquis de Provence, potwierdza przywileje miasta Raymondowi 1-emu, biskupowi Carpentras, a w szczególności prawo cotygodniowych targów.

Od 1274, posiadłość papieska jako część Hrabstwa Venessain (nazwa pochodzi od Venasque).

XIVwieczna brama obronna : Porte d’Orange

Papież Klemens V przenosi Kurię Rzymską z Vanasque do Carpentras w 1313. Po jego śmierci w 1314, jego następca przenosi rząd do Awinionu w 1316. Miasto będące posiadłością papieską, korzysta z wielu przywilejów. Sprzyja to rozwojowi grodu, który zostaje otoczony murami obronnymi w drugiej polowie XIV-ego wieku, za panowania Inocentego VI. Wspołcześnie zachowała się imponująca brama obronna « Porte d’Orange ». Z tego okresu pochodzi również gotycka katedra Sw. Siffrein, wybudowana w stylu gotyku prowansalskiego, z barokową fasadą z XVIIw.

Miasto jest ważnym osrodkiem osadnictwa żydowskiego po ich wygnaniu z Francji przez Filipa IV Pięknego.

Pomiędzy XVI a XVIII w., Carpentras powoli rozwija się. Będąc posiadłością papieską unika większości konfliktow i wojen tego okresu. W tym czasie powstaje barokowy palac biskupi (XVII w., obecnie sądy), kolegiata jezuicka oraz XVIII-wieczny szpital Hôtel Dieu. W XVIIIw. z inicjatywy biskupa Inguimbert powstaje biblioteka jego imienia zawierająca jedną z największych kolekcji starodrukow i cymelii we Francji.

Hôtel Dieu - zabytkowy XVIII-ny szpital

Przebudowana zostaje również XIV-wieczna synagoga (polowa XVIIIw.)– najstarszy czynny tego typu obiekt sakralny we Francji.

Dobrobyt miasta i powstanie szeregu pałaców nadaje miastu klasycystyczny charakter zachowany do dzisiaj w centrum historycznym.

Wraz z rewolucją francuską, w 1791 roku hrabstwo zostaje przyłączone do Francji i Carpentras zostaje siedziba podprefektury utworzonego w 1793 roku departamentu Vaucluse.

Okres współczesny

XIX w. budowa kolei przynosi rozwój drobnego przemysłu, jak również przemyslu spożywczego. Miasto staje się znane z upraw szlachetnych pędów odmian winnej latorośli.

W czasie II wojny światowej, w okolicach miasta a zwłaszcza w masywie Ventoux, odbyly się liczne starcia z niemieckimi wojskami; samo miasto zostało ewakuowane bez walk w sierpniu 1944.

Tradycje

W miesiącach zimowych, przy piątkowym porannym targu odbywa się jarmark trufli – jeden z najważniejszych we Francji.

Marché aux truffes - targ trufli

Ekonomia

W mieście i okolicach znajdują się zakłady przetwórstwa spożywczego ; region jest znany z upraw nowalijek, warzyw (szparagi) i owoców (truskawki, czeresnie, melony, winna latorośl), czy niewielkich zakładow przemyslowych – Ducros (przyprawy) Spagieri (ognie sztuczne) w pobliskim Monteux.

Dogodna sytuacja sprzyja rozwojowi turystyki rekreacyjnej : kolarstwo, wycieczki, czy inne sporty.

W pobliżu znajduje się rownież niewielkie lotnisko z ośrodkiem szybownictwa: regularne i silne wiatry tworzą korzystne warunki dla uprawiania tego sportu.

Znaczace zabytki

W historycznym centrum, znajduje się szereg cennych zabytkow:

• łuk rzymski z I w.
• Wieża obronna z XVw z campanilą z tego okresu oraz zegarem z XVIw.
• Porte d’Orange – imponująca brama obronna z XIV w.
• Pałac biskupi (obecnie sądy) z XVIIw.
• Synagoga, najstarsza we Francji. Obecna konstrukcja z XVIIIw.
• La Charité z krużgankami na dwóch piętrach inspiracji włoskiej.
• Katedra Saint Siffrein z XVw w stylu gotyku prowansalskiego; m.in. ołtarz i witraże z XVw.
• Saint Mors - święte wędzidło; relikwia z okresu cesarza Konstantyna, według przekazów wykonana z gwoździa z krzyża Chrystusa na polecenie matki cesarza, Heleny. Przechowywana w skrabcu katedralnym; symbol miasta.
• Biblioteka Inguimbertynska. Jedna z najwiekszych kolekcji starodruków we Francji. Przechowywana obecnie w Hôtel Dieu
• Hôtel Dieu – budynek szpitala z XVIIIw wraz z zachowaną apteką i barokową kaplicą. Zalożony przez biskupa Inguimbert. Obecnie zawiera również Bibliotekę Inguimbertynska.
• Kolegiata jezuicka z XVIIw.
• Kanał Carpentras i wiadukt z XVIIIw.
• Pasaż Boyer (połowa XIXw.), nazywany rownież „przeszklona ulica” – całość przykryta szklanym dachem z epoki; 90 m długości.
• Zabytki związane z przemysłem : siewnia ziaren Graineterie Roux de Carpentras , w okolicy młyny do wyciskania oleju z oliwek (czynne w sezonie)

Heraldyka

Le Saint Mors - Swięte Wędzidło.

Herbem miasta jest Swięte Wędzidło na czerwonym polu.

Według tradycji, św. Helena (III- IVw.), matka cesarza Bizancjum Konstantyna (IVw.) kazała wykonać wędzidło z gwozdzia krzyża ukrzyżowanego Chrystusa by chroniło syna. Przechowywana w bazylice św. Zofii w Konstantynopolu, relikwia zaginęła w czasie rabunku Konstantynopola podczas wyprawy krzyżowej 1202-1204, by pojawic się w 1260r. w Carpentras, gdzie znajduje się do dzisiaj. W czasie rewolucji francuskiej, wraz z innymi relikwiami, przechowywana przez parafian co ocaliło ją od zniszczenia. Relikwia stała się symbolem miasta i widnieje w jego herbie.

Zobacz też

• Synagoga w Carpentras

Bibliografia

• Francuski urząd statystyczny. (fr.).