Armia Polowa „Bernolak”

Armia Polowa "Bernolák", słow. Slovenská Poľná Armáda skupina "Bernolák" - Słowacka armia, biorąca udział w kampanii wrześniowej II wojny światowej po stronie Niemiec. Na dzień 30 sierpnia 1939 przed inwazją Polski zmobilizowano na Słowacji 51 306 mężczyzn. Dowództwo armii słowackiej mieściło się w czasie kampanii wrześniowej w miejscowości Spiska Nowa Wieś. Słowacki sektor znajdował się w składzie niemieckiej grupy armii "Süd" przydzielony do 14 Armii pod dowództwem gen. Lista. Do zadań wyznaczonych dla słowackiej Armii Polowej należało zabezpieczenie wschodniego skrzydło 14 Armii oraz zapobieżenie przedostawaniu się Polaków na teren Słowacji. Politycznie agresja została uzasadniona zajęciem przez Polskę w roku 1918 części Spisza i Orawy a także popieraniem przez część polskich polityków aneksji Słowacji przez Węgry.

Dowódcą armii był gen. Ferdinand Čatloš. Składała się z:

• 1 Dywizja Piechoty (kryp. „Jánošik”) – dowódca gen. II rangi Anton Pulanich: 4 i 5 Pułk Piechoty oraz 2 samodzielny batalion piechoty, 1 Pułk Artylerii, 2 dywizjon 4 Pułku Artylerii, 1 rozpoznawczy dywizjon kawalerii (wg. stanu w dniu 28 sierpnia 1939). 1 września zajęła Zakopane a następnie Nowy Targ.

• 2 Dywizja Piechoty (kryp. „Škultéty”) – dowódca dowódca ppłk Ján Imro (od 5 września – gen. II rangi Aleksander Čunderlik): 3 Pułk Piechoty oraz 1, 3 i 4 samodzielny batalion piechoty, 2 Pułk Artylerii, 2 rozpoznawczy dywizjon kawalerii (wg. stanu w dniu 28 sierpnia 1939). 8 września zajęła na terytorium Polski Krynicę Zdrój, Tylicz, Białą Wodę. 16 września walczyła pomiędzy miastami Sanok i Dulka.

• 3 Dywizja Piechoty (kryp. „Rázus”) – dowódca płk dypl. Augustin Malár: 1 i 2 Pułk Piechoty oraz 5 i 6 samodzielny batalion piechoty, 3 Pułk Artylerii, 1 dywizjon 4 Pułku Artylerii, 3 rozpoznawczy dywizjon kawalerii (wg. stanu w dniu 28 sierpnia 1939). 3 Dywizja wchodziła w skład XVIII korpusu u boku niemieckiej 3 dywizji górskiej walczyła z Polakami w okolicach Sanoka i Krosna.

• Grupa Szybka (kryp. „Kalinčiak”) – dowódca ppłk Ján Imro (od 5 września 1939): 1 dywizjon kawalerii, 2 dywizjon kolarzy, 3 dywizjon zmotoryzowany.

• 4 i 51 Pułk Artylerii, pociąg pancerny Bernolák (kryptonim Hrlička), Dowództwo Lotnictwa i OPL, batalion telegraficzny „Bernolák”, batalion zmotoryzowany Topol (dowódca mjr Štefan Čáni – od 3 września 1939).

• Samodzielne Bataliony Piechoty (1, 3, 4 sbp) i 21 (2, 5, 6 sbp).

Dnia 1 września 1939 1. dywizja zajęła Zakopane i pusunęła się w ciągu kilku dni o 30 km dochodząc do Nowego Targu. 9 września 1939 dywizja ta powróciła na Słowację. 2. dywizja w składzie 18 korpusu górskiego 3DG gen. Baiera zajęła pozycje na linii Jasło-Krosno-Sanok, mając styczność bojową z jednostkami polskimi (11.KDP). 2 września część tej jednostki zajęła Niedzicę, natomiast 4 wozy pancerne dotarły do Tylicza gdzie napotkały silny opór i musiały ustąpić. 5 września dowództwo słowackie wydało rozkaz utworzenia jednostki zmotoryzowanej (tzw. rychliwa skupina słow. Rychlá skupina) pod kryptonimem "KALINČIAK", jej dowództwo objął ppułk. Jan Impro. Jednostka ta przekroczyła granicę Polską ale nie brała udziału w walkach. 12 września jednostki te razem z Gebirgs-Jäger-Regiment 138 oraz Gebirgs-Jäger-Regiment 139 w składzie 3. Gebirgs-Divison zajęły Sanok oraz okolice.

W czasie trwania kampanii piechota słowacka zajęła pozycje, od zachodu na linii Kamienica-Błudca-Zalesie-Krynica-Zdrój-Tylicz-Jaworki-Biała Woda, bez znaczącego oporu ze strony polskiej. 16 września jednostki piechoty użyte zostały następnie do umocnienia wcześniejszych pozycji na linii między miejscowościami Liszna, Jabłonki , Baligród , Sanok , Krosno i Dukla. Cała słowacka dywizja powróciła na Słowację 1 października 1939 po wygaśnięciu walk na tym odcinku frontu. W czasie całej kampanii wrześniowej armia słowacka straciła w Polsce 18 zabitych , 46 rannych i 11 zaginionych.

Po zakończeniu kampanii wrześniowej Hitler wysłał list gratulacyjny na ręce prezydenta Słowacji oraz odznaczył trzech wysokich funkcjonariuszy Państwa słowackiego Żelaznymi Krzyżami w tym gen. Ferdinanda Čatloša.

Literatura

"Slovenska Armada 1939- 1945" Charlesa Klimenta i Bretislava Nakladala.