Proton (rakieta): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m tłumaczenie |
poprawa linków |
||
Linia 4: | Linia 4: | ||
[[Plik:Proton carrier rocket launch complex.jpg|right|240px|thumb|Kompleks startowy rakiet Proton na kosmodromie [[Bajkonur]]]] |
[[Plik:Proton carrier rocket launch complex.jpg|right|240px|thumb|Kompleks startowy rakiet Proton na kosmodromie [[Bajkonur]]]] |
||
'''Proton''' – [[rosja|rosyjska]] [[rakieta nośna]] (formalne oznaczenie UR-500) produkcji [[Państwowe Produkcyjno Badawcze Centrum Kosmiczne im. M. Chruniczewa|Zakładów im. Chruniczewa w Moskwie]]. Po raz pierwszy została zastosowana w [[1965]] r. Rakieta może wynieść na [[niska orbita okołoziemska|niską orbitę okołoziemską]] 20-[[tona|tonowy]] ładunek. Paliwem jest toksyczny [[UDMH]], czyli niesymetryczna dimetylohydrazyna. |
'''Proton''' – [[rosja|rosyjska]] [[rakieta nośna]] (formalne oznaczenie UR-500) produkcji [[Państwowe Produkcyjno Badawcze Centrum Kosmiczne im. M. Chruniczewa|Zakładów im. Chruniczewa w Moskwie]]. Po raz pierwszy została zastosowana w [[1965]] r. Rakieta może wynieść na [[niska orbita okołoziemska|niską orbitę okołoziemską]] 20-[[tona|tonowy]] ładunek. [[Paliwo rakietowe|Paliwem]] jest toksyczny [[UDMH]], czyli niesymetryczna dimetylohydrazyna. |
||
Proton był początkowo zaprojektowany jako super-[[Intercontinental Ballistic Missile|ICBM]] (międzykontynentalny pocisk balistyczny), zdolny do przeniesienia 10-[[megatona|megatonowej]] [[Broń jądrowa|głowicy jądrowej]] na odległość 12 tys. km. Okazał się jednak do tego celu zbyt duży i nigdy nie był wykorzystywany jako nosiciel głowic jądrowych. Znalazł jednak zastosowanie jako rakieta nośna. |
Proton był początkowo zaprojektowany jako super-[[Intercontinental Ballistic Missile|ICBM]] (międzykontynentalny pocisk balistyczny), zdolny do przeniesienia 10-[[megatona|megatonowej]] [[Broń jądrowa|głowicy jądrowej]] na odległość 12 tys. km. Okazał się jednak do tego celu zbyt duży i nigdy nie był wykorzystywany jako nosiciel głowic jądrowych. Znalazł jednak zastosowanie jako rakieta nośna. |
Wersja z 00:19, 12 gru 2010
Proton – rosyjska rakieta nośna (formalne oznaczenie UR-500) produkcji Zakładów im. Chruniczewa w Moskwie. Po raz pierwszy została zastosowana w 1965 r. Rakieta może wynieść na niską orbitę okołoziemską 20-tonowy ładunek. Paliwem jest toksyczny UDMH, czyli niesymetryczna dimetylohydrazyna.
Proton był początkowo zaprojektowany jako super-ICBM (międzykontynentalny pocisk balistyczny), zdolny do przeniesienia 10-megatonowej głowicy jądrowej na odległość 12 tys. km. Okazał się jednak do tego celu zbyt duży i nigdy nie był wykorzystywany jako nosiciel głowic jądrowych. Znalazł jednak zastosowanie jako rakieta nośna.
Proton napędzany jest mieszanką UDMH (dimetylohydrazyny) i N2O4. Substancje te zapalają się w zetknięciu ze sobą, eliminując konieczność instalowania systemu zapłonowego. Oba związki nadają się do przechowywania w temperaturze otoczenia, nie wymagają więc systemów chłodzących ani stosowania w rakiecie części odpornych na niskie temperatury. Pozwalają także na utrzymywanie rakiety przez długie okresy w gotowości startowej bez konieczności uzupełniania wyparowującego paliwa kriogenicznego. Są jednak bardzo toksyczne i wymagają zachowania specjalnych środków ostrożności.
Od swojego pierwszego startu w 1965 r. do 1970 r. Proton był bardzo zawodną rakietą doprowadzając do utraty wielu ładunków. Jednak we wczesnych latach 70. usunięto większość wad konstrukcyjnych i odtąd uważany jest za rakietę o dużej niezawodności, z której usług korzysta komercyjnie wiele przedsiębiorstw i agencji kosmicznych. Odbyło się już 358 startów (stan na rok 2010) tej rakiety [1].
Rakieta Proton wystrzeliła pierwsze radzieckie bezzałogowe misje wokółksiężycowe, i była przeznaczona do wyniesienia pierwszych Rosjan na orbitę wokółksiężycową, jednak rosyjski załogowy program księżycowy został zaniechany. W latach 70. Protony wyniosły stacje orbitalne Salut, segmenty stacji Mir i moduły Zarja i Zwiezda stacji ISS. Wystrzeliły także szereg sond na Księżyc, Marsa i Wenus.
Warianty rakiet Proton
- Proton – wczesna wersja (8K82)
- Proton K (8K82K)
- Proton M (8K82KM)
Powyższe podstawowe warianty rakiety są uzupełniane różnymi 4-tymi stopniami typów Blok-D oraz Briz. W związku z tym praktycznie stosowane były i są następujące warianty rakiety Proton:
- Proton
- Proton-K
- Proton-K/Blok-D (w różnych wersjach: D, D-1, D-2, DM, DM-2, DM-2M, DM-5, DM1, DM2, DM3, DM4)
- Proton-K/Briz-M
- Proton-M
- Proton-M/Blok-D (w różnych wersjach: DM-2, DM-03)
- Proton-M/Briz-M
Podstawowe parametry techniczne
Wariant | Proton | Proton K | Proton M |
---|---|---|---|
Masa startowa | 585 t | 700 t | 702 t |
Udźwig na: niską orbitę okołoziemską orbitę geostacjonarną |
12 t |
20,7 t [2] 4,35 t |
22,0 t [3] 5,6 t |
Ciąg startowy | 8.844 kN | 9.500 kN | 9.800 kN |
Pierwszy start | 16 lipca 1965 | 10 marca 1967 | 7 kwietnia 2001 |
Ostatni start | 6 lipca 1966 | – | – |
Stopień | 1 | 2 | 3 | 4 (w wersji Briz-М) |
---|---|---|---|---|
Silniki | 6×RD-259 (Proton K) 6×RD-275 (Proton M) |
3×RD-0210, 1×RD-0211 | RD-0213 | 14D30, 4×11D458, 12×17D58E |
Ciąg, kN | 9.500 (Proton K) 9.800 (Proton M) |
2.300 | 583 + 4×31 | 19,62 + 4×0,396 + 12×0,0133 |
Masa z paliwem, t | 450,5 | 167,8 | 50,7 | 22,2 |
Masa bez paliwa, t | 31,1 | 11,7 | 4,2 | 2,4 |
Czas pracy, s | 120 | 206 | 238 |