Terra preta: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 19:54, 16 paź 2012

Plik:Terra Preta.jpg

Po lewej – żółta ziemia z terenów Amazonki, nazywana oxisol, po prawej – terra preta

Terra preta (z jęz. portugalskiego "czarna ziemia" lub terra preta do Indio, czyli "czarna ziemia Indian") – bardzo żyzna gleba ("tropikalny czarnoziem"), bogata w związki organiczne i próchnicę, pozostałość po prekolumbijskim rolnictwie w dorzeczu Amazonki^[1].

Geneza

Gęsta, bogata i gliniasta terra preta kontrastuje z resztą cienkich i ubogich ziem regionu. Wilgotny i gorący klimat Amazonii nie sprzyja gromadzeniu się materii organicznej, która bardzo szybko ulega rozkładowi, a znajdujące się w niej substancje odżywcze są natychmiast pobierane przez rośliny. W efekcie gleba jest kwaśna, uboga i zwykle ma żółtawą barwę. Po wykarczowaniu lasu szybko się wyjaławia i większość roślin uprawnych szybko na niej marnieje.

Pola terra preta w niektórych miejscach rozciągają się na wiele hektarów, więc od dawna zastanawiano się skąd ta żyzna i ciemna gleba się wzięła. Przypuszczano, że jest pochodzenia wulkanicznego lub że są to osady ze starych jezior lub pozostałości resztek roślinnych. W świetle najnowszych badań okazało się, że wytwarzali ją mieszkańcy tych terenów od kilku tysięcy lat, czyli Indianie okresu prekolumbijskiego. Kultury te, mieszkające na słabych rolniczo terenach, dzięki wytworzeniu własnych gleb, posiadały dość zaawansowane rolnictwo. Do wytworzenia terra preta używały nawozu zwierzęcego, resztek ryb, kości zwierzęcych i odpadów roślinnych – były to typowe składniki. Jednak kluczowym elementem terra preta, który nadaje jej ciemny kolor, jest węgiel drzewny^[2]. To on poprawia żyzność gleby i zapobiega wymywaniu z niej substancji odżywczych. Gleba okazała się tak stabilna i trwała, że wciąż istnieje, choć powstała przed setkami, a nawet tysiącami lat.

Długowieczność i żyzność tej gleby świadczy o tym, że ma ona wyjątkową zdolność do regeneracji. Trwają badania mające wykazać, jakie czynniki mają na to decydujący wpływ. Jednym z czynników jest niewątpliwie specyficzny skład zamieszkujących ją mikroorganizmów, które sprawiają, że wciąż akumuluje ona duże ilości substancji odżywczych.

↑ William I. Woods, Wenceslau G. Teixeira, Johannes Lehmann, Christoph Steiner, Antoinette M. G. A. WinklerPrins, Lilian Rebellato: Amazonian Dark Earths: Wim Sombroek's Vision. Springer Science+Business Media B.V., 2009. ISBN 978-1-4020-9030-1.
↑ John Kricher: Tropical Ecology. Princeton University Press, 2011, s. 476. ISBN 978-0-691-11513-9.

Linki zewnętrzne

Jimmy Mengel: Down and Dirty with Terra Preta. health.wealthwire.com. [dostęp 2012-10-16]. (ang.).
Juan Forero: Scientists find evidence discrediting theory Amazon was virtually unlivable. www.washingtonpost.com. [dostęp 2012-10-16]. (ang.).

[1] William I. Woods, Wenceslau G. Teixeira, Johannes Lehmann, Christoph Steiner, Antoinette M. G. A. WinklerPrins, Lilian Rebellato: Amazonian Dark Earths: Wim Sombroek's Vision. Springer Science+Business Media B.V., 2009. ISBN 978-1-4020-9030-1.

[2] John Kricher: Tropical Ecology. Princeton University Press, 2011, s. 476. ISBN 978-0-691-11513-9.

[1]

[2]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 [[Plik:Terra Preta.jpg|thumb|250px|Po lewej – żółta ziemia z terenów Amazonki, nazywana ''oxisol'', po prawej – ''terra preta'']]
-'''Terra preta''' (z [[język portugalski|jęz. portugalskiego]] "czarna ziemia" lub '''''terra preta do Indio''''', czyli "czarna ziemia Indian") – supergleba ("tropikalny [[czarnoziemy|czarnoziem]]"), bogata w [[związki organiczne]] i [[Próchnica (humus)|próchnicę]], jedna z ostatnich pozostałości po prekolumbijskim rolnictwie w [[Amazonia|dorzeczu Amazonki]]<ref>{{cytuj książkę | autor = William I. Woods, Wenceslau G. Teixeira, Johannes Lehmann, Christoph Steiner, Antoinette M. G. A. WinklerPrins, Lilian Rebellato | tytuł = Amazonian Dark Earths: Wim Sombroek's Vision | wydawca = Springer Science+Business Media B.V. | data = 2009 | isbn = 9781402090301}}</ref>.
+'''Terra preta''' (z [[język portugalski|jęz. portugalskiego]] "czarna ziemia" lub '''''terra preta do Indio''''', czyli "czarna ziemia Indian") – bardzo żyzna [[gleba]] ("tropikalny [[czarnoziemy|czarnoziem]]"), bogata w [[związki organiczne]] i [[Próchnica (humus)|próchnicę]], pozostałość po prekolumbijskim rolnictwie w [[Amazonia|dorzeczu Amazonki]]<ref>{{cytuj książkę | autor = William I. Woods, Wenceslau G. Teixeira, Johannes Lehmann, Christoph Steiner, Antoinette M. G. A. WinklerPrins, Lilian Rebellato | tytuł = Amazonian Dark Earths: Wim Sombroek's Vision | wydawca = Springer Science+Business Media B.V. | data = 2009 | isbn = 9781402090301}}</ref>.
 == Geneza ==
-Gęsta, bogata i gliniasta ''terra preta'' kontrastuje z resztą cienkich i ubogich ziem regionu. Wilgotny i gorący klimat Amazonii nie sprzyja gromadzeniu się materii organicznej, która bardzo szybko ulega rozkładowi, a znajdujące się w niej substancje odżywcze są natychmiast pobierane przez rośliny. W efekcie [[gleba]] jest kwaśna, uboga i zwykle ma żółtawą barwę. Po wykarczowaniu lasu szybko się wyjaławia i większość roślin uprawnych szybko na niej marnieje.
+Gęsta, bogata i gliniasta ''terra preta'' kontrastuje z resztą cienkich i ubogich ziem regionu. Wilgotny i gorący klimat Amazonii nie sprzyja gromadzeniu się materii organicznej, która bardzo szybko ulega rozkładowi, a znajdujące się w niej substancje odżywcze są natychmiast pobierane przez rośliny. W efekcie gleba jest kwaśna, uboga i zwykle ma żółtawą barwę. Po wykarczowaniu lasu szybko się wyjaławia i większość roślin uprawnych szybko na niej marnieje.
 Pola ''terra preta'' w niektórych miejscach rozciągają się na wiele hektarów, więc od dawna zastanawiano się skąd ta żyzna i ciemna gleba się wzięła. Przypuszczano, że jest pochodzenia wulkanicznego lub że są to osady ze starych jezior lub pozostałości resztek roślinnych. W świetle najnowszych badań okazało się, że wytwarzali ją mieszkańcy tych terenów od kilku tysięcy lat, czyli Indianie okresu prekolumbijskiego. Kultury te, mieszkające na słabych rolniczo terenach, dzięki wytworzeniu własnych gleb, posiadały dość zaawansowane rolnictwo. Do wytworzenia ''terra preta'' używały nawozu zwierzęcego, resztek ryb, kości zwierzęcych i odpadów roślinnych – były to typowe składniki. Jednak kluczowym elementem ''terra preta'', który nadaje jej ciemny kolor, jest [[węgiel drzewny]]<ref>{{cytuj książkę | autor = John Kricher | tytuł = Tropical Ecology | wydawca = Princeton University Press | data = 2011 | strony = 476 | isbn = 9780691115139}}</ref>. To on poprawia żyzność gleby i zapobiega wymywaniu z niej substancji odżywczych. Gleba okazała się tak stabilna i trwała, że wciąż istnieje, choć powstała przed setkami, a nawet tysiącami lat.