Błona komórkowa: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 02:23, 27 wrz 2016

Błona komórkowa^[a], błona cytoplazmatyczna^[b], błona plazmatyczna^[c], plazmolemma^[d], plazmolema^[e] (cytolemma, plasmolemma) – półprzepuszczalna błona biologiczna oddzielająca wnętrze komórki od świata zewnętrznego. Jest ona złożona z dwóch warstw fosfolipidów oraz białek, z których niektóre są luźno związane z powierzchnią błony (białka powierzchniowe), a inne przebijają błonę (białka przezbłonowe) lub są w niej mocno osadzone motywem białkowym lub niebiałkowym (białka błonowe).

Zazwyczaj inne białka występują po wewnętrznej, a inne po zewnętrznej stronie błony. Cząsteczki należące do błony mogą łatwo poruszać się wewnątrz swojej warstwy (dyfuzja lateralna, o ile nie są związane na przykład od wewnątrz z białkami cytoszkieletu), jednak napotykają duże trudności z przejściem do warstwy przeciwnej.

Podobna asymetria dotyczy także samej błony, która ma zazwyczaj odmienny skład (różne proporcje, ale i jakość) lipidowy w swojej monowarstwie wewnętrznej i zewnętrznej. Asymetria jakościowa rozmieszczenia lipidów może także dotyczyć płaszczyzny błony – w monowarstwach istnieją lokalne obszary o składzie odbiegającym od rozkładu przypadkowego, zwane tratwami lipidowymi. Są one bogatsze od sąsiednich obszarów monowarstwy w specyficzne lipidy, cholesterol lub białka. Lipidy znajdujące się w takich domenach mogą być poniżej temperatury głównego przejścia fazowego i nie mieć struktury ciekłokrystalicznej, co powoduje ich agregację. Funkcje tratw oraz sposoby ich powstawania w błonach nie są jeszcze dokładnie znane, ale nie wyklucza się ich interakcji i wpływania na aktywność białek błonowych lub udział w fuzjach błon.

Błony muszą dla swojego właściwego funkcjonowania zachować półpłynną konsystencję. Zarówno znaczne obniżenie jak i znaczne podwyższenie temperatury zmienia właściwości błony w stopniu, który może być dla komórki śmiertelny. Dlatego organizmy żyjące w różnych temperaturach mają różny skład błon komórkowych.

Różnice między błonami komórek archeonów a błonami komórek innych organizmów

U wszystkich organizmów, poza archeonami, fosfolipidy wchodzące w skład błony komórkowej składają się głównie z D-glicerolu połączonego wiązaniem estrowym z nierozgałęzionymi kwasami tłuszczowymi, które nie reagują między sobą. Organizmy żyjące w wysokich temperaturach mają też dużo cholesteroli w błonach komórkowych.

Fosfolipidy błon komórkowych archeonów składają się z L-glicerolu połączonego wiązaniem eterowym z łańcuchami powstałymi z izoprenu. Łańcuchy te mogą być rozgałęzione, mogą łączyć się ze sobą, mogą nawet łączyć się z fosfolipidami z przeciwnej warstwy błony. Te połączenia stabilizują błonę i umożliwiają niektórym archeonom życie w ekstremalnie wysokich temperaturach.

Funkcje błon

Chronią komórki przed działaniem czynników fizycznych i chemicznych, a także przed wnikaniem obcych organizmów, w szczególności chorobotwórczych.
Regulują transport wybranych substancji z i do komórki.
Reagują na bodźce chemiczne, termiczne i mechaniczne.
Pełnią także funkcje enzymatyczne, katalizując różne reakcje metaboliczne.
Utrzymują równowagę między ciśnieniem osmotycznym wewnątrz i na zewnątrz komórki.

↑ także membrana komórkowa
↑ także membrana cytoplazmatyczna
↑ także membrana plazmatyczna
↑ także plazmalemma
↑ także plazmalema

Linki zewnętrzne

Błony komórkowe

[1] także membrana komórkowa

[2] także membrana cytoplazmatyczna

[3] także membrana plazmatyczna

[4] także plazmalemma

[5] także plazmalema

[a]

[b]

[c]

[d]

[e]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
-[[Plik:Yeast membrane proteins.jpg|thumb|300px|Błona komórkowa [[drożdże|drożdży]] zwizualizowana w [[mikroskop fluorescencyjny|mikroskopii fluorescencyjnej]] poprzez [[białka błonowe]] wyposażone w markery [[fluorescencja|fluorescencyjne]] świecące na zielono i czerwono. Nałożenie tych dwóch barw daje na obrazie kolor żółty.]]
+[[Plik:Yeast membrane proteins.jpg|thumb|300px|Błona komórkowa [[drożdże|drożdży]] zwizualizowana w [[mikroskop fluorescencyjny|mikroskopii fluorescencyjnej]] poprzez [[białka błonowe]] wyposażone w markery [[fluorescencja|fluorescencyjne]] świecące na zielono i czerwono (nałożenie tych dwóch barw daje na obrazie kolor żółty)]]
-'''Błona komórkowa''', '''plazmolema''', '''plazmolemma''' (''cytolemma'', ''plasmolemma'') – [[membrana półprzepuszczalna|półprzepuszczalna]] [[błona biologiczna]] oddzielająca wnętrze [[Komórka|komórki]] od świata zewnętrznego. Jest ona złożona z dwóch warstw [[Fosfolipidy|fosfolipidów]] oraz [[białka|białek]], z których niektóre są luźno związane z powierzchnią błony ([[białka peryferyjne]]), a inne przebijają błonę lub są w niej mocno osadzone białkowym lub niebiałkowym motywem ([[białka błonowe]]).
+'''Błona komórkowa'''<ref group = uwaga>także '''membrana komórkowa'''</ref>, '''błona cytoplazmatyczna'''<ref group = uwaga>także '''membrana cytoplazmatyczna'''</ref>, '''błona plazmatyczna'''<ref group = uwaga>także '''membrana plazmatyczna'''</ref>, plazmolemma<ref group = uwaga>także plazmalemma</ref>, plazmolema<ref group = uwaga>także plazmalema</ref> (''cytolemma'', ''plasmolemma'') – [[membrana półprzepuszczalna|półprzepuszczalna]] [[błona biologiczna]] oddzielająca wnętrze komórki od świata zewnętrznego. Jest ona złożona z dwóch warstw [[Fosfolipidy|fosfolipidów]] oraz białek, z których niektóre są luźno związane z powierzchnią błony ([[białka powierzchniowe]]), a inne przebijają błonę ([[białko transbłonowe|białka przezbłonowe]]) lub są w niej mocno osadzone motywem białkowym lub niebiałkowym ([[białka błonowe]]).
-Zazwyczaj inne białka występują po wewnętrznej, a inne po zewnętrznej stronie błony. Cząsteczki należące do błony mogą z łatwością poruszać się wewnątrz swojej warstwy ([[dyfuzja]] lateralna, o ile nie są związane na przykład od wewnątrz z białkami [[cytoszkielet]]u), jednak napotykają duże trudności z przejściem do warstwy przeciwnej.
+Zazwyczaj inne białka występują po wewnętrznej, a inne po zewnętrznej stronie błony. Cząsteczki należące do błony mogą łatwo poruszać się wewnątrz swojej warstwy ([[dyfuzja]] lateralna, o ile nie są związane na przykład od&nbsp;wewnątrz z białkami [[cytoszkielet]]u), jednak napotykają duże trudności z przejściem do warstwy przeciwnej.
 Podobna asymetria dotyczy także samej błony, która ma zazwyczaj odmienny skład (różne proporcje, ale i jakość) [[Lipidy|lipidowy]] w swojej [[monowarstwa|monowarstwie]] wewnętrznej i zewnętrznej.
-Asymetria jakościowa rozmieszczenia lipidów może także dotyczyć płaszczyzny błony – w monowarstwach istnieją lokalne obszary o składzie odbiegającym od rozkładu przypadkowego. Są to tak zwane "[[Tratwa lipidowa|rafty]]". Są one bogatsze od sąsiednich obszarów monowarstwy w specyficzne lipidy, [[cholesterol]] czy białka. Lipidy znajdujące się w takich domenach mogą być poniżej temperatury głównego [[Przemiana fazowa|przejścia fazowego]] i nie mieć struktury [[ciekły kryształ|ciekłokrystalicznej]], co powoduje ich agregację. Funkcje "raftów" oraz sposoby ich powstawania w błonach nie są jeszcze dokładnie znane, ale nie wyklucza się ich interakcji i wpływania na aktywność [[Białka błonowe|białek błonowych]] czy udział w fuzjach błon.
+Asymetria jakościowa rozmieszczenia lipidów może także dotyczyć płaszczyzny błony – w monowarstwach istnieją lokalne obszary o składzie odbiegającym od rozkładu przypadkowego, zwane [[Tratwa lipidowa|tratwami lipidowymi]]. Są one bogatsze od sąsiednich obszarów monowarstwy w specyficzne lipidy, [[cholesterol]] lub białka. Lipidy znajdujące się w takich domenach mogą być poniżej temperatury głównego [[Przemiana fazowa|przejścia fazowego]] i nie mieć struktury [[ciekły kryształ|ciekłokrystalicznej]], co powoduje ich agregację. Funkcje tratw oraz sposoby ich powstawania w błonach nie są jeszcze dokładnie znane, ale nie wyklucza się ich interakcji i wpływania na aktywność [[Białka błonowe|białek błonowych]] lub udział w fuzjach błon.
 Błony muszą dla swojego właściwego funkcjonowania zachować półpłynną konsystencję. Zarówno znaczne obniżenie jak i znaczne podwyższenie temperatury zmienia właściwości błony w stopniu, który może być dla komórki śmiertelny. Dlatego organizmy żyjące w różnych temperaturach mają różny skład błon komórkowych.
+__notoc__
+== Różnice między błonami komórek archeonów a błonami komórek innych organizmów ==
+[[Plik:Cell membrane detailed diagram pl.svg|thumb|390px|Schemat organizacji błony komórkowej komórki zwierzęcej]]
+U wszystkich organizmów, poza [[Archeony|archeonami]], fosfolipidy wchodzące w skład błony komórkowej składają się głównie z [[Gliceryna|D-glicerolu]] połączonego [[Estry|wiązaniem estrowym]] z nierozgałęzionymi kwasami tłuszczowymi, które nie reagują między sobą. Organizmy żyjące w wysokich temperaturach mają też dużo [[cholesterol]]i w błonach komórkowych.
+Fosfolipidy błon komórkowych archeonów składają się z [[Gliceryna|L-glicerolu]] połączonego wiązaniem eterowym z łańcuchami powstałymi z [[izopren]]u. Łańcuchy te mogą być rozgałęzione, mogą łączyć się ze sobą, mogą nawet łączyć się z fosfolipidami z przeciwnej warstwy błony. Te połączenia stabilizują błonę i umożliwiają niektórym archeonom życie w ekstremalnie wysokich temperaturach.
-== Różnice między błonami komórek Archaea a błonami komórek innych organizmów ==
-[[Plik:Cell membrane detailed diagram pl.svg|thumb|400px|Schemat organizacji błony komórkowej komórki zwierzęcej]]
-U wszystkich organizmów poza [[Archeony|Archaea]], fosfolipidy wchodzące w skład błony komórkowej składają się głównie z [[Gliceryna|D-glicerolu]] połączonego [[Estry|wiązaniem estrowym]] z nierozgałęzionymi kwasami tłuszczowymi, które nie reagują między sobą. Organizmy żyjące w wysokich temperaturach mają też dużo [[cholesterol]]i w błonach komórkowych.
-Fosfolipidy błon komórkowych [[Archeony|Archaea]] składają się z [[Gliceryna|L-glicerolu]] połączonego wiązaniem eterowym z łańcuchami powstałymi z [[izopren]]u. Łańcuchy te mogą być rozgałęzione, mogą łączyć się ze sobą, mogą nawet łączyć się z fosfolipidami z przeciwnej warstwy błony. Te połączenia stabilizują błonę i umożliwiają niektórym Archaea życie w ekstremalnie wysokich temperaturach.
-{{clear}}
 == Funkcje błon ==
-* chronią komórki przed działaniem czynników fizycznych i chemicznych, a także przed wnikaniem obcych organizmów, w szczególności chorobotwórczych,
+* Chronią komórki przed działaniem czynników fizycznych i chemicznych, a także przed wnikaniem obcych organizmów, w szczególności chorobotwórczych.
-* regulują  transport wybranych substancji z i do komórki,
+* Regulują transport wybranych substancji z i do komórki.
-* reagują na bodźce chemiczne, termiczne i mechaniczne,
+* Reagują na bodźce chemiczne, termiczne i mechaniczne.
-* pełnią także funkcje enzymatyczne, katalizując różne reakcje metaboliczne,
+* Pełnią także funkcje enzymatyczne, katalizując różne reakcje metaboliczne.
-* utrzymują równowagę między ciśnieniem osmotycznym wewnątrz i na zewnątrz komórki.
+* Utrzymują równowagę między ciśnieniem osmotycznym wewnątrz i na zewnątrz komórki.
+{{commonscat|Cell membrane}}
+{{Uwagi}}
-== Zobacz też ==
-{{commonscat|Cell membrane}}
-* [[Białka błonowe|białko błonowe]]
 == Linki zewnętrzne ==