Mikroelementy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
m Poprawiam Szablon:Przypisy i dodaję nagłówek |
ujednoznacznienie, drobne merytoryczne, drobne redakcyjne, drobne techniczne Znacznik: Wycofane |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
Mikroelementy, zwane także pierwiastkami śladowymi, to substancje pochodzenia mineralnego, które występują w organizmie w bardzo małych ilościach. Są niezbędne do normalnego funkcjonowania organizmu. |
|||
'''Mikroelementy, mikroskładniki, pierwiastki śladowe''' – pierwiastki chemiczne występujące w bardzo małych (śladowych) ilościach w organizmach [[rośliny|roślinnych]] i [[zwierzęta|zwierzęcych]]. U ludzi zapotrzebowanie na te pierwiastki wynosi poniżej 100 mg na dobę{{r|harper}}. |
|||
Na ogół wpływają na funkcje metaboliczne, takie jak na przykład regulacja i konformacja struktur, takich jak hormony lub błony komórkowe. Biorą również udział w działaniach enzymatycznych. |
|||
Pojęcia mikroskładników lub mikronutrientów i pierwiastków śladowych nierzadko są rozróżniane ze względu na rozpiętość zawartości lub znaczenie biologiczne. Mikronutrienty wówczas oznaczają pierwiastki występujące w roślinach w niewielkich ilościach, ale niezbędne dla ich rozwoju, a pierwiastki śladowe wszystkie pierwiastki występujące w małych stężeniach, także nieaktywne biologicznie{{r|litynski}}. Z kolei w chemii wód podziemnych mikroelementy (pierwiastki rzadkie) to takie, które występują zwykle w ilości 0,01–10 mg/l (np. F, Al, Si, Li, B, P, Cu, Zn, Ti, V, As, Cr, Co, Ni, Ag, Sr, Ba, Pb), podczas gdy pierwiastki śladowe to pierwiastki występujące jeszcze rzadziej (np. Rb, Au, Hg){{r|mac}}. |
|||
Produkty z mikroelementamiMikroelementy biorą udział w funkcjach metabolicznych i enzymatycznych. Bez nich organizm nie mógłby optymalnie funkcjonować. |
|||
Niedobór lub nadmiar tych pierwiastków może prowadzić do zaburzeń [[fizjologia|fizjologicznych]]. Składniki mineralne są niezbędne w ustroju do celów budulcowych (szczególnie w tkance kostnej), wchodzą w skład: płynów ustrojowych, niektórych [[enzymy|enzymów]], związków wysokoenergetycznych itp. Wywierają również wpływ na regulację czynności narządowych i ogólnoustrojowych. |
|||
Przeczytaj także: Czy Twój metabolizm jest szybki czy wolny? |
|||
Mikroelementy: dlaczego są tak ważne? |
|||
Do mikroelementów w diecie człowieka zalicza się: [[jod]], [[żelazo]], [[fluor]], [[bor]], [[kobalt]], [[miedź]], [[chrom]], [[cynk]], [[mangan]], [[molibden]], [[selen]]{{r|harper}}. Lista mikroelementów u roślin może zależeć od ujęcia, ale zasadniczo obejmuje miedź, bor, mangan, cynk i molibden. Zazwyczaj obejmuje również żelazo (które często występuje w ilościach większych niż pozostałe mikroelementy, co zbliża je do makroelementów), a czasem też chlor, sód, krzem, kobalt i wanad. Czasem natomiast za mikroelementy uznaje się wszystkie znajdowane w roślinach pierwiastki (poza makroelementami). W zależności od czułości pomiaru taka lista objąć może praktycznie wszystkie występujące w naturze pierwiastki, które mogą mniej lub bardziej przypadkowo znaleźć się w organizmie, przez co zwykle ogranicza się ją do pierwiastków istotnych dla roślin, nawet jeśli ich rola jest słabo poznana{{r|farago}}. Mikroelementy, zarówno niezbędne do rozwoju (mikronutrienty), jak i pozostałe, występując w nadmiernych stężeniach mogą wywoływać skutki niepożądane{{r|litynski|farago}}. Niektóre pierwiastki są wyłącznie toksyczne (srebro, bizmut, kadm, rtęć, ołów, tal, tor, uran), inne są niezbędne, ale toksyczne w nadmiarze (np. chrom, kobalt, miedź, żelazo, molibden, nikiel, cyna, wolfram, cynk), a jeszcze inne są uznawane za w zasadzie nietoksyczne (np. mangan i wanad){{r|farago}}. |
|||
Jak już wspomnieliśmy, pierwiastki śladowe pełnią różne funkcje w organizmie. Oto niektóre z najważniejszych: |
|||
Wapń: wpływa na układ nerwowy, kości, zęby i krzepnięcie krwi. |
|||
Miedź: jest częścią tkanek ciała, takich jak wątroba, mózg, nerki i serce. |
|||
Fluor: jest częścią zębów. |
|||
Fosfor: bierze udział w tworzeniu białek. |
|||
Żelazo: integruje hemoglobinę. Bierze udział w oddychaniu komórkowym, utlenianiu glukozy, utlenianiu kwasów tłuszczowych i syntezie DNA. |
|||
Mangan: jest częścią niektórych enzymów. W przypadku niedoboru powoduje utratę wagi, zapalenie skóry i nudności. Uważa się, że uczestniczy w funkcjach seksualnych i rozrodczych. |
|||
Magnez: bierze udział w metabolizmie glukozy. |
|||
Potas: równowaga środowiska wewnętrznego. |
|||
Sód: równowaga środowiska wewnętrznego. |
|||
Jod: niezbędny do funkcjonowania tarczycy. |
|||
Cynk: wpływa na metabolizm białek i kwasów nukleinowych. Dlatego uważa się, że odgrywa bardzo ważną rolę podczas ciąży i rozwoju płodu. Promuje aktywność wielu enzymów. |
|||
Co się dzieje, gdy nam ich brakuje? |
|||
Istnieją mikroelementy, które są uważane za niezbędne, więc ich brak lub niedobór powoduje zmiany metaboliczne i fizjologiczne zwane chorobami niedoboru. Są również związane z chorobami metabolicznymi. |
|||
Kilka badań sugeruje, że niedobór żelaza jest jednym z najczęstszych aspektów niedożywienia na całym świecie. W krajach rozwijających się niedobór żelaza na ogół towarzyszy niedoborom innych mikroelementów, takich jak: cynk i jod, witaminy A, B12 i kwasu foliowego. |
|||
Przyczyny niedoboru żelaza |
|||
Oto niektóre z najczęstszych przyczyn niedoboru żelaza: |
|||
Dieta o obniżonej zawartości żelaza: złe odżywianie, chroniczny alkoholizm, zmniejszone spożycie białka zwierzęcego i witaminy C. |
|||
Sytuacje, w których potrzebujmy większych ilości żelaza: między innymi ciąża, operacja, miesiączka, dzieciństwo i okres dojrzewania, krwawienie z przewodu pokarmowego, choroba nerek. |
|||
Niewystarczające wchłanianie z przewodu pokarmowego: mogą wystąpić zakłócenie wchłaniania w przypadku niektórych pokarmów lub leków. |
|||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
Wersja z 18:13, 9 lut 2021
Mikroelementy, zwane także pierwiastkami śladowymi, to substancje pochodzenia mineralnego, które występują w organizmie w bardzo małych ilościach. Są niezbędne do normalnego funkcjonowania organizmu.
Na ogół wpływają na funkcje metaboliczne, takie jak na przykład regulacja i konformacja struktur, takich jak hormony lub błony komórkowe. Biorą również udział w działaniach enzymatycznych.
Produkty z mikroelementamiMikroelementy biorą udział w funkcjach metabolicznych i enzymatycznych. Bez nich organizm nie mógłby optymalnie funkcjonować. Przeczytaj także: Czy Twój metabolizm jest szybki czy wolny?
Mikroelementy: dlaczego są tak ważne? Jak już wspomnieliśmy, pierwiastki śladowe pełnią różne funkcje w organizmie. Oto niektóre z najważniejszych:
Wapń: wpływa na układ nerwowy, kości, zęby i krzepnięcie krwi. Miedź: jest częścią tkanek ciała, takich jak wątroba, mózg, nerki i serce. Fluor: jest częścią zębów. Fosfor: bierze udział w tworzeniu białek. Żelazo: integruje hemoglobinę. Bierze udział w oddychaniu komórkowym, utlenianiu glukozy, utlenianiu kwasów tłuszczowych i syntezie DNA. Mangan: jest częścią niektórych enzymów. W przypadku niedoboru powoduje utratę wagi, zapalenie skóry i nudności. Uważa się, że uczestniczy w funkcjach seksualnych i rozrodczych. Magnez: bierze udział w metabolizmie glukozy. Potas: równowaga środowiska wewnętrznego. Sód: równowaga środowiska wewnętrznego. Jod: niezbędny do funkcjonowania tarczycy. Cynk: wpływa na metabolizm białek i kwasów nukleinowych. Dlatego uważa się, że odgrywa bardzo ważną rolę podczas ciąży i rozwoju płodu. Promuje aktywność wielu enzymów. Co się dzieje, gdy nam ich brakuje? Istnieją mikroelementy, które są uważane za niezbędne, więc ich brak lub niedobór powoduje zmiany metaboliczne i fizjologiczne zwane chorobami niedoboru. Są również związane z chorobami metabolicznymi.
Kilka badań sugeruje, że niedobór żelaza jest jednym z najczęstszych aspektów niedożywienia na całym świecie. W krajach rozwijających się niedobór żelaza na ogół towarzyszy niedoborom innych mikroelementów, takich jak: cynk i jod, witaminy A, B12 i kwasu foliowego.
Przyczyny niedoboru żelaza Oto niektóre z najczęstszych przyczyn niedoboru żelaza:
Dieta o obniżonej zawartości żelaza: złe odżywianie, chroniczny alkoholizm, zmniejszone spożycie białka zwierzęcego i witaminy C. Sytuacje, w których potrzebujmy większych ilości żelaza: między innymi ciąża, operacja, miesiączka, dzieciństwo i okres dojrzewania, krwawienie z przewodu pokarmowego, choroba nerek. Niewystarczające wchłanianie z przewodu pokarmowego: mogą wystąpić zakłócenie wchłaniania w przypadku niektórych pokarmów lub leków.
Zobacz też
Przypisy
<ref> o nazwie „farago”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.Błąd w przypisach: Znacznik
<ref> o nazwie „harper”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.Błąd w przypisach: Znacznik
<ref> o nazwie „litynski”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.Błąd w przypisach: Znacznik
<ref> o nazwie „mac”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.