Skały okruchowe: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja nieprzejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 13:24, 30 lip 2007

Skały okruchowe, skały klastyczne – odmiana skał osadowych. W ich składzie dominuje materiał allogeniczny.

Nagromadzenie materiału okruchowego (okruchów skalnych, ziarn) prowadzi do powstania skały okruchowej luźnej. Jeśli materiał ten w wyniku działania diagenezy i lityfikacji zostanie scementowany, to powstaje skała okruchowa zwięzła.

Własności skał okruchowych

Charakter spoiwa: Skała okruchowa zwięzła składa się z 2 składników: ziaren i spoiwa (lepiszcza). Ze względu na charakter spoiwa wyróżnia się:

spoiwo właściwe – strącone chemicznie w przestrzeniach między ziarnowych,
spoiwo detrytyczne – mające charakter masy wypełniającej (matrix), która jest złożona z drobnoziarnistego materiału,
spoiwo chemiczno-detrytyczne – w chemicznym spoiwie znajduje się pewna ilość materiału detrytycznego, nazywanego matriks.

Struktura skał okruchowych oznacza rozmiary (frakcję) materiału okruchowego. Wyróżnia się następujące struktury skał okruchowych (klastycznych):

psefitowa, czyli żwirowa – ziarna powyżej 2 mm,
psamitowa, czyli piaskowa – ziarna od 2 do 0,1 mm,
aleurytowa, czyli mułowa – ziarna od 0,1 do 0,01 mm,
pelitowa, czyli iłowa – ziarna poniżej 0,01 mm.

Mówi się, że skała jest dobrze wyselekcjonowana pod względem frakcji, gdy składa się z okruchów lub ziaren jednej wielkości. Do skał zbudowanych z kilku frakcji należą gliny lodowcowe i tillity.

Stopień obtoczenia okruchów określa się zazwyczaj w skali czterostopniowej przez porównanie badanych ziaren i okruchów do ziaren wzorcowych. Stopnie obtoczenia:

okruchy kanciaste,
okruchy słabo obtoczone,
okruchy obtoczone,
okruchy dobrze obtoczone.

Powierzchnia skał może być: gładka, chropowata, matowa lub błyszcząca. Większe okruchy mogą być podziurawione przez skałotocze (małż, Gastrochaena sp.)

Tekstura

w skale okruchowej jest to sposób rozmieszczenia i ułożenia składników
w skałach zwięzłych jest to wzajemny stosunek ilościowy składników okruchowych i spoiwa oraz stopień wypełnienia przez nie przestrzeni w skale.

Rozmieszczenie składników może być:

bezładne,
uporządkowane.

Przegląd skał okruchowych

Klasyfikacja skał osadowych opiera się na ich strukturze, w związku z tym wydziela się cztery kategorie tych skał odpowiadające kolejnym frakcjom:

psefity (struktura psefitowa, czyli żwirowa) – gruz skalny, brekcja, żwir, zlepieniec (konglomerat);
psamity (struktura psamitowa, czyli piaskowa) – piaski, piaskowce, kwarcyty;
aleuryty (struktura aleurytowa, czyli mułowa) – muły, mułowce, less;
pelity (struktura pelitowa, czyli iłowa) – lateryt, boksyt, terra rossa, glinki ogniotrwałe, bentonit, iły, ił pstry, ił warwowy, iłowiec, iłołupek (łupek ilasty), glina lodowcowa.

@@ Linia 9: / Linia 9: @@
 '''Charakter spoiwa''': Skała okruchowa zwięzła składa się z 2 składników: ziaren i spoiwa (lepiszcza). Ze względu na charakter spoiwa wyróżnia się:
 *spoiwo właściwe – strącone chemicznie w przestrzeniach między ziarnowych,
-*spoiwo detrytyczne – mające charakter masy wypełniającej, która jest złożona z drobnoziarnistego materiału,
+*spoiwo detrytyczne – mające charakter masy wypełniającej ([[matrix (geologia)|matrix]]), która jest złożona z drobnoziarnistego materiału,
 *spoiwo chemiczno-detrytyczne – w chemicznym spoiwie znajduje się pewna ilość materiału detrytycznego, nazywanego matriks.
-'''Struktura skał okruchowych''' oznacza rozmiary ([[frakcja (budownictwo)|frakcję]]) materiału okruchowego. Wyróżnia się nast. struktury skał okruchowych (klastycznych):
+'''Struktura skał okruchowych''' oznacza rozmiary ([[frakcja (budownictwo)|frakcję]]) materiału okruchowego. Wyróżnia się następujące struktury skał okruchowych (klastycznych):
 *psefitowa, czyli żwirowa – ziarna powyżej 2 mm,
-*psamitowa, czyli piaskowa – ziarna od 2 do 01 mm,
+*psamitowa, czyli piaskowa – ziarna od 2 do 0,1 mm,
 *aleurytowa, czyli mułowa – ziarna od 0,1 do 0,01 mm,
 *pelitowa, czyli iłowa – ziarna poniżej 0,01 mm.
-Mówi się, że skała jest dobrze wyselekcjonowana pod względem frakcji, gdy składa się z okruchów lub ziaren jednej wielkości.
+Mówi się, że skała jest dobrze wyselekcjonowana pod względem frakcji, gdy składa się z okruchów lub ziaren jednej wielkości. Do skał zbudowanych z kilku frakcji należą gliny lodowcowe i [[tillit]]y.
 '''Stopień obtoczenia okruchów''' określa się zazwyczaj w skali czterostopniowej przez porównanie badanych ziaren i okruchów do ziaren wzorcowych. Stopnie obtoczenia:
@@ Linia 38: / Linia 38: @@
 ==Przegląd skał okruchowych==
 Klasyfikacja skał osadowych opiera się na ich  strukturze, w związku z tym wydziela się cztery kategorie tych skał odpowiadające kolejnym frakcjom:
-*psefity (struktura psefitowa, czyli żwirowa) –  [[gruz skalny]], [[brekcja]] , [[żwir]], [[zlepieniec]] ([[konglomerat]]);
+*psefity (struktura psefitowa, czyli żwirowa) –  [[gruz skalny]], [[brekcja]], [[żwir]], [[zlepieniec]] ([[konglomerat]]);
 *psamity (struktura psamitowa, czyli piaskowa) – [[piaski]], [[piaskowce]], [[kwarcyt]]y;
 *aleuryty (struktura aleurytowa, czyli mułowa) – [[muł (geologia)|muł]]y, [[mułowiec|mułowce]], [[less]];