Kutry torpedowe projektu 183

Kutry projektu 183

Kraj budowy	ZSRR
Użytkownicy	Chiny, Egipt, Korea Północna, Polska, Pakistan, Syria, ZSRR
Wejście do służby	1952
Zbudowane okręty	ok 600
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	ok 60 t
Długość	25,5 m
Szerokość	6,1 m
Zanurzenie	1,3 m
Napęd	4 silniki M-50 o mocy 1200 KM każdy
Prędkość	ok 40 węzłów
Załoga	od 14 do 27
Uzbrojenie	Pr. 183: 2 wyrzutnie torped kaliber 533 mm, 4 działka plot 25 mm 2M-3M (2xII) Pr. 183R: 2 pociski rakietowe P-15, 2 działka plot 25 mm 2M-3M (1xII)

{{Typ okrętu infobox}} Nieoczekiwana grafika: "grafika".

Kutry projektu 183 - sowieckie kutry torpedowe, następnie rakietowe, opracowane na początku lat pięćdziesiątych XX wieku. Projekt kutrów torpedowych (183) otrzymał nazwę kodową Bolszewik, a w kodzie NATO: P-6. Kutry rakietowe znane były pod oznaczeniem projektu 183R, a w kodzie NATO: Komar. Łącznie zbudowano ponad 600 okrętów tego typu. Około 400 jednostek trafiło do Marynarki Wojennej ZSRR, pozostałe przekazano do marynarek wojennych krajów sojuszniczych, w tym 19 do Polski.

Historia

W 1946 w ZSRR rozpoczęły się prace nad nowym typem kutrów torpedowych, który miałby zastąpić jednostki używane podczas II wojny światowej. Nowe okręty miały charakteryzować się lepszą dzielnością morską, a przy ich projektowaniu wykorzystano doświadczenia zdobyte przy eksploatacji wcześniejszych typów kutrów torpedowych. Jednostkę prototypową zbudowaną w leningradzkiej stoczni przekazano do testów w listopadzie 1949. Po wprowadzeniu drobnych zmian projekt został zatwierdzony do produkcji seryjnej, która rozpoczęła się w 1952.

W 1957 rozpoczęła się produkcja seryjna wersji 183R przystosowanej do odpalania przeciwokrętowych pocisków rakietowych P-15.

Opis

Okręty posiadały kadłub o konstrukcji drewnianej z niewielką nadbudówką na śródokręciu. W wersji kutrów torpedowych przed nadbudówką i na rufie zamontowano podstawy pod zdwojone działka kaliber 25 mm. Po bokach nadbudówki zostały zamontowane pojedyncze wyrzutnie torped. W wersji kutrów rakietowych pozostawiono dziobowe działka. Kadłub tej wersji otrzymał zabezpieczenie chroniące przed działaniem gazów wylotowych startujących pocisków przeciwokrętowych.

Wersje

• 183 - podstawowa wersja produkcyjna kutrów torpedowych wyposażona w dwie wyrzutnie torped kaliber 533 mm, 2 działka 25 mm, napędzana 4 silnikami M-50
• 183TK - zmodernizowana wersja kutra torpedowego, w którym oprócz 4 silników wysokoprężnych zastosowano także turbinę gazową - zbudowano 25 jednostek
• 183R - kutry rakietowe wyposażone w 2 wyrzutnie pocisków przeciwokrętowych P-15. W latach 1959 - 1965 zbudowano 110 okrętów tego typu. Cztery miesiące po zakończeniu wojny sześciodniowej, 21 października 1967, egipskie kutry rakietowe tego typu zatopiły izraelski niszczyciel "Ejlat" czterema pociskami Styx (P-15) w wyniku czego zginęło 47 izraelskich marynarzy. Było to pierwsze w historii skuteczne użycie pocisku klasy woda - woda.
• 183C - kuter cel, zbudowano 60 jednostek tego typu
• 199 - wersja ZOP uzbrojona w bomby głębinowe, w latach 1956-1958 zbudowano 60 jednostek tego typu.

Użytkownicy

• NRD - 27 kutrów torpedowych od 1957 roku, wycofane pod koniec lat 60. Jeden zatonął w kolizji w 1968. Trzy sprzedano w połowie lat 70. do Tanzanii.

Bibliografia

• Leszek Komuda, Mały okręt rakietowy, Typy Broni i Uzbrojenia nr 27, 1974
• Robert Rochowicz, Kutry projektu 183, Morza Statki i Okręty nr 2/1999, ISSN1426-529X