Ciek: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
nie ma cieków wodnych. |
|||
Linia 53: | Linia 53: | ||
* {{cytuj książkę| imię = Andrzej| nazwisko = Byczkowski| tytuł= Hydrologia Tom II| wydawca= Wydawnictwo SGGW| miejsce= Warszawa| rok = 1999}} |
* {{cytuj książkę| imię = Andrzej| nazwisko = Byczkowski| tytuł= Hydrologia Tom II| wydawca= Wydawnictwo SGGW| miejsce= Warszawa| rok = 1999}} |
||
[[Kategoria:Potamologia]] |
[[Kategoria:Potamologia]] |
||
[[bo:རྒྱུག་ཆུ།]] |
|||
[[br:Dourredenn]] |
|||
[[ca:Curs d'aigua]] |
|||
[[cs:Vodní tok]] |
|||
[[da:Vandløb]] |
|||
[[de:Wasserlauf]] |
|||
[[et:Vooluveekogu]] |
|||
[[en:Watercourse]] |
|||
[[es:Curso de agua]] |
|||
[[fr:Cours d'eau]] |
|||
[[gl:Curso de auga]] |
|||
[[krc:Баргъан суу]] |
|||
[[pt:Curso de água]] |
|||
[[ro:Apă curgătoare]] |
|||
[[ru:Водоток]] |
|||
[[sk:Vodný tok]] |
|||
[[sl:Vodotok]] |
|||
[[uk:Водотік]] |
|||
[[wa:Corante aiwe]] |
|||
[[zh:流水]] |
Wersja z 18:08, 12 mar 2013
Ciek – ogólne określenie wszelkiego rodzaju wód powierzchniowych liniowych, płynących pod wpływem siły ciężkości, płynące stale lub w ciągu dłuższych okresów w wyżłobionych przez siebie łożyskach otwartych. Pojęcie cieku należy łączyć z płynącą wodą i korytem przez nią wyżłobionym.
Elementy charakteryzujące ciek: długość cieku, brzeg lewy cieku, brzeg prawy cieku, brzeg wklęsły, brzeg wypukły, nurt cieku, linia nurtu cieku, bezwzględny spadek cieku, spadek względny cieku.
Kształtowanie się cieku i doliny cieku: Wiele cieków ma swój początek w dawnych wiekach, które powstały w wyniku działania sił górotwórczych. Przez wiele epok geologicznych sieć wodna ulegała i ulega w dalszym ciągu przekształceniom, głównie w wyniku procesów erozyjnych i akumulacyjnych. Polegają one na wymywaniu, żłobieniu gleby, dna brzegów i przenoszeniu materiału (rumowiska) i akumulowaniu (gromadzeniu) go w niższych partiach cieku i doliny.
Ze względu na sposób niszczącego działania cieku wyróżniamy erozje:
- erozja denna - pogłębianie koryta rzeki wskutek wynoszenia przez prąd materiału skalnego
- erozja wsteczna - erozja wywołująca cofanie się źródeł i wodospadów. Powoduje ona rozcięcie działów wodnych i kaptaż rzeki (przeciągnięcie rzeki, zdobywanie przez rzekę lub potok górnej części dorzecza innego cieku położonego z przeciwnej strony działu wodnego)
- erozja boczna - podmywanie i podcinanie brzegów przez meandrującą rzekę
- erozja powierzchniowa - zmywy w czasie ulewnych deszczów spłukujące ze zboczy materiał na dużych powierzchniach (przeciwieństwo erozji liniowej)
- erozja linijna (liniowa) - wypłukiwanie materiału skalnego przez strumienie wody płynącej stale lub okresowo (po ulewnych deszczach) wzdłuż podłużnych zagłębień terenowych o nachylonym dnie (erozja rzeczna, erozja wąwozowa)
Ze względu na wielkość oraz pochodzenie można wyróżnić cieki:
W Polsce wprowadzono podział na[1]:
- cieki górskie o spadku powyżej 5‰
- cieki wyżynne o spadku 1–5‰
- cieki nizinne o spadku poniżej 0,5‰.
Cieki mogą prowadzić wodę okresowo lub stale. W związku z tym wyróżnia się cieki:
- epizodyczne - woda spływa z nich powierzchniowo lub podpowierzchniowo, jedynie bezpośrednio po opadach lub roztopach;
- okresowe - zasilane mogą być ponadto wodami podziemnymi, pochodzącymi z tych samych opadów bądź roztopów. Wody te szybko się wyczerpują i przestają zasilać ciek;
- stałe - prowadzą wodę przez cały rok i tylko w wyjątkowych przypadkach mniejsze z nich mogą całkowicie wysychać. W zależności od swej wielkości noszą nazwy strug, strumieni, potoków i rzek.
Zobacz też
- ↑ Mieczysław Klimaszewski: Geomorfologia. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2003, s. 90. ISBN 83-01-13951-X.
Bibliografia
- Czesław Król: Hydrologia. Warszawa: PWRiL, 1981. ISBN 83-09-00409-5.
- J. David Allan: Ekologia wód płynących. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998. ISBN 83-01-12535-7.
- Andrzej Byczkowski: Hydrologia Tom II. Warszawa: Wydawnictwo SGGW, 1999.