Nasciturus

Nasciturus (łac. „mający się urodzić”) – termin pochodzący z prawa rzymskiego oznaczający dziecko poczęte, ale jeszcze nie urodzone.

W prawie rzymskim

W prawie rzymskim w jego przypadku stosowano fikcję prawną, według której miał warunkową zdolność prawną, tzn. mógł być podmiotem praw i obowiązków, jednocześnie sam nie mogąc dokonywać czynności prawnych. To wszystko jednakże pod warunkiem, że urodził się żywy. Ochrona dziecka poczętego a nienarodzonego miała i ma zastosowanie głównie w prawie spadkowym, gdzie dziecko takie może dziedziczyć. Zastosowanie ma tu paremia: nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius agitur – „dziecko poczęte uważa się za już narodzone, o ile chodzi o jego korzyści”.

Dla ochrony jego praw można było powołać specjalnego kuratora, tzw. kuratora łona (łac. curator ventris).

W prawie obecnie obowiązującym

W prawie polskim instytucję nasciturusa przewiduje w szczególności prawo spadkowe, art. 927. § 2. k.c.: (...) dziecko w chwili otwarcia spadku już poczęte może być spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe – jest to instytucja nasciturusa funkcjonująca tak samo jak w prawie rzymskim.

W prawie międzynarodowym o nabywaniu praw przez dziecko poczęte, lecz nienarodzone, rozstrzyga prawo właściwe dla praw i obowiązków, o których nabycie chodzi.

Kwestia wyjątku

Kwestia tego, czy nasciturus jest wyjątkiem od ogólnie przyjętej zasady, że każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną (art. 8 § 1 k.c.), czy nie, jest dyskusyjna: niektórzy przedstawiciele doktryny twierdzą, że nie jest to wyjątek z uwagi na fakt, że nasciturus musi urodzić się żywy, aby można było zastosować skuteczną fikcję prawną.

Bibliografia

• Marek Kuryłowicz, Adam Wiliński: Rzymskie prawo prywatne. Warszawa: Wolters Kluwer, 2008, s. 84–85. ISBN 978-83-7601-073-1.