Sęp płowy: Różnice pomiędzy wersjami

Sęp płowy
	Gyps fulvus
	(Hablizl, 1783)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	neognatyczne
Rząd	szponiaste
Rodzina	jastrzębiowate
Podrodzina	jastrzębie
Plemię	Gypini
Rodzaj	Gyps
Gatunek	sęp płowy
Synonimy
	Vultur fulvus Hablizl, 1783;
	Vultur fulvus Hablizl, 1783;
Podgatunki
	G. fulvus fulvus (Hablizl, 1783); G. fulvus fulvescens Hume, 1869;
	G. fulvus fulvus (Hablizl, 1783); G. fulvus fulvescens Hume, 1869;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

[wersja nieprzejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 02:06, 6 sty 2015

Sęp płowy (Gyps fulvus) – gatunek dużego ptaka padlinożernego z rodziny jastrzębiowatych.

Występowanie

Zamieszkuje w zależności od podgatunku:

Gyps fulvus fulvus – góry suchej południowej Europy - Maghrebu, Półwyspu Iberyjskiego, Bałkanów, południowowo-zachodniej Azji - Azji Mniejszej, Bliskiego Wschodu, Półwyspu Arabskiego i Iranu do wysokości 2800 m n.p.m. Lęgnie się też w północnej Afryce. Koczujące sępy mogą pojawiać się jednak z dala od terenów regularnego występowania.

W Polsce dawniej prawdopodobnie lokalnie lęgowy (ostatni zanotowany lęg w Pieninach w 1914 roku, nie jest to jednak niezbicie potwierdzona informacja), obecnie sporadycznie zalatujący^[4]. Niegdyś, do początku XX wieku lęgi wyprowadzał w Tatrach i Pieninach. To największy drapieżny ptak jakiego można spotkać w kraju, choć pojawia się nieregularnie i skrajnie nielicznie. Do tej pory odnotowano 59 stwierdzeń, w tym 14 pochodzi już z XXI wieku. Widywano pojedyncze osobniki i grupy złożone z 2-3 ptaków (choć dawniej nawet dochodzące do 18 os.). Sępy pojawiały się prawie w każdym miesiącu (zwłaszcza w czerwcu), oprócz stycznia i listopada. 5 sępów posiadało obrączki ornitologiczne, dzięki czemu wiadomo, że pochodziły z Francji, Chorwacji i Szwajcarii. W trakcie pojawów szybowały nad terenami otwartymi lub nawet miastami - Opolem i Zakopanem. W 2007 roku wyjątkowo jeden osobnik dłużej przebywał na składowisku odpadów pod Brzegiem na Opolszczyźnie^[5].

Gyps fulvus fulvescens – góry Afganistanu, Pakistanu i północnych oraz środkowych Indii.

Charakterystyka

Cechy gatunku

Brak dymorfizmu płciowego. Naga głowa i wygięta szyja, popielate nieraz pokryte rzadkim miękkim puchem, poniżej kryza z jasnych piór. Wierzch ciała szarorudy, spód jaśniejszy. Lotki i sterówki czarne. Dziób i nogi sinoniebieskie. U osobników młodocianych brak kryzy, którą zastępują pojedyncze sterczące szare pióra. Szybuje na skrzydłach uniesionych w kształcie litery V. Zarówno w tym locie, jak i ślizgowym, wykorzystują wznoszące prądy powietrza. W locie można podziwiać jego długie i szerokie skrzydła o wybrzuszonej tylnej krawędzi z rozczapierzonymi (palczastymi) lotkami pierwszorzędowymi i krótki, zaokrąglony ogon. Może żyć ponad 40 lat.
Sep gdy zleci na ziemię porusza się po niej skacząc lub krocząc. Natomiast by wznieść się w powietrze potrzebuje rozpędu.

Wymiary średnie

Wielkością przewyższa wszystkie lęgowe ptaki szponiaste Polski, w tym orła przedniego.

dł. ciała 93-122 cm^[6]
rozpiętość skrzydeł ok. 230–280 cm^[6]
masa ciała 6.2-11.3 kg

Biotop

Góry i wyżyny. Tam, na skalnych ścianach znajdują się noclegowiska i lęgowiska sępów płowych. Z nich codziennie wyruszają na żerowiska.

Okres lęgowy

Toki

Jako ptak monogamiczny tworzy pary, które są sobie wierne przez całe życie. Początek toków ma już miejsce pod koniec jesieni.

Gniazdo

Na skalnej półce, w niszy, wychodni skalnej, jaskiniach, często w niewielkiej, luźnej kolonii złożonej z 10 - 20 par lęgowych. Partnerzy znoszą gałęzie na gniazdo, a potem wspólnie opiekują się potomstwem.

Jaja

Jeden lęg w roku, w zniesieniu jedno jajo składane w lutym lub marcu.

Wysiadywanie

Jajo wysiadywane jest przez okres 48 do 52 dni^[7] na zmianę przez oboje rodziców. Partnerzy po wykluciu razem karmią swoje jedyne pisklę w gnieździe. Pisklęta opuszczają gniazdo po około 3 miesiącach.

Pożywienie

Głównie padlina, którą sęp wypatruje z powietrza. Ten wyspecjalizowany padlinożerca najczęściej wypatruje świeżo padłych średnich lub dużych ssaków. Za jedzeniem może oddalić się na dużą odległość od swego gniazda. Z padłej zwierzyny, w przeciwieństwie do orłosępów, wyjadają tylko wnętrzności i mięso.

Silny dziób i wydłużona szyja ptaka pozwala mu na dostanie się do wnętrzności padłych ofiar. W czasie wspólnego żerowania obowiązuje wśród sępów płowych hierarchia. Łapczywość niektórych osobników może być tak duża, że niektóry po zjedzeniu zbyt obfitej porcji pokarmu muszą go częściowo zwracać, bo nie są w stanie wzbić się do lotu.

Utrudniony dostęp do padliny i ostra rywalizacja o nią powodują, że sępy płowe żyjące na obszarze Hiszpanii i południowej Francji często polują na żywą zdobycz, w tym na zwierzęta gospodarskie; np. w północnej Hiszpanii w latach 2006–2010 zgłoszono 1165 przypadków zabicia zwierząt gospodarskich przez sępy płowe^[8].

Ochrona

Objęty ochroną gatunkową ścisłą^[9]. W Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt figuruje jako wymarły ptak lęgowy.

Zobacz też

ptaki Polski

↑ Gyps fulvus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Eurasian Griffon (Gyps fulvus). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2 stycznia 2011]. (ang.).
↑ Gyps fulvus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 211. ISBN 83-919626-1-X.
↑ Michał Radziszewski: Ptaki Polski. Warszawa: Carta Blanca, 2011.
↑ ^a ^b P. Sterry, A. Cleave, A. Clements, P. Goodfellow: Ptaki Europy: przewodnik ilustrowany. Warszawa: Horyzont, 2002, s. 98. ISBN 83-7311-341-X.
↑ E. Keller, prof. dr. J. H. Reichholf, G. Steinbach i inni: Leksykon zwierząt: Ptaki. Cz. 1. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 143. ISBN 83-7227-891-1.
↑ Antoni Margalida, David Campión i José A. Donázar. Scavenger turned predator: European vultures' altered behaviour. „Nature”. 480, s. 457, 2011. DOI: 10.1038/480457b. (ang.).
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 220, poz. 2237)

{{Przypisy}} Nieprawidłowe pola: przypisy.

Bibliografia

Klaus Richarz: Ptaki - Przewodnik. Warszawa: MUZA, 2009. ISBN 978-83-7495-018-3.
Tajemnice zwierząt: Ptaki drapieżne Europy. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1991. ISBN 83-7023-149-7.

[itis-1] Gyps fulvus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[ibc-2] Eurasian Griffon (Gyps fulvus). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2 stycznia 2011]. (ang.).

[iucn-3] Gyps fulvus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[4] Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 211. ISBN 83-919626-1-X.

[5] Michał Radziszewski: Ptaki Polski. Warszawa: Carta Blanca, 2011.

[sterry-6] P. Sterry, A. Cleave, A. Clements, P. Goodfellow: Ptaki Europy: przewodnik ilustrowany. Warszawa: Horyzont, 2002, s. 98. ISBN 83-7311-341-X.

[lz-7] E. Keller, prof. dr. J. H. Reichholf, G. Steinbach i inni: Leksykon zwierząt: Ptaki. Cz. 1. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 143. ISBN 83-7227-891-1.

[Nature-8] Antoni Margalida, David Campión i José A. Donázar. Scavenger turned predator: European vultures' altered behaviour. „Nature”. 480, s. 457, 2011. DOI: 10.1038/480457b. (ang.).

[9] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 220, poz. 2237)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

@@ Linia 46: / Linia 46: @@
 ===Wymiary średnie===
 Wielkością przewyższa wszystkie lęgowe ptaki szponiaste Polski, w tym orła przedniego.
-:dł. ciała 95-105 cm{{r|sterry}}<br />rozpiętość skrzydeł ok. 260–280 cm{{r|sterry}}<br />masa ciała ok. 7 kg
+:dł. ciała 93-122 cm{{r|sterry}}<br />rozpiętość skrzydeł ok. 230–280 cm{{r|sterry}}<br />masa ciała 6.2-11.3 kg
 ==[[Biotop]]==
 [[Góra|Góry]] i [[Wyżyna|wyżyny]]. Tam, na skalnych ścianach znajdują się noclegowiska i lęgowiska sępów płowych. Z nich codziennie wyruszają na żerowiska.