Wikipedysta:Mafo/brudnopis: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Mafo (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
20 476 edycji
Nie podano opisu zmian
Znacznik: Edytor kodu źródłowego 2017
Mafo (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
20 476 edycji
Nie podano opisu zmian
Linia 88: Linia 88:
|}
|}
Najpopularniejszą klasyfikacją stosowaną w polskiej literaturze jest ta opracowana przez Bruna Amable’a, czyli na systemy: anglosaski, socjaldemokratyczny, kontynentalny, śródziemnomorski oraz azjatycki. Magdalena Zielenkiewicz, na podstawie najczęściej stosowanych klasyfikacji w polskiej literaturze, scharakteryzowała kilka wybranych systemów kapitalistycznych<ref name=":0" />:
Najpopularniejszą klasyfikacją stosowaną w polskiej literaturze jest ta opracowana przez Bruna Amable’a, czyli na systemy: anglosaski, socjaldemokratyczny, kontynentalny, śródziemnomorski oraz azjatycki. Magdalena Zielenkiewicz, na podstawie najczęściej stosowanych klasyfikacji w polskiej literaturze, scharakteryzowała kilka wybranych systemów kapitalistycznych<ref name=":0" />:

* Kapitalizm anglosaski (rynkowy, liberalny): państwo jako strażnik ładu, ograniczony interwencjonizm, dominacja podejścia indywidualistycznego, brak rozbudowanego systemu świadczeń socjalnych, większość dóbr dostarczanych w innych modelach przez państwo najczęściej skomercjalizowana.
* Kapitalizm europejski, określany również jako model reński, kontynentalny lub koordynacyjny (społeczna gospodarka rynkowa): państwo dostarcza spójnego systemu prawnego (między innymi jest gwarantem praw własności, praw do edukacji i ochrony zdrowia, praw do bezpieczeństwa publicznego oraz sprawiedliwego systemu transferów socjalnych), umożliwia uczciwą konkurencję i swobodne funkcjonowanie rynków produktów oraz czynników wytwórczych, a także zapewnia spójny system walutowo-pieniężny i rozliczeń międzynarodowych przy niezależności banku centralnego; państwo pełni dodatkowo funkcje opiekuńcze, angażując się w organizację i finansowanie edukacji, ma bardziej rozbudowany system zabezpieczeń socjalnych oraz regulacji rynku pracy oraz reprezentuje podejście określane jako społeczny solidaryzm przy negocjacjach płacowych.
* Kapitalizm śródziemnomorski (czasami zaliczany do kontynentalnego): wyższa – w stosunku do kontynentalnego – ochrona zatrudnienia oraz niższe zabezpieczenia socjalne, relatywnie duże scentralizowanie systemu finansowego.
* Kapitalizm nordycki (socjaldemokratyczny): bardzo rozbudowany system redystrybucji dochodu narodowego, rozwinięte i powszechne świadczenia socjalne, jednocześnie wysoki stopień wolności gospodarczej w obszarze funkcjonowania rynków.
* Kapitalizm państwowy: odznacza się dużą, bezpośrednią aktywnością państwa w obszarze działalności gospodarczej (na przykład państwo jest monopolistą w niektórych gałęziach gospodarki).
* Kapitalizm azjatycki (czasami klasyfi kowany jako państwowy), bywa dzielony na podgrupy: Japonia i „tygrysy azjatyckie”; w przypadku „tygrysów azjatyckich” państwo ma autorytatywną pozycję, gospodarki te są w dużym stopniu zorientowane na eksport, przy jednoczesnym ograniczaniu konsumpcji wewnętrznej; w japońskiej wersji paternalizm uwidacznia się nie tyle na szczeblu państwowym (niskie wydatki budżetowe i ochrona socjalna), ile na szczeblu przedsiębiorstwa (stąd czasami system ten bywa określany jako mikrokorporacyjny).
⚫
* Gospodarka rynkowa z dominacją autokratycznego państwa: silna kontrola czynników produkcji przez państwo, decyzje gospodarcze są podejmowane na szczeblu państwowym (na przykład Zjednoczone Emiraty Arabskie, Arabia Saudyjska, Chiny, Rosja).


{{Cytat|treść=* Kapitalizm anglosaski (rynkowy, liberalny): państwo jako strażnik ładu, ograniczony interwencjonizm, dominacja podejścia indywidualistycznego, brak rozbudowanego systemu świadczeń socjalnych, większość dóbr dostarczanych w innych modelach przez państwo najczęściej skomercjalizowana.
{{Cytat|treść=* Kapitalizm anglosaski (rynkowy, liberalny): państwo jako strażnik ładu, ograniczony interwencjonizm, dominacja podejścia indywidualistycznego, brak rozbudowanego systemu świadczeń socjalnych, większość dóbr dostarczanych w innych modelach przez państwo najczęściej skomercjalizowana.

* Kapitalizm europejski, określany również jako model reński, kontynentalny lub koordynacyjny (społeczna gospodarka rynkowa): państwo dostarcza spójnego systemu prawnego (między innymi jest gwarantem praw własności, praw do edukacji i ochrony zdrowia, praw do bezpieczeństwa publicznego oraz sprawiedliwego systemu transferów socjalnych), umożliwia uczciwą konkurencję i swobodne funkcjonowanie rynków produktów oraz czynników wytwórczych, a także zapewnia spójny system walutowo-pieniężny i rozliczeń międzynarodowych przy niezależności banku centralnego; państwo pełni dodatkowo funkcje opiekuńcze, angażując się w organizację i finansowanie edukacji, ma bardziej rozbudowany system zabezpieczeń socjalnych oraz regulacji rynku pracy oraz reprezentuje podejście określane jako społeczny solidaryzm przy negocjacjach płacowych.
* Kapitalizm europejski, określany również jako model reński, kontynentalny lub koordynacyjny (społeczna gospodarka rynkowa): państwo dostarcza spójnego systemu prawnego (między innymi jest gwarantem praw własności, praw do edukacji i ochrony zdrowia, praw do bezpieczeństwa publicznego oraz sprawiedliwego systemu transferów socjalnych), umożliwia uczciwą konkurencję i swobodne funkcjonowanie rynków produktów oraz czynników wytwórczych, a także zapewnia spójny system walutowo-pieniężny i rozliczeń międzynarodowych przy niezależności banku centralnego; państwo pełni dodatkowo funkcje opiekuńcze, angażując się w organizację i finansowanie edukacji, ma bardziej rozbudowany system zabezpieczeń socjalnych oraz regulacji rynku pracy oraz reprezentuje podejście określane jako społeczny solidaryzm przy negocjacjach płacowych.

* Kapitalizm śródziemnomorski (czasami zaliczany do kontynentalnego): wyższa – w stosunku do kontynentalnego – ochrona zatrudnienia oraz niższe zabezpieczenia socjalne, relatywnie duże scentralizowanie systemu finansowego.
* Kapitalizm śródziemnomorski (czasami zaliczany do kontynentalnego): wyższa – w stosunku do kontynentalnego – ochrona zatrudnienia oraz niższe zabezpieczenia socjalne, relatywnie duże scentralizowanie systemu finansowego.

* Kapitalizm nordycki (socjaldemokratyczny): bardzo rozbudowany system redystrybucji dochodu narodowego, rozwinięte i powszechne świadczenia socjalne, jednocześnie wysoki stopień wolności gospodarczej w obszarze funkcjonowania rynków.
* Kapitalizm nordycki (socjaldemokratyczny): bardzo rozbudowany system redystrybucji dochodu narodowego, rozwinięte i powszechne świadczenia socjalne, jednocześnie wysoki stopień wolności gospodarczej w obszarze funkcjonowania rynków.

* Kapitalizm państwowy: odznacza się dużą, bezpośrednią aktywnością państwa w obszarze działalności gospodarczej (na przykład państwo jest monopolistą w niektórych gałęziach gospodarki).
* Kapitalizm państwowy: odznacza się dużą, bezpośrednią aktywnością państwa w obszarze działalności gospodarczej (na przykład państwo jest monopolistą w niektórych gałęziach gospodarki).

* Kapitalizm azjatycki (czasami klasyfi kowany jako państwowy), bywa dzielony na podgrupy: Japonia i „tygrysy azjatyckie”; w przypadku „tygrysów azjatyckich” państwo ma autorytatywną pozycję, gospodarki te są w dużym stopniu zorientowane na eksport, przy jednoczesnym ograniczaniu konsumpcji wewnętrznej; w japońskiej wersji paternalizm uwidacznia się nie tyle na szczeblu państwowym (niskie wydatki budżetowe i ochrona socjalna), ile na szczeblu przedsiębiorstwa (stąd czasami system ten bywa określany jako mikrokorporacyjny).
* Kapitalizm azjatycki (czasami klasyfi kowany jako państwowy), bywa dzielony na podgrupy: Japonia i „tygrysy azjatyckie”; w przypadku „tygrysów azjatyckich” państwo ma autorytatywną pozycję, gospodarki te są w dużym stopniu zorientowane na eksport, przy jednoczesnym ograniczaniu konsumpcji wewnętrznej; w japońskiej wersji paternalizm uwidacznia się nie tyle na szczeblu państwowym (niskie wydatki budżetowe i ochrona socjalna), ile na szczeblu przedsiębiorstwa (stąd czasami system ten bywa określany jako mikrokorporacyjny).

* Gospodarka rynkowa z dominacją autokratycznego państwa: silna kontrola czynników produkcji przez państwo, decyzje gospodarcze są podejmowane na szczeblu państwowym (na przykład Zjednoczone Emiraty Arabskie, Arabia Saudyjska, Chiny, Rosja).}}
⚫
* Gospodarka rynkowa z dominacją autokratycznego państwa: silna kontrola czynników produkcji przez państwo, decyzje gospodarcze są podejmowane na szczeblu państwowym (na przykład Zjednoczone Emiraty Arabskie, Arabia Saudyjska, Chiny, Rosja).|autor=Magdalena Zielenkiewicz}}
*
*

Wersja z 13:36, 5 paź 2021

Współcześnie w literaturze naukowej występuje wiele podziałów systemów kapitalistycznych:

Podział systemów kapitalistycznych[1][2]
Autorzy Rodzaje systemów kapitalistycznych
Albert Otto Hirschman
  • reński (Niemcy, Japonia)
  • neo-amerykański (Stany Zjednoczone, Wielka Brytania)
Peter A. Hall, David Soskice
  • liberalny (Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Kanada, Irlandia, Nowa Zelandia, Australia)
  • koordynacyjny (Austria, Niemcy, Norwegia, Japonia, Belgia, Finlandia, Dania, Szwecja)
  • mieszany (Francja, Włochy, Hiszpania, Portugalia, Grecja)
Terrence Casey[3]
  • koordynacyjny (Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Niemcy, Grecja, Islandia, Włochy, Holandia, Norwegia, Portugalia, Hiszpania, Szwecja)
  • pośredni (Australia, Irlandia, Japonia, Korea, Luksemburg, Szwajcaria)
  • liberalny (Kanada, Nowa Zelandia, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone)
Gøsta Esping-Andersen[4]
  • liberalny (Australia, Kanada, Stany Zjednoczone, Nowa Zelandia, Irlandia, Wielka Brytania)
  • konserwatywny (Włochy, Japonia, Francja, Niemcy, Finlandia, Szwajcaria)
  • socjaldemokratyczny (Belgia, Holandia, Dania, Norwegia, Szwecja)
‪Dietrich Leibfried‬
  • anglosaski (Stany Zjednoczone, Australia, Nowa Zelandia, Wielka Brytania)
  • bismarcki (Niemcy, Austria); skandynawski (Szwecja, Norwegia, Finlandia, Dania)
  • łaciński (Hiszpania, Portugalia, Grecja, Włochy, Francja)
‪Francis G. Castles‬, Deborah Mitchell[5]
  • liberalny (Irlandia, Japonia, Szwajcaria)
  • konserwatywny (Niemcy, Włochy, Holandia)
  • „nieprawicowy” (ang. „non-right hegemony”; Belgia, Dania, Norwegia)
  • radykalny (Australia, Nowa Zelandia, Wielka Brytania)
Alan Siaroff
  • protestancki liberalny (Australia, Kanada, Nowa Zelandia, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone)
  • katolicko-demokratyczny (Austria, Belgia, Francja, Niemcy, Luksemburg, Holandia)
  • protestancki socjaldemokratyczny (Dania, Finlandia, Norwegia, Szwecja)
  • „późnej mobilizacji kobiet” (ang. „late female mobilization”; Grecja, Irlandia, Włochy, Japonia, Portugalia, Hiszpania)
Maurizio Ferrera
  • anglosaski (Wielka Brytania, Irlandia)
  • bismarcki (Niemcy, Francja, Belgia, Holandia, Luksemburg, Austria, Szwajcaria)
  • skandynawski (Szwecja, Dania, Norwegia, Finlandia)
  • południowy (Włochy, Hiszpania, Portugalia, Grecja)
Giuliano Bonoli
  • brytyjski (Wielka Brytania, Irlandia)
  • kontynentalny (Holandia, Francja, Belgia, Niemcy, Luksemburg)
  • nordycki (Szwecja, Finlandia, Norwegia, Dania)
  • południowy (Włochy, Szwajcaria, Hiszpania, Grecja, Portugalia)
Walter Korpi, Joakim Palme
  • podstawowego zabezpieczenia (Basic Security; Kanada, Dania, Holandia, Nowa Zelandia, Szwajcaria, Irlandia, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone)
  • korporacyjny (ang. „Corporatist”; Austria, Belgia, Francja, Niemcy, Włochy, Japonia)
  • opiekuńczy (ang. „Encompassing”; Finlandia, Norwegia, Szwecja)
  • „ukierunkowany” (ang. „Targeted”; Australia)
Bruno Amable[6][7]
  • anglosaski (Wielka Brytania, USA, Australia, Nowa Zelandia, Irlandia)
  • socjaldemokratyczny (Szwecja, Norwegia, Dania)
  • kontynentalny europejski (Francja, Niemcy, Holandia, Austria)
  • śródziemnomorski (Portugalia, Hiszpania, Włochy, Grecja)
  • azjatycki (Japonia, Korea)
Vivien A. Schmidt[8]
  • rynkowy (Stany Zjednoczone, Wielka Brytania)
  • menedżerski (Niemcy, Holandia, Szwecja)
  • państwowy (Francja, Włochy)
Hollingsworth J. Rogers, Wolfgang Streeck, Colin Crouch każdy kraj reprezentuje inny model systemu kapitalistycznego

Najpopularniejszą klasyfikacją stosowaną w polskiej literaturze jest ta opracowana przez Bruna Amable’a, czyli na systemy: anglosaski, socjaldemokratyczny, kontynentalny, śródziemnomorski oraz azjatycki. Magdalena Zielenkiewicz, na podstawie najczęściej stosowanych klasyfikacji w polskiej literaturze, scharakteryzowała kilka wybranych systemów kapitalistycznych[1]:

  • Kapitalizm anglosaski (rynkowy, liberalny): państwo jako strażnik ładu, ograniczony interwencjonizm, dominacja podejścia indywidualistycznego, brak rozbudowanego systemu świadczeń socjalnych, większość dóbr dostarczanych w innych modelach przez państwo najczęściej skomercjalizowana.
  • Kapitalizm europejski, określany również jako model reński, kontynentalny lub koordynacyjny (społeczna gospodarka rynkowa): państwo dostarcza spójnego systemu prawnego (między innymi jest gwarantem praw własności, praw do edukacji i ochrony zdrowia, praw do bezpieczeństwa publicznego oraz sprawiedliwego systemu transferów socjalnych), umożliwia uczciwą konkurencję i swobodne funkcjonowanie rynków produktów oraz czynników wytwórczych, a także zapewnia spójny system walutowo-pieniężny i rozliczeń międzynarodowych przy niezależności banku centralnego; państwo pełni dodatkowo funkcje opiekuńcze, angażując się w organizację i finansowanie edukacji, ma bardziej rozbudowany system zabezpieczeń socjalnych oraz regulacji rynku pracy oraz reprezentuje podejście określane jako społeczny solidaryzm przy negocjacjach płacowych.
  • Kapitalizm śródziemnomorski (czasami zaliczany do kontynentalnego): wyższa – w stosunku do kontynentalnego – ochrona zatrudnienia oraz niższe zabezpieczenia socjalne, relatywnie duże scentralizowanie systemu finansowego.
  • Kapitalizm nordycki (socjaldemokratyczny): bardzo rozbudowany system redystrybucji dochodu narodowego, rozwinięte i powszechne świadczenia socjalne, jednocześnie wysoki stopień wolności gospodarczej w obszarze funkcjonowania rynków.
  • Kapitalizm państwowy: odznacza się dużą, bezpośrednią aktywnością państwa w obszarze działalności gospodarczej (na przykład państwo jest monopolistą w niektórych gałęziach gospodarki).
  • Kapitalizm azjatycki (czasami klasyfi kowany jako państwowy), bywa dzielony na podgrupy: Japonia i „tygrysy azjatyckie”; w przypadku „tygrysów azjatyckich” państwo ma autorytatywną pozycję, gospodarki te są w dużym stopniu zorientowane na eksport, przy jednoczesnym ograniczaniu konsumpcji wewnętrznej; w japońskiej wersji paternalizm uwidacznia się nie tyle na szczeblu państwowym (niskie wydatki budżetowe i ochrona socjalna), ile na szczeblu przedsiębiorstwa (stąd czasami system ten bywa określany jako mikrokorporacyjny).
  • Gospodarka rynkowa z dominacją autokratycznego państwa: silna kontrola czynników produkcji przez państwo, decyzje gospodarcze są podejmowane na szczeblu państwowym (na przykład Zjednoczone Emiraty Arabskie, Arabia Saudyjska, Chiny, Rosja).
Magdalena Zielenkiewicz{{{źródło}}}

  1. ↑ a b Małgorzata Zielenkiewicz, Miejsce krajów Europy Środkowej i Wschodniej we współczesnych modelach kapitalizmu, „Przegląd Zachodniopomorski”, 2013, s. 380-381, ISSN 0552-4245 (pol.).
  2. ↑ Colin Crouch, Models of capitalism, „New Political Economy”, 10 (4), 2005, s. 439-456, DOI: 10.1080/13563460500344336 (ang.).
  3. ↑ Terrence Casey, Mapping European capitalisms and the challenge of social context, Chicago: Fifteenth International Conference of the Council for European Studies, 2006.
  4. ↑ Gøsta Esping-Andersen, Trzy światy kapitalistycznego państwa dobrobytu, Difin, 2010, ISBN 978-83-7641-272-6.
  5. ↑ Francis G. Castles, Deborah Mitchell, Worlds of welfare and families of nations, [w:] Francis G. Castles (red.), Families of nations: Patterns of public policy in western democracies, Dartmouth, 1993, ISBN 978-1-85521-345-6.
  6. ↑ Piotr Rosik, Obserwator Finansowy: ekonomia, debata, Polska, świat [online], 3 maja 2018 [dostęp 2021-10-05] [zarchiwizowane z adresu 2021-10-05] (pol.).
  7. ↑ Ewa Romanowska, Wyłaniający się w Polsce model kapitalizmu w świetle typologii odmian kapitalizmu Bruna Amable’a, „Ekonomista”, 3, 2016, ISSN 2299-6184 [zarchiwizowane z adresu 2020-07-18] (pol.).
  8. ↑ Vivien A. Schmidt, The Futures of European Capitalism, Oxford University Press, 2002, DOI: 10.1093/0199253684.001.0001, ISBN 978-0-19-925368-5.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedysta:Mafo/brudnopis&oldid=64724734”