Wikipedysta:Mafo/brudnopis: Różnice pomiędzy wersjami
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian |
Nie podano opisu zmian |
||
| Linia 101: | Linia 101: | ||
* Kapitalizm azjatycki (czasami klasyfi kowany jako państwowy), bywa dzielony na podgrupy: Japonia i „tygrysy azjatyckie”; w przypadku „tygrysów azjatyckich” państwo ma autorytatywną pozycję, gospodarki te są w dużym stopniu zorientowane na eksport, przy jednoczesnym ograniczaniu konsumpcji wewnętrznej; w japońskiej wersji paternalizm uwidacznia się nie tyle na szczeblu państwowym (niskie wydatki budżetowe i ochrona socjalna), ile na szczeblu przedsiębiorstwa (stąd czasami system ten bywa określany jako mikrokorporacyjny). |
* Kapitalizm azjatycki (czasami klasyfi kowany jako państwowy), bywa dzielony na podgrupy: Japonia i „tygrysy azjatyckie”; w przypadku „tygrysów azjatyckich” państwo ma autorytatywną pozycję, gospodarki te są w dużym stopniu zorientowane na eksport, przy jednoczesnym ograniczaniu konsumpcji wewnętrznej; w japońskiej wersji paternalizm uwidacznia się nie tyle na szczeblu państwowym (niskie wydatki budżetowe i ochrona socjalna), ile na szczeblu przedsiębiorstwa (stąd czasami system ten bywa określany jako mikrokorporacyjny). |
||
* Gospodarka rynkowa z dominacją autokratycznego państwa: silna kontrola czynników produkcji przez państwo, decyzje gospodarcze są podejmowane na szczeblu państwowym (na przykład Zjednoczone Emiraty Arabskie, Arabia Saudyjska, Chiny, Rosja).|autor=Magdalena Zielenkiewicz|źródło=Miejsce krajów Europy Środkowej i Wschodniej we współczesnych modelach kapitalizmu}} |
* Gospodarka rynkowa z dominacją autokratycznego państwa: silna kontrola czynników produkcji przez państwo, decyzje gospodarcze są podejmowane na szczeblu państwowym (na przykład Zjednoczone Emiraty Arabskie, Arabia Saudyjska, Chiny, Rosja).|autor=Magdalena Zielenkiewicz|źródło=Miejsce krajów Europy Środkowej i Wschodniej we współczesnych modelach kapitalizmu}} |
||
=== Europa Wschodnia i Środkowa === |
|||
W powyższych klasyfikacjach nie pojawiają się kraje Europy Wschodniej oraz Środkowej (w tym Polska), natomiast obecnie pojawia się wiele prób przyporządkowania owych państw. Trudności w klasyfikacji spowodowane były gwałtownym przejściem systemów gospodarczych tych państw z gospodarek centralnie planowanych do rynkowych. Jedną z propozycji wysunął [[Stanisław Swadźba]], który wraz z wraz z zespołem przeprowadził analizę krajów [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]] uwzględniając przede wszystkim wolność gospodarczą oraz opiekuńczości państwa. Na tej podstawie wyróżniono następujące rodzaje systemów<ref>{{Cytuj |autor r = Stanisław Swadźba |redaktor = Danuta Kopycińska |rozdział = Rozdział 6: liberalizm a opiekuńczość w krajach unii |tytuł = Polityka gospodarcza państwa |data = 2007 |isbn = 9788360903438 |miejsce = Szczecin |wydawca = Uniwersytet Szczeciński |s = 64-75}}</ref>: |
W powyższych klasyfikacjach nie pojawiają się kraje Europy Wschodniej oraz Środkowej (w tym Polska), natomiast obecnie pojawia się wiele prób przyporządkowania owych państw. Trudności w klasyfikacji spowodowane były gwałtownym przejściem systemów gospodarczych tych państw z gospodarek centralnie planowanych do rynkowych. Jedną z propozycji wysunął [[Stanisław Swadźba]], który wraz z wraz z zespołem przeprowadził analizę krajów [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]] uwzględniając przede wszystkim wolność gospodarczą oraz opiekuńczości państwa. Na tej podstawie wyróżniono następujące rodzaje systemów<ref>{{Cytuj |autor r = Stanisław Swadźba |redaktor = Danuta Kopycińska |rozdział = Rozdział 6: liberalizm a opiekuńczość w krajach unii |tytuł = Polityka gospodarcza państwa |data = 2007 |isbn = 9788360903438 |miejsce = Szczecin |wydawca = Uniwersytet Szczeciński |s = 64-75}}</ref>: |
||
| Linia 115: | Linia 116: | ||
* interwencjonistyczne i opiekuńcze (Francja). |
* interwencjonistyczne i opiekuńcze (Francja). |
||
==== Polska ==== |
|||
Charakterystyka systemu kapitalistycznego w Polsce jest ściśle związana z historią całego regionu Europy Środkowej i niekiedy zwraca się uwagę, że kraje po transformacji realizują własną ścieżkę rozwoju w postaci [[Konwergencja (ekonomia)|konwergencji]] do modeli zachodnich. W przypadku |
Charakterystyka systemu kapitalistycznego w Polsce jest ściśle związana z historią całego regionu Europy Środkowej i niekiedy zwraca się uwagę, że kraje po transformacji realizują własną ścieżkę rozwoju w postaci [[Konwergencja (ekonomia)|konwergencji]] do modeli zachodnich. W przypadku |
||
* |
* |
||
Wersja z 14:09, 5 paź 2021
Współcześnie w literaturze naukowej występuje wiele podziałów systemów kapitalistycznych:
| Autorzy | Rodzaje systemów kapitalistycznych |
|---|---|
| Dietrich Leibfried |
|
| Peter A. Hall, David Soskice |
|
| Terrence Casey[3] |
|
| Gøsta Esping-Andersen[4] |
|
| Albert Otto Hirschman |
|
| Francis G. Castles, Deborah Mitchell[5] |
|
| Maurizio Ferrera |
|
| Alan Siaroff |
|
| Giuliano Bonoli |
|
| Walter Korpi, Joakim Palme |
|
| Bruno Amable[6][7] |
|
| Vivien A. Schmidt[8] |
|
| Hollingsworth J. Rogers, Wolfgang Streeck, Colin Crouch | każdy kraj reprezentuje inny model systemu kapitalistycznego |
Najpopularniejszą klasyfikacją stosowaną w polskiej literaturze jest ta opracowana przez Bruna Amable’a, czyli na systemy: anglosaski, socjaldemokratyczny, kontynentalny, śródziemnomorski oraz azjatycki. Magdalena Zielenkiewicz, na podstawie najczęściej stosowanych klasyfikacji w polskiej literaturze, scharakteryzowała kilka wybranych systemów kapitalistycznych[1]:
- Kapitalizm anglosaski (rynkowy, liberalny): państwo jako strażnik ładu, ograniczony interwencjonizm, dominacja podejścia indywidualistycznego, brak rozbudowanego systemu świadczeń socjalnych, większość dóbr dostarczanych w innych modelach przez państwo najczęściej skomercjalizowana.
- Kapitalizm europejski, określany również jako model reński, kontynentalny lub koordynacyjny (społeczna gospodarka rynkowa): państwo dostarcza spójnego systemu prawnego (między innymi jest gwarantem praw własności, praw do edukacji i ochrony zdrowia, praw do bezpieczeństwa publicznego oraz sprawiedliwego systemu transferów socjalnych), umożliwia uczciwą konkurencję i swobodne funkcjonowanie rynków produktów oraz czynników wytwórczych, a także zapewnia spójny system walutowo-pieniężny i rozliczeń międzynarodowych przy niezależności banku centralnego; państwo pełni dodatkowo funkcje opiekuńcze, angażując się w organizację i finansowanie edukacji, ma bardziej rozbudowany system zabezpieczeń socjalnych oraz regulacji rynku pracy oraz reprezentuje podejście określane jako społeczny solidaryzm przy negocjacjach płacowych.
- Kapitalizm śródziemnomorski (czasami zaliczany do kontynentalnego): wyższa – w stosunku do kontynentalnego – ochrona zatrudnienia oraz niższe zabezpieczenia socjalne, relatywnie duże scentralizowanie systemu finansowego.
- Kapitalizm nordycki (socjaldemokratyczny): bardzo rozbudowany system redystrybucji dochodu narodowego, rozwinięte i powszechne świadczenia socjalne, jednocześnie wysoki stopień wolności gospodarczej w obszarze funkcjonowania rynków.
- Kapitalizm państwowy: odznacza się dużą, bezpośrednią aktywnością państwa w obszarze działalności gospodarczej (na przykład państwo jest monopolistą w niektórych gałęziach gospodarki).
- Kapitalizm azjatycki (czasami klasyfi kowany jako państwowy), bywa dzielony na podgrupy: Japonia i „tygrysy azjatyckie”; w przypadku „tygrysów azjatyckich” państwo ma autorytatywną pozycję, gospodarki te są w dużym stopniu zorientowane na eksport, przy jednoczesnym ograniczaniu konsumpcji wewnętrznej; w japońskiej wersji paternalizm uwidacznia się nie tyle na szczeblu państwowym (niskie wydatki budżetowe i ochrona socjalna), ile na szczeblu przedsiębiorstwa (stąd czasami system ten bywa określany jako mikrokorporacyjny).
- Gospodarka rynkowa z dominacją autokratycznego państwa: silna kontrola czynników produkcji przez państwo, decyzje gospodarcze są podejmowane na szczeblu państwowym (na przykład Zjednoczone Emiraty Arabskie, Arabia Saudyjska, Chiny, Rosja).
Magdalena Zielenkiewicz, Miejsce krajów Europy Środkowej i Wschodniej we współczesnych modelach kapitalizmu
Europa Wschodnia i Środkowa
W powyższych klasyfikacjach nie pojawiają się kraje Europy Wschodniej oraz Środkowej (w tym Polska), natomiast obecnie pojawia się wiele prób przyporządkowania owych państw. Trudności w klasyfikacji spowodowane były gwałtownym przejściem systemów gospodarczych tych państw z gospodarek centralnie planowanych do rynkowych. Jedną z propozycji wysunął Stanisław Swadźba, który wraz z wraz z zespołem przeprowadził analizę krajów Unii Europejskiej uwzględniając przede wszystkim wolność gospodarczą oraz opiekuńczości państwa. Na tej podstawie wyróżniono następujące rodzaje systemów[9]:
- liberalne i mało opiekuńcze (Estonia),
- liberalne i średnio opiekuńcze (Wielka Brytania, Irlandia, Holandia, Finlandia),
- liberalne i opiekuńcze (Dania, Luksemburg),
- liberalno-interwencjonistyczne i mało opiekuńcze (Litwa, Cypr, Malta, Węgry, Łotwa, Słowacja),
- liberalno-interwencjonistyczne i średnio opiekuńcze (Austria, Czechy, Słowenia),
- liberalno-interwencjonistyczne i opiekuńcze (Szwecja, Niemcy, Belgia),
- interwencjonistyczne i mało opiekuńcze (Polska, Grecja),
- interwencjonistyczne i średnio opiekuńcze (Włochy, Portugalia, Hiszpania),
- interwencjonistyczne i opiekuńcze (Francja).
Polska
Charakterystyka systemu kapitalistycznego w Polsce jest ściśle związana z historią całego regionu Europy Środkowej i niekiedy zwraca się uwagę, że kraje po transformacji realizują własną ścieżkę rozwoju w postaci konwergencji do modeli zachodnich. W przypadku
- ↑ a b Małgorzata Zielenkiewicz, Miejsce krajów Europy Środkowej i Wschodniej we współczesnych modelach kapitalizmu, „Przegląd Zachodniopomorski”, 2013, s. 380-381, ISSN 0552-4245 (pol.).
- ↑ Colin Crouch, Models of capitalism, „New Political Economy”, 10 (4), 2005, s. 439-456, DOI: 10.1080/13563460500344336 (ang.).
- ↑ Terrence Casey, Mapping European capitalisms and the challenge of social context, Chicago: Fifteenth International Conference of the Council for European Studies, 2006.
- ↑ Gøsta Esping-Andersen, Trzy światy kapitalistycznego państwa dobrobytu, Difin, 2010, ISBN 978-83-7641-272-6.
- ↑ Francis G. Castles, Deborah Mitchell, Worlds of welfare and families of nations, [w:] Francis G. Castles (red.), Families of nations: Patterns of public policy in western democracies, Dartmouth, 1993, ISBN 978-1-85521-345-6.
- ↑ Piotr Rosik, Obserwator Finansowy: ekonomia, debata, Polska, świat [online], 3 maja 2018 [dostęp 2021-10-05] [zarchiwizowane z adresu 2021-10-05] (pol.).
- ↑ Ewa Romanowska, Wyłaniający się w Polsce model kapitalizmu w świetle typologii odmian kapitalizmu Bruna Amable’a, „Ekonomista”, 3, 2016, ISSN 2299-6184 [zarchiwizowane z adresu 2020-07-18] (pol.).
- ↑ Vivien A. Schmidt, The Futures of European Capitalism, Oxford University Press, 2002, DOI: 10.1093/0199253684.001.0001, ISBN 978-0-19-925368-5.
- ↑ Stanisław Swadźba, Rozdział 6: liberalizm a opiekuńczość w krajach unii, [w:] Danuta Kopycińska (red.), Polityka gospodarcza państwa, Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 2007, s. 64-75, ISBN 978-83-60903-43-8.