Stipes (architektura)
Stipes – element konstrukcyjny ołtarza, na którym spoczywa mensa.
Podstawa ołtarza najczęściej była ściśle złączona z mensą[1].
Miała formę nóżek (kolumienek), bloku kamiennego lub ceglanego, sarkofagu itp.[2][3]. W stipes mogły być umieszczane relikwie[1]. Ze względu na znaczną wagę mensy (często ponad 1000 kg), stipes musiał posiadać odpowiednią wytrzymałość. Od strony wiernych stipes często przesłonięte było przez antepedium[3], w związku z tym podstawa ołtarza nie była ozdabiana[1].
Od XVII wieku nie stosowano antepedium, jeśli stipes był wykonany z marmuru oraz przy ołtarzach sarkofagowych[1].
W niektórych kościołach dekorowano podstawę ołtarza upodabniając ją do antepedium np. w kolegiacie św. Anny w Krakowie[1] lub w kościele przy klasztorze w Czernej. W ołtarzach w Czernej stipes wykonane z czarnego „marmuru dębnickiego” pokryte są rytym ornamentem na wzór tkaniny z motywem kwiatowym[4].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
stipes zbudowany z kamieni -
stipes w kształcie skrzyni -
stipes kolumnowy -
stipes awangardowy (z relikwiami) -
Stipes z czarnego „marmuru” dębnickiego w ołtarzu bocznym w kościele przy klasztorze w Czernej
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Bogusław Nadolski: Leksykon liturgii. Poznań: Wydawnictwo Pallottinum, 2006, s. 1477, ISBN 978-83-01-12365-9.
- ↑ Sztuka świata. T. 18. Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 2013, s.106, ISBN 978-83-213-4727-1.
- ↑ a b Krystyna Kubalska-Sulkiewicz, Monika Bielska-Łach, Anna Manteuffel-Szarota: Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 255, ISBN 83-7014-531-0.
- ↑ Marcin Pielesz: Zabytkowe klasztory w małopolsce. Przewodnik. Kielce: Wydawnictwo Jedność, 2014, s. 246, ISBN 978-83-7660-928-7.