Synagoga w Kazimierzu Dolnym
 nr rej. A/833 z 4.11.1981
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Budulec |
murowana |
| Data budowy |
druga połowa XVIII w. |
| Data likwidacji |
1944 |
| Tradycja |
ortodoksyjna |
| Obecnie |
pokoje do wynajęcia i muzeum |
Położenie na mapie Kazimierza Dolnego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu puławskiego  | |
Położenie na mapie gminy Kazimierz Dolny  | |
 51°19′18,27″N 21°56′53,11″E/51,321742 21,948086
| |
Synagoga w Kazimierzu Dolnym – zbudowana w drugiej połowie XVIII w., przy obecnej ulicy Lubelskiej 4. Podczas II wojny światowej zamknięta przez hitlerowców w 1939 przetrwała do ostatnich dni okupacji w doskonałym stanie. Po przybyciu frontu do miasta w 1944, wojsko niemieckie, a potem polska ludność doszczętnie zdewastowali synagogę[1][2]. Po wojnie budynek synagogi stał opuszczony i popadał w ruinę. W 1953 budynek bożnicy odbudowano i gruntownie wyremontowano wg projektu Karola Sicińskiego, przeznaczając ją na salę kinową[1]. W 2003 kino zostało zamknięte. W budynku urządzono księgarnię z wydawnictwami o tematyce żydowskiej i pokoje do wynajęcia. W sali głównej na parterze latem odbywają się koncerty i pokazy filmowe. Obecnym właścicielem jest warszawska gmina żydowska[3][4].
Opis[edytuj | edytuj kod]
Murowany z lokalnego kamienia wapiennego budynek synagogi wzniesiono na planie prostokąta (14,8 na 16,9 m) w stylu późnobarokowym. W południowo-zachodniej części bożnicy znajduje się główna sala modlitewna o wymiarach w świetle ścian 11,5 x 10,0 m, zagłębiona o kilka stopni w stosunku do otaczającego terenu, a od strony północnej – babiniec. Salę przekrywała ośmioboczna, drewniana kopuła. Miała kształt czaszy złożonej z ośmiu oddzielonych żebrami trójkątów sferycznych. Dawniej wnętrza synagogi zdobione były bogatą polichromią naścienną oraz sklepieniową, przedstawiającą m.in.: Ścianę Płaczu w Jerozolimie, Grób Racheli oraz zwierzęta. Podczas remontu z 1953 zrekonstruowano ośmioboczne sklepienie, jednak bez dekoracji oraz zamurowano arkady, które ponownie przebito w 1995. Do dnia dzisiejszego zachowało się sklepienie przedsionka oraz zegar słoneczny znajdujący się na bocznej ścianie budynku[3].
Aron ha-kodesz na ścianę wschodniej tworzyła wnęka ujęta w dwie kolumny połączone górą cienkim gzymsem. Bima zlokalizowana na ośmiobocznym podium otoczonym balustradą z drewnianych tralek[3].
Na zewnętrznej południowej ścianie synagogi jest umieszczona tablica pamiątkowa o treści: "Ku czci trzech tysięcy polskich obywateli żydowskiej narodowości, dawnych mieszkańców Kazimierza Dolnego, zamordowanych przez okupanta hitlerowskiego w czasie II wojny światowej"[1].
Legenda[edytuj | edytuj kod]
O synagodze istnieje legenda mówiąca, że bożnicę miał ufundować sam król Kazimierz Wielki jako dar dla swojej ukochanej Esterki za urodzenie dwóch synów, Niemira i Pełkę. Kamienie na budowę miały pochodzić ze Ściany Zachodniej w Jerozolimie, a parochety podobno uszyła sama Esterka[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Synagoga w Kazimierzu Dolnym (ul. Lubelska 4).. sztetl.org.pl. [dostęp 2022-11-22].
- ↑ Mordechaj Canin, Przez ruiny i zgliszcza. Podróż po stu zgładzonych gminach żydowskich w Polsce, tłum. Monika Adamczyk-Garbowska, Warszawa 2018, s. 89.
- ↑ a b c Maria Piechotka i Kazimierz Piechotka: Bramy Nieba Bóżnice murowane na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata i Muzeum Historii Żydów Polskich POLINWarszawa, 2017, s. 521-524, język polski, ISBN 978-83-942344-2-3
- ↑ Synagoga (Zabytki).. kazimierzdolny.pl. [dostęp 2022-11-22].
- ↑ [https://kazimierzdolny24.pl/miasto/historia/synagoga/ Synagoga Kazimierz Dolny.]. kazimierzdolny24.pl. [dostęp 2022-11-22].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Synagoga w Kazimierzu Dolnym na portalu Wirtualny Sztetl