System kontroli i certyfikacji rolnictwa ekologicznego
System kontroli i certyfikacji rolnictwa ekologicznego – zbiór regulacji prawnych Unii Europejskiej i Polski w zakresie warunków niezbędnych podczas wszystkich etapów procesu produkcji żywności i obrotu handlowego żywnością z gospodarstw ekologicznych. Celem systemu jest zapewnienia bezpieczeństwa życia i zdrowia konsumentów w zakresie korzystających z produktów ekologicznych.
Regulacje europejskie dotyczące systemu kontroli i certyfikacji rolnictwa ekologicznego[edytuj | edytuj kod]
W rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym ustanowiono, że państwa członkowskie ustanawiają system kontroli i wyznaczają jeden lub kilka właściwych organów odpowiedzialnych za kontrole[1].
Kontrole urzędowe powinny być przeprowadzane przy wykorzystaniu właściwych technik opracowanych w tym celu, łącznie z rutynowym nadzorem i bardziej intensywnymi kontrolami, takimi jak inspekcje, weryfikacje, audyty, pobieranie próbek i ich badanie.
Urzędowe certyfikaty oznaczają procedurę za pomocą której właściwy organ kontrolny upoważniony do takiego działania, przekazują w formie pisemnej, elektronicznej lub równoważnej zapewniają zgodność procesu produkcji żywności z obowiązującymi regulacjami.
W rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych określono, że charakter i częstotliwość przeprowadzania kontroli określa się na podstawie oceny ryzyka wystąpienia nieprawidłowości lub naruszeń zgodności z wymogami ustalonymi w rozporządzeniu[2].
Przepisy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) z 2007 r. stosuje się na wszystkich etapach produkcji, przygotowania i dystrybucji produktów oraz ich kontroli oraz stosowania oznaczeń odnoszących się do produkcji ekologicznej do następujących produktów pochodzenia rolnego (w tym pochodzących z akwakultury):
- żywe lub nieprzetworzone produkty rolne,
- przetworzone produkty rolne przeznaczone do spożycia,
- pasze,
- wegetatywny materiał rozmnożeniowy i nasiona do celów uprawy, oraz drożdże przeznaczone do spożycia lub używane jako pasze.
System kontroli i certyfikacji rolnictwa ekologicznego[edytuj | edytuj kod]
Za system kontroli i certyfikacji w rolnictwie ekologicznym odpowiedzialne były do 2022 r. następujące organy i jednostki organizacyjne[3]:
- Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, jako organ upoważniający jednostki certyfikujące do prowadzenia kontroli i wydawania certyfikatów;
- Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHAR-S) sprawuje nadzór nad jednostkami certyfikującymi oraz nadzór nad produkcją ekologiczną;
- Inspekcja Handlowa współpracuje z IJHAR-S przy sprawowaniu nadzoru nad jednostkami certyfikującymi oraz produkcją ekologiczną, w zakresie wprowadzania do obrotu detalicznego produktów rolnych;
- Inspekcja Weterynaryjna współpracuje z IJHAR-S przy sprawowaniu nadzoru nad jednostkami certyfikującymi oraz produkcją ekologiczną;
- Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa współpracuje z IJHAR-S przy sprawowaniu nadzoru nad jednostkami certyfikującymi oraz produkcją ekologiczną;
- upoważnione jednostki certyfikujące, akredytowane w zakresie rolnictwa ekologicznego.
Rola Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych[edytuj | edytuj kod]
Główny Inspektor Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych jest uprawniony do sprawowania nadzoru nad jednostkami certyfikującymi oraz nad produkcją ekologiczną[4].
Na podstawie ustawy o rolnictwie ekologicznym i produkcji ekologicznej Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych posiada następujące uprawnienia:
- dokonuje kontroli produktów rolnictwa ekologicznego pochodzących z krajów trzecich, w tym kontroli granicznej,
- gromadzi i przechowuje informacje o producentach.
Nadzór nad jednostkami certyfikującymi w rolnictwie ekologicznym[edytuj | edytuj kod]
W ramach nadzoru nad upoważnionymi jednostkami certyfikującymi Główny Inspektor IJHAR-S[5]:
- przeprowadza analizy danych dostarczanych przez upoważnione jednostki certyfikujące;
- przeprowadza audytu i inspekcje jednostek certyfikujących w zakresie stosowania przez nie procedur kontrolnych, posiadanych środków technicznych i kwalifikacji posiadanych przez osoby prowadzące kontrole oraz dokonuje sprawdzenia dokumentów dotyczących kontroli;
- przekazuje jednostkom certyfikującym wnioski pokontrolne;
- może żądać od jednostek certyfikujących wszelkich dodatkowych informacji i danych związanych z wykonywanym nadzorem;
- może sprawdzić u producentów ekologicznych prawidłowość kontroli prowadzonej przez jednostki certyfikujące.
Współpraca w zakresie produkcji ekologicznej[edytuj | edytuj kod]
W ramach nadzoru nad jednostkami certyfikującymi i nadzoru nad produkcją ekologiczną Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych współpracuje z:
- Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów – w zakresie wprowadzania do obrotu detalicznego żywych lub nieprzetworzonych produktów rolnych oraz przetworzonych produktów rolnych przeznaczonych do spożycia;
- Inspekcją Weterynaryjną – w zakresie pasz;
- Państwową Inspekcją Ochrony Roślin i Nasiennictwa – w zakresie wegetatywnego materiału rozmnożeniowego i nasion do celów uprawy.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ CELEX: 32004R0882: Rozporządzenie (WE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt.
- ↑ CELEX: 32007R0834: Rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie (EWG) nr 2092/91.
- ↑ Dz.U. z 2009 r. nr 116, poz. 975: Ustawa z dnia 25 czerwca 2009 r. o rolnictwie ekologicznym.
- ↑ Dz.U. z 2023 r. poz. 1980: Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych
- ↑ Raport o stanie rolnictwa ekologicznego w Polsce w latach 2017–2018, Warszawa: Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, 2019 [dostęp 2021-10-30] .